Saint Joseph Moscati
Né à Bénévent en 1880, il
était médecin très admiré à Naples. Excellent chercheur médical, il était
professeur à l'université napolitaine. Il consacra son temps et son argent aux
pauvres des bidonvilles. Il mourut en 1927.
Saint Joseph Moscati
Confesseur (+ 1927)
Professeur à l'Université
de médecine de Naples, il mit ses compétences au service de la recherche
scientifique en même temps qu'il soignait les malades les plus nécessiteux.
Béatifié le 16 novembre
1975 - Canonisé le 25 octobre 1987 (homélie
en italien)
Un internaute nous
signale que sa mémoire liturgique est fêtée le
16 novembre jour de la translation de ses reliques à Naples .
À Naples, en 1927, saint
Joseph Moscati. Médecin, il accomplit une œuvre d’assistance quotidienne et
infatigable aux malades, sans aucune relâche, sans demander le moindre argent
aux pauvres, et en soignant les corps, il se souciait aussi des âmes avec
beaucoup de charité.
Martyrologe romain
SOURCE : http://nominis.cef.fr/contenus/saint/6540/Saint-Joseph-Moscati.html
Saint Joseph MOSCATI
Nom: MOSCATI
Prénom: Joseph (Giuseppe)
Pays: Italie
Naissance:
25.07.1880 à Bénévent
Mort: 12.04.1927 à
Naples
Etat: Laïc - Célibataire
- Médecin
Note: Médecin consacré
aux recherches scientifiques, professeur à la faculté de médecine de Naples
Béatification:
16.11.1975 à Rome par Paul VI
Canonisation:
25.10.1987 à Rome par Jean Paul II
Fête: 12 avril
Réf. dans l’Osservatore
Romano: 1987 n.44
Réf. dans la Documentation
Catholique: 1975 p.1019 - 1987 p.1115
Notice brève
Saint Joseph Moscati fut
un médecin charitable envers les miséreux; c'était en même temps un chirurgien
réputé pour son diagnostic infaillible, et un professeur s'adonnant à la
recherche scientifique. Ce fut un saint laïc, célibataire, qui puisait dans la communion
quotidienne les grâces nécessaires pour mener une vie débordante d'activités et
témoigner de sa foi à une époque où l'on opposait systématiquement science et
religion. Il mourut à Naples, à quarante-sept ans, le 12 avril 1927, alors
qu'il rendait visite à ses chers malades.
Notice développée
Tandis que se déroule à
Rome la VIIème Assemblée Générale du Synode des évêques ayant pour thème
la vocation et la mission des laïcs dans l’Église et dans le Monde, le Pape
canonise le 25 octobre 1987, devant plus de 100 000 pèlerins, un laïc : le
docteur Giuseppe Moscati.
Giuseppe (Joseph) Moscati
naît à Bénévent en Campanie, en 1880, 7e d’une famille de 9 enfants. Sa
maison natale est le palais Andreotti. Son père, juge, est nommé à Naples et la
famille s’installe dans cette ville où se déroulera toute la vie de Joseph.
Alors qu’il n’a que 12 ans, un de ses frères aînés, Albert, fait une chute de
cheval. Joseph le veille avec sollicitude jusqu’à sa mort. Cet événement le
frappe beaucoup ; il comprend la brièveté de la vie, ainsi que la
nécessité de soins médicaux compétents. Il a 17 ans quand meurt son père en
1897. Quand à sa mère, atteinte du diabète, elle mourra dans la sérénité 17 ans
plus tard en recommandant à ses fils de se garder du péché.
Joseph fait de brillantes
études et se lance dans la médecine. Il exerce d’abord à l’hôpital des
Incurables de Naples, puis s’installe à son propre compte. C’est un grand et
bel homme aux yeux vifs, mobiles et incisifs. Un jour, il est très troublé par
la beauté d’une femme et cela lui procure de grands combats, mais il vouera sa
vie au célibat. Avec ses patients, il est très bon, toujours prêt à les
écouter, même quand il est fatigué en fin de journée. Il ne fait pas payer ceux
qui ne le peuvent pas et, quand c’est nécessaire, c’est lui qui leur donne de
quoi acheter des médicaments. Il fait des tournées dans les taudis de Naples.
Son diagnostic est très sûr ; il lui arrive de le donner à distance sans
avoir vu le malade. Très savant, chercheur renommé, il participe à des congrès
et enseigne à l’Institut de chimie physiologique de Naples. Il écrit à l’un de
ses élèves : « Souvenez-vous que vous devez vous occuper non
seulement du corps mais aussi des âmes, en donnant des conseils, en allant
jusqu’à l’esprit, au lieu de vous borner aux froides prescriptions à adresser
au pharmacien. » Ce qui le distingue, lui, c’est la chaleur humaine. En cette
époque scientiste dominée par des agnostiques et des francs-maçons, il
déclare : « Ce n’est pas la science, mais la charité qui a transformé
le monde », et il trouve dans la messe et la communion quotidienne le
secret de sa force. Parfois, il prescrit la confession à son malade, sachant
que la santé de l’âme influe sur celle du corps. Devenu médecin-chef et
chirurgien à l’hôpital des Incurables, il a une croix dans la salle où il
travaille avec cette citation du prophète Osée : « Ero mors tua, o
mors. » (O mort, je serai ta mort - 13,14). Un jour, la femme qui
l’avait tant troublé sans le savoir lui demande une consultation. Il examine ce
corps qui a subi les atteintes du temps avec un soin professionnel, mais sans
ressentir aucune émotion.
Pendant la première
guerre mondiale, il se dévoue comme volontaire à l’hôpital de Naples. Il ne
recherche pas les honneurs et les postes élevés. Si on lui donne une position
de premier plan, c’est parce qu’on ne peut nier ses mérites. Le médecin-chef,
‘‘le maître’’, exerce ses responsabilités avec une droiture absolue et pour le
bien des autres. Il le fait sans compromission, quitte à subir la persécution,
prêt à faire le sacrifice de sa vie pour la vérité. Toujours sur la brèche, il
meurt subitement à 47 ans, pleuré par les pauvres.
SOURCE : http://www.abbaye-saint-benoit.ch/hagiographie/fiches/f0010.htm
Basilique du Gesù Nuovo. Naples, Statue
de Saintt. Giuseppe Moscati parPier
Luigi Sopelsa
Giuseppe Moscati
1880-1927
La famille Moscati était
originaire de Santa Lucia de Serino, (Avellino, Naples, Italie). François
Moscati, père de Giuseppe (Joseph), naquit en 1836 dans cette ville, et exerça
la profession de magistrat après sa maîtrise de droit. Il fut juge dans le
tribunal de Cassino, président du tribunal de Benevento, puis conseiller à la
Cour d'appel, d'abord à Ancône et ensuite à Naples, où il mourut le 21 décembre
1897. Il fut l'époux de Rosa de Luca, union de laquelle naquirent neuf enfants.
Le septième, notre
Giuseppe Moscati, naquit à Bénévent le 25 juillet 1880. Il fut baptisé six
jours après la naissance, fit sa Première communion en 1888 et reçut la
Confirmation en 1890.
Il entra au lycée
classique Vittorio Emanuele de Naples en 1889. Élève du vulcanologue Giuseppe
Mercalli, il obtint son baccalauréat avec mention en 1897, et s'inscrivit à la
faculté de médecine. Il soutint une thèse sur l'urogenèse hépatique en 1903, et
obtent son doctorat en médecine avec les félicitations du jury.
Il réussit le concours de
Collaborateur Extraordinaire auprès de l'Hôpital des Incurables (1903) et celui
d'Assistant à l'Institut de Chimie physiologique (1908).
Il se distingua pour son
travail et son dévouement pendant l'éruption du Vésuve du 8 avril 1906. En
effet, les Hôpitaux Réunis de Naples avaient une succursale à Torre del Greco,
une petite ville près de Naples, à six kilomètres du cratère, où vivaient
beaucoup de malades paralytiques et vieux. Giuseppe, en pressentant le danger,
fit évacuer 1'hôpital juste avant l'écroulement du toit et sauva tous les
hospitalisés. Deux jours plus tard il envoya une lettre au directeur général
des Hôpitaux Réunis de Naples, proposant de gratifier les personnes qui
l'avaient aidé, mais insista surtout sur le fait qu’on ne devait pas citer son
nom.
Suite à l'épidémie de
choléra de 1911, il fut appelé par le Ministère au Laboratoire de l'Inspection
de la Santé publique, pour faire des recherches sur l'origine du mal et les
moyens les plus efficaces pour le vaincre. Il termina son étude rapidement, et
présenta une relation sur les interventions nécessaires pour assainir la ville
; beaucoup de ses propositions furent acceptées.
Toujours en 1911, à 31
ans, le docteur Moscati fut reçu au concours de Collaborateur Ordinaire aux
Hôpitaux Réunis et cette même année, sur l'initiative d'Antonio Cardarelli,
l'Académie Royale de Médecine Chirurgicale le nomma Membre agrégé, tandis que
le Ministère de l'Instruction Publique lui attribuait le Doctorat en Chimie
physiologique.
Outre son intense travail
entre l'Université et l'Hôpital, le professeur Moscati assurait aussi la
direction de l'Institut d'Anatomie pathologique. Dans la salle d'autopsie, le
professeur Moscati avait eu l’idée de faire accrocher un Crucifix avec ce
verset du prophète Osée : O mors, ero mors tua (Ô mort, je serai ta
mort, Os 13:14).
Sa mère mourut le 25
novembre 1914, du diabète. Quelques années plus tard, il fut un des premiers
médecins à Naples, à expérimenter l'insuline et à enseigner à un groupe de
médecins les modalités du traitement du diabète (l'insuline fut expérimentée
sur les humains pour la première fois en janvier 1922).
Pendant la Première
guerre mondiale, Giuseppe Moscati fit une demande d'enrôlement volontaire, qui
ne fut pas acceptée, les autorités militaires préférant lui confier le soin des
blessés. L'Hôpital des Incurables fut militarisé. Il visita et soigna environ
trois mille militaires.
Le Conseil
d'Administration de l'Hôpital des Incurables le nomma officiellement en 1919
Directeur de la 3e Salle Masculine, tandis qu'il continuait à enseigner à
un grand nombre d'étudiants.
Le 14 octobre 1922 le
Ministère de l'Instruction Publique lui attribua la libera docenza (titre
académique italien permettant d'enseigner à titre privé dans les universités et
les autres instituts supérieurs) en Médecine Clinique. Trois jours après
Moscati écrivait:
Aime la vérité, montre la
personne que tu es, sans feinte et sans peur, sans aucun ménagement. Et si la
Vérité te vaut la persécution, toi, accepte-la ; si elle t'apporte le tourment,
toi, supporte-le. Et si pour la Vérité, il te fallait sacrifier toi-même et ta
vie, sois fort dans le sacrifice.
Le 12 avril 1927, un
Mardi Saint, le professeur Moscati, après avoir participé à la messe, comme
chaque jour, et reçu la communion, passa la matinée à l'hôpital, puis il rentra
chez lui et après le repas, s'occupa comme d'habitude des patients qui venaient
le consulter à son domicile.
Vers 15 h, il eut un
malaise et s'assit dans son fauteuil, où il s'éteignit sereinement. Il avait 46
ans et 8 mois.
Deux guérisons
miraculeuses lui ayant été attribuées, il fut béatifié en 1975.
En vue de la
canonisation, Rome examina la guérison de la leucémie du jeune Giuseppe
Montefusco, qui eut lieu en 1979. En 1987, Giuseppe Moscati fut canonisé, 60
ans après sa mort.
Jean-Paul II affirma
: L'homme qu'à partir d'aujourd'hui nous invoquerons comme un Saint de
l'Eglise universelle représente pour nous la réalisation concrète de l'idéal
laïc chrétien. Giuseppe Moscati, Médecin chef de clinique, chercheur fameux
dans le domaine scientifique, professeur universitaire de physiologique humaine
et de chimie physiologique, a embrassé de multiples activités avec tout
l'engagement et le sérieux que demande le service de la délicate profession de
laïc. A ce point de vue Moscati est un exemple non seulement à admirer mais à
suivre, surtout par le personnel de santé. Il représente même un exemple pour
ceux qui ne partagent pas sa foi.
Les recherches des écrits
sur Giuseppe Moscati ont été très difficile dans la mesure où celui-ci ne conservait
que très peu de documents et les écrits que l’on a de lui sont principalement
des lettres écrites à des amis. Sans être tertiaire franciscain, Moscati vivait
cet idéal dans son esprit : humble, loin de tout esprit carriériste, soumis à
l’Eglise, apôtre de la Vérité, pauvre pour lui-même.
Il recommandait à un de
ces clients, dans une ordonnance, le meilleur traitement reconstituant :
celui d’épouser Sœur Pauvreté en donnant de grandes aumônes, distribuant
tout aux pauvres, à nos hôpitaux, et en se retirant dans une caverne, pour
manger seulement des locustes et du miel sauvage ! comme le recommandait
Saint François d'Assise.
La fête liturgique
initialement prévue le 12 avril, jour auquel le Martyrologe commémore Giuseppe
Moscati, a été déplacée pour éviter que celle-ci ne tombe pendant la Semaine
Sainte, ou une semaine proche de Pâques. Celle-ci est donc le 16 novembre, date
du transfert des restes de Giuseppe Moscati dans l'église du Gesù Nuovo, trois
ans après sa mort.
Quelques citations de
saint Giuseppe Moscati
La vie n'est qu'un moment
; honneur, triomphe, richesse et science disparaîtront avant la réalisation du
cri de la Genèse, cri que Dieu lança contre l'homme coupable : tu mourras !
Mais la vie ne finit pas avec la mort, elle continue dans un monde meilleur. À
nous tous a été promis, après la Rédemption du monde, que nous rejoindrons ceux
que nous avons aimés, le jour qui nous conduira à l'Amour Suprême.
Rappelez-vous qu'en
optant pour la médecine, vous vous êtes engagé à une mission sublime. Avec Dieu
dans le coeur, persévérez en pratiquant les enseignements de vos parents,
l'amour et la pitié envers ceux qui souffrent, avec foi et enthousiasme, sourd
aux louanges et aux critiques, disposé seulement au bien.
Quoi qu'il arrive,
souvenez-vous de deux choses : Dieu n'abandonne jamais personne. Plus vous vous
sentez seul, négligé, méprisé, incompris, plus vous serez près de démissionner
sous le poids de graves injustices, plus vous sentirez une force infinie et
mystérieuse, qui vous soutiendra et vous rendra capable de bonnes et
vigoureuses intentions et vous serez étonné par ces forces quand la sérénité
reviendra. Cette force est Dieu !
Les personnes malades
sont des figures du Christ. Plusieurs mauvaises personnes, criminelles ou
blasphémateurs se retrouvent hospitalisées grâce à Dieu, Il veut les sauver !
Religieuses, médecins et infirmières travaillant dans un hôpital ont une
mission : coopérer avec cette bonté inépuisable, pardonnant, se sacrifiant
eux-mêmes.
Souvenez-vous que vivre
est une mission, un devoir, une douleur ! Chacun de nous doit avoir son propre
combat. Souvenez-vous que vous devez vous occuper non seulement des corps mais
aussi des âmes gémissantes qui viennent à vous...
SOURCE : http://www.samuelephrem.eu/article-04-12-115784180.html
Benevento, Palazzo Rotondi Andreotti Leo, casa
natale Giuseppe Moscati, iscrizione
Saint Joseph Moscati :
sauver des vies n'est pas démodé !
Un saint laïc et médecin,
scientifique de haut renom et proche des pauvres de Naples. Il parcourait les
rues dans l'espoir de sauver des vies et n'abandonnait jamais un malade.
Combien nous avons besoin aujourd'hui de cet élan porté vers la vie, quand la
"mode" est au mépris de la vie et à la raillerie sur la vie éternelle
! Il est fêté le 16 novembre.
Ero Mors Tua, o Mors !
Un biais peu banal pour
découvrir ce saint médecin. Il faut dire qu'il ne devait pas avoir tant peur de
la mort, puisqu'il avait fait mettre un crucifix dans la salle d'autopsie de
son hôpital avec l'inscription " Ero mors tua, o Mors " (Osée
13,14: Ô mort, je serai ta mort).
Si vous n'y allez pas,
vous le regretterez toute votre vie.
Le matin de sa mort, le
docteur Moscati averti une amie de sa soeur d'aller à 15 h chez elle pour la
consoler parce qu'il serait mort. L'amie croit qu'il plaisante et lui rappelle
qu'il parle souvent de sa mort mais ne meurt jamais. Voici l'épisode relaté par
son premier biographe :
Le 12 avril 1927, le jour
se leva.[...]. De bonne heure le matin, selon son habitude, le Professeur va à
l’église, écoute la Sainte Messe, en la servant au P. Leopoldo Tardone,
Prédicateur de carême à S. Giacomo degli Spagnoli, et reçoit la sainte
Communion. Il pense peut-être que c’est son viatique ? Il ne change en rien ses
habitudes. Sorti de l’église, il revient à la maison et se rend ensuite directement
à l’hôpital. En sortant de la maison, il dit au revoir à sa sœur et lui dit : «
le Prof. Verdinois a été hospitalisé à la clinique du prof. Stanziale : pense
aux saints Sacrements » [...].
Une fois terminé son tour
à l’hôpital, il sort pour rentrer chez lui où il sait que beaucoup de malades
l’attendent. Via Roma, vers la « salita Tarsia », il rencontre Mademoiselle
Maddalena Aloi dont il avait soigné la mère. Il l’arrête pour lui demander de
ses nouvelles et puis il lui dit : « Venez chez moi pour tenir un peu compagnie
à ma sœur, parce qu’aujourd’hui, certainement, je mourrai ». Elle répondit en
plaisantant : « vous parlez toujours de mort mais vous ne mourrez jamais ! » Et
il répondit : « Méfiez-vous, car je parle sérieusement, et si vous ne venez
pas, vous vous en repentirez et vous aurez du remords pendant toute votre vie »[…].
Le Professeur reprend sa
route et chez lui il commence ses visites. A 15 heures, il se sent souffrant,
congédie les présents, se retire dans sa chambre et tire la sonnette. Sa femme
de service va le voir et lui : « je me sens mal »...de la pièce voisine, ses
frères accourent et le trouvent étendu sur le fauteuil, la tête baissée, les
bras croisés sur la poitrine, en train de rendre calmement son dernier soupir.
Il avait 47 ans, 8 mois et 18 jours .
D'ici huit jours vous
serez guéri et la première messe que vous direz sera pour mon âme.
Nous en avons la
confirmation dans le témoignage
d’ Emma Picchillo, laquelle, au cours du procès, affirme entre autre:
Le serviteur de Dieu
avait annoncé sa mort. Comme je l’ai su par Sa sœur qui s’appelle Nina, le
matin du jour où mourut le Serviteur de Dieu, le Professeur, avait rencontré dans
la rue une demoiselle amie de la famille à laquelle il avait dit : «
Mademoiselle, je vous prie de vous rendre chez moi, aujourd’hui après trois
heures, pour consoler ma sœur parce que je serai mort ».
La demoiselle s’y rendit
à cette heure-là et trouva réellement le Professeur à l’état de cadavre. Elle
sut également par sa sœur que huit jours avant de mourir, le Professeur était
allé passer une visite à un religieux gravement malade qui se lamenta auprès du
Serviteur de Dieu car il tardait à guérir. Le Serviteur de Dieu l’encouragea en
disant : « Père, ne perdez pas confiance car d’ici huit jours vous serez guéri
et la première Messe que vous célébrerez sera pour mon âme ».
En effet, le jour fixé,
tandis que le religieux guéri s’habillait pour la célébration de la Sainte
Messe, on lui communiqua la triste nouvelle de la mort du Maître. Avant de
mourir, à Pompéi, au mois de février /27, le Professeur Moscati , bien que
vigoureux et sain, me confia qu’ Il serait mort durant l’année et qu’il
souhaitait que je dise des prières pour lui. Je suis convaincue que le
Serviteur de Dieu, quand il m’a parlé, a eu du Ciel un éclair de lumière divine
concernant sa fin proche .
Jean-Paul II le décrit
ainsi : " La réalisation concrète de l'idéal laïc chrétien".
En vue de la
canonisation, Rome examina la guérison de la leucémie, du jeune Joseph
Montefusco, qui eut lieu en 1979. Le 25 octobre 1987, à 10h du matin, à place
Saint-Pierre, à Rome, le Pape Jean-Paul II, en présence de plus de 100.000
personnes, proclame et admet officiellement Joseph Moscati au nombre des Saints
(60 ans après sa mort). Jean-Paul II affirme ainsi « L'homme qu'à partir
d'aujourd'hui nous invoquerons comme un Saint de l'Eglise universelle
représente pour nous la réalisation concrète de l'idéal laïc chrétien. Joseph
Moscati, Médecin chef de clinique, chercheur fameux dans le domaine
scientifique, professeur universitaire de physiologique humaine et de chimie
physiologique, a embrassé de multiples activités avec tous l'engagement et le
sérieux que demande le service de la délicate profession de laïc. A ce point de
vue Moscati est un exemple non seulement à admirer mais à suivre, surtout par
le personnel de santé. Il représente même un exemple pour ceux qui ne partagent
pas sa foi. »
Citations
« La vie n'est
qu'un moment; honneur, triomphe, richesse et science disparaîtront avant la
réalisation du cri de la Genèse, cri que Dieu lança contre l'homme coupable: tu
mourras ! Mais la vie ne finit pas avec la mort, elle continue dans un monde
meilleur. À nous tous a été promis, après la Rédemption du monde, que nous
rejoindrons ceux que nous avons aimés, le jour qui nous conduira à l'Amour
Suprême.»
« Rappelez-vous
qu'en optant pour la médecine, vous vous êtes engagé à une mission sublime.
Avec Dieu dans le coeur, persévérez en pratiquant les enseignements de vos
parents, l'amour et la pitié envers ceux qui souffrent, avec foi et
enthousiasme, sourd aux louanges et aux critiques, disposé seulement au bien.»
« Quoiqu'il arrive,
souvenez-vous de deux choses: Dieu n'abandonne jamais personne. Plus vous vous
sentez seul, négligé, méprisé, incompris, plus vous serez près de démissionner
sous le poids de graves injustices, plus vous sentirez une force infinie et
mystérieuse, qui vous soutiendra et vous rendra capable de bonnes et
vigoureuses intentions et vous serez étonné par ces forces quand la sérénité
reviendra. Cette force est Dieu ! »
« Les personnes malades
sont des figures du Christ. Plusieurs mauvaises personnes, criminelles ou
blasphémateurs se retrouvent hospitalisées grâce à Dieu, Il veut les sauver!
Religieuses, médecins et infirmières travaillant dans un hôpital ont une
mission: coopérer avec cette bonté inépuisable, pardonnant, se sacrifiant
eux-mêmes. »
« Souvenez-vous que
vivre est une mission, un devoir, une douleur ! Chacun de nous doit avoir son
propre combat. Souvenez-vous que vous devez vous occuper non seulement des
corps mais aussi des âmes gémissantes qui viennent à vous...»
Une grande amitié
spirituelle.
Outre sa soeur
Nina, qui l'assista en tout pour faire le bien, dans ses visites aux malades et
ses innombrables consultations aux malades, Joseph Moscati fut soutenu dans son
apostolat par son amitié indéfectible pour le futur Bienheureux
Bartolo Longo, le fondateur du Sanctuaire de la Vierge du Rosaire de Pompéi
et par sainte Caterina Volpicelli, chez qui il rencontra Longo.
Moscati devint le médecin traitant de Bartolo Longo et l'assista à sa
mort. On possède une lettre de la soeur de Joseph, Nina Moscati, qui montre que
les Moscati participaient aussi à l'oeuvre des orphelins de Longo.
27 juillet
«Monsieur le Commandeur
très illustre
Les voies de la
Providence sont incompréhensibles aux yeux de l’homme. Comme le Seigneur est
grand! Pauvre est celui qui ne le connaît pas Voici les deux
documents des deux orphelins privilegiati…les enfants vont arriver tout de
suite – à cette même date j’ai télégraphié et je joins la lettre que j’ai reçu
de la Sœur que vous avez connue !- Dites un petit mot de recommandation en
ma faveur, à la Sainte Vierge, c’est ce que je désire ardemment. Merci pour vos
vœux, pour votre grande charité, et disposez toujours de mon frère et
de moi-même-. Tous les deux nous vous faisons le baisemain, le cœur ému de
reconnaissance pour le grand bien que vous faites pour ces créatures
abandonnées !»
Votre très humble
Nina Moscati
Une vocation de médecin
décidée à la suite de la mort de son frère.
En 1904, le frère de
Joseph, Alberto, meurt des suites d'une chute de cheval qui avait entraîné des
symptômes épileptiques. Joseph ne se consola jamais de cette mort mais y puisa
une énergie sans fond pour secourir et soulager les malades. Il fut un laïc franciscain,
aimant la pauvreté, travaillant sans relâche, modèle de médecin consacré à
soulager la misère.
Deux cents lires pour
quatre consultations
Le Doct. Francesco
Brancaccioraconte que Moscati avait été appelé d’urgence à Portici pour
examiner un jeun qu’avait eu une crise d’appendicite et devait être opéré. Le
Professeur s’opposa de toutes ses forces à l’opération et ordonna de mettre une
porte à glace en permanence sur l’abdomen du malade. Pendant quinze jours,
Moscati retourna quatre fois et visita le jeun tant qu’il guérit complètement.
A la fin, il reçut une enveloppe contenant ses honoraires.
« Le Maître (raconte le
doct. Brancaccio), en retournant chez soi, eut des doutes et exclama:
« Qui sait combien
d’argent j’ai eu ! ». Il ouvrit l’enveloppe : un billet de mille lires.
Moscati retourna immédiatement chez le jeun et sa famille fut très surprise de
le voir de nouveau. Le Professeur affronta le père du patient et lui dit avec
un ton bourru: « Êtes-vous fous ou croyiez que je suis un voleur? » .
Toute la famille s’étonna et, croyant que le Professeur n’était pas satisfait
des honoraires, le père prit un autre billet de mille lires et le donna au
Maître qui le refusa de toutes ses forces. De plus, Moscati prit huit cents lires
par son portefeuille et les laissa sur la table après quoi il repartit à toute
vitesse. Ainsi un médecin fameux comme le Professeur Moscati reçut deux cents
lires pour quatre consultations ! »
Cinquante lires pour
trois visites à trois personnes
Le Prof. Mario
Mazzeo raconte:
“Un jour, un médecin de
mes amis, envoya au cabinet de Moscati trois malades de la même famille qui
provenaient de Montorsi (Bénévent). A la fin de la troisième consultation,
celui qui les accompagnait laissa sur le bureau du Professeur un billet de 100
lires et un autre de 50 parce qu’il avait été impossible de savoir le montant
des honoraires par la bouche du Serviteur de Dieu. Moscati, par habitude, ne
regardait pas ce qui les patients laissaient sur son bureau. Cette fois il
regarda et s’étonna. Immédiatement il prit le billet de 100 lires et le rendit
à la personne en disant:
« Cinquante lires pour
trois sont même trop ; allez en paix et dites bonjour au docteur! ».
Moscati et Thérèse de
Lisieux
De la lecture de la
correspondance de notre Saint, nous savons qu'il fut très dévot de S.te Thérèse
de Lisieux, dont il avait un grand portrait dans sa chambre , qui est encore
conservé dans les "Salles Moscati" de l'église du Gesù Nuovo à
Naples, sous le titre de « Bienheureuse Thérèse de l’Enfant- Jésus », parce
qu’il fut acheté après la Béatification qui fut rendue à Rome le 29 avril 1923,
par Pio XI.
Le 18 juillet 1923 -
donc peu de mois après la béatification de Thérèse- Moscati parle de signes de
découragement qu'il réussit à surmonter justement après la lecture de quelques
mots de Thérèse à propos de ce phénomène et rapportées dans Histoire d'une
âme, à propos de ce phénomène: "Il y a quelques jours, je lisais dans
l'autobiographie de la bienheureuse Thérèse de l’Enfant- Jésus, une phrase
faite pour moi: "Mon Dieu, le découragement même est un péché!""Oui,
c'est un péché d'orgueil, parce qu'il me fait croire que j'ai pu accepter
l'opinion de moi-même d'avoir fait de grandes choses! Lorsqu'au contraire nous
n’avons toujours été que des serviteurs inutiles" (citations d'après le
livre du Père A.Marranzini S.I.: "Giuseppe Moscati, modèle du
chrétien laïc d’aujourd’hui, Rome 1989).
Pour en savoir
plus, jesuiti.com
SOURCE : http://www.saintjosephduweb.com/Saint-Joseph-Moscati-sauver-des-vies-n-est-pas-demode_a489.html
Napoli, Basilique du Gesù Nuovo., stanza di Giuseppe Moscati.
GIUSEPPE MOSCATI
Médecin et Saint de
Naples
1880-1927
PROFIL BIOGRAPHIQUE
Qui est Saint Joseph
Moscati ?
Paul VI – le
Pape qui l'a béatifié.
“Qui est celui que l'on
nous propose afin que nous l'imitions et que nous le vénérions tous ?”
C'est un laïque qui a
fait de sa vie une mission vécue en pleine authenticité évangélique...
C'est un professeur
d'université qui a laissé parmi ses élèves un sillage de profonde admiration...
C'est un homme de science
célèbre pour sa contribution scientifique au niveau international...
Son existence est
simplement tout cela...
Jean Paul
II – le Pape qui l'a canonisé
“L'homme qu'à partir
d'aujourd'hui nous invoquerons comme un Saint de l'Eglise universelle
représente pour nous la réalisation concrète de l'idéal du laïc chrétien.
Joseph Moscati, Médecin
chef de clinique, chercheur fameux dans le domaine scientifique, professeur
universitaire de physiologie humaine et de chimique physiologique, a embrassé
ses multiples activités avec tout l'engagement et le sérieux que demande le
service de la délicate profession de laïc.
A ce point de vue Moscati
est un exemple non seulement à admirer mais à suivre, surtout par les acteurs
sanitaires. Il représente même un exemple pour ceux qui ne partagent pas sa
foi.”
La famille Moscati vient
de Sainte Lucie de Serino, un petit pays à peu kilomètres d’Avellino.
François, père du futur
Saint, naquit à Sainte Lucie de Serino, en 1836. Il obtint sa maîtrise de droit
et il fit une brillante carrière comme magistrat.
Il fut juge dans le
Tribunal de Cassino, Président du Tribunal de Bénévent, Conseiller à la Cour
d'Appel, d’abord à Ancône et ensuite à Naples, où il mourut le 21 décembre
1897.
François Moscati connut
et se maria avec Rose de Luca, des Marquis de Roseto, à Cassino. Joseph fut le
septième de neuf enfants.
Jusqu’au moment où il
vécut, le père du Saint conduisit sa famille au pays natal toutes les années,
pour une période de repos et pour être au contact de la nature. Ils allaient
tous ensemble à l’église des Clarisses, pour assister à la Messe, que
François-même servait bien souvent.
Saint Joseph Moscati fait
allusion à son pays natal dans deux lettres. La première est du 20 juillet
1923, écrite pendant son voyage vers la France et l’Angleterre :
“A deux heures et vingt
départ pour Modane, en France. [...]
Nous sommes en train de
traverser des vallées entourées de montagnes recouvertes de châtaigniers
(Bourgogne). Ça et là les rubans argentés des fleuves : qu’il est
semblable ce paysage à l’inoubliable Serino, l'unique lieu du monde, Irpinia,
où je passerais mes jours très volontiers, parce qu’il rassemble les plus
aimées, les plus doux souvenirs de mon enfance et la dépouille mortelle de ma
famille”.
La seconde lettre fut
écrite le 19 janvier 1924, après la nouvelle de la mort de son oncle
paternel :
“La fin d’oncle Carmelo
est l’effondrement de beaucoup de souvenirs très chers liés à sa personne. Oh
les doux souvenirs de l'enfance, des montagnes de Serino ! Choses et gens
du pays de mon père sont pincements indélébiles au cœur; et la mort de tous les
témoins de ma passée insouciance est une désillusion ultérieure :
s’écroule la partie romantique de ma personnalité ! Et je me sens seul,
seul et près de Dieu !”
A Sainte Lucie de Serino
Moscati dédia même une petite poésie, qui confirme sa sensibilité si particulière.
Il l’écrivit le 10 avril 1900, lorsqu’il avait vingt ans et étudiait médicine.
BÉNÉVENT,
VILLE NATALE DU SAINT
Joseph Moscati naquit à
Bénévent le 25 juillet 1880, fête liturgique de Saint Jacques le premier
Apôtre.
Sa famille arriva de
Cassino en 1877, lorsque François Moscati fut promu Président du Tribunal,
s’installant en Rue Saint Diodato, près de l’hôpital Fatebenefratelli.
Peu après il alla vivre
dans un appartement en Rue Porta Aurea, pas loin de l’Arc de Trajan, érigé en
l’honneur de l'empereur en 114 apr. J.C.
Joseph naquit dans le
palais Andreotti, puis acheté par la famille Leo, dans la dernière chambre à
gauche. On accède à l’appartement par un grand portail qui donne sur une cour
et un grand escalier de pierre.
Une plaque près du
portail commémore l'événement.
Dans la Cathédrale de
Bénévent, dans la chapelle du Saint Sacrement, on se peut admirer la statue de
marbre de Saint Joseph Moscati, œuvre de P.Mazzei de Pietrasanta.
BÉNÉVENT À LA NAISSANCE
DE MOSCATI
Le 3 septembre 1860,
après huit siècles de gouvernement pontifical, Bénévent fut annexée au Royaume
d'Italie.
Le dernier Délégué
Apostolique, Monseigneur Eduardo Agnelli, quittant la ville obtint les honneurs
de la guerre par les soldats du nouveau régime. La ville était sur le point de
changer de vie et entrait dans les structures territoriales de la nouvelle
nation italienne.
“Conformément au système
politique piémontais les couvents furent expropriés, les religieux chassés, les
bibliothèques dérobées, les lignes architecturales d’anciens édifices
défigurées ou détruites. Beaucoup de personnes s’attendaient nouveautés
exceptionnelles, beaucoup d’autres avaient peur du changement... Le clan
maçonnique, importé des zones limitrophes, tira profit de la situation.
Lorsque la famille
Moscati arriva, [...] en Bénévent la tension avait diminué”[1].
Francesco Moscati et Rosa
De Luca, les parents du Saint, eurent cinq enfants pendant le séjour à Cassino:
Gennaro, Alberto, les sœurs jumelles Maria et Anna (mortes en bas âge en 1875)
et une autre Maria.
La seconde Anna,
familièrement baptisée Nina, naquit à Bénévent en 1878 et resta toujours près
du Saint en l’aidant à faire le bien.
Maria, très aimée de
toute la famille, mourut à quatre ans. Joseph, le futur Saint, naquit le 25
juillet 1880, fête de Saint Jacques le premier Apôtre.
Eugenio naquit à Ancône
et Domenico à Naples (1884) qui, longtemps après, devint maire de la ville.
Joseph Moscati fut
baptisé en famille six jours après la naissance, le 31 juillet 1880, fête de
saint Ignace de Loyola, par l’abbé Innocenzo Maio qui mourut nonagénaire, dix
ans après le Saint.
Le petit Joseph fit sa
première rencontre avec Jésus Eucharistie, le 8 décembre 1888 dans l'église des
Servantes du Sacré-Cœur de Naples, au cours d'une cérémonie célébrée par
Monseigneur Henri Marano. Nous n'avons pas d'autres informations sur cet
événement mais nous pouvons dire que c'est ce jour-là que furent posés les
fondements de sa vie eucharistique, qui sera un des secrets de la sainteté du
prof. Moscati.
Il reçut sa Confirmation
par Monseigneur Pasquale De Siena le 3 mars 1890, et son Parrain fut Francesco
Cosenza.
Gennaro et Nina Moscati
Gennaro et Nina, entre
les membres de la famille Moscati, méritent un souvenir particulier.
Gennaro était l’aîné. Le
Saint écrivit : “Gennarino est celui qu’a fait fonction de notre
père, qui nous a élevés ; c’est celui qui mérite notre respect absolu”.
Nina fut la seule femme
survivante dans la famille Moscati. Son frère Eugenio, en parlant de la charité
du Saint dit : “Nina était complice de mon frère Joseph en faisant le
bien”.
Nina suivit l’exemple de
Joseph sa vie durant et l’aida à faire le bien et poursuivre son apostolat. Il
y avait entre eux une extraordinaire affinité spirituelle. Nina mourut quatre
ans après le Saint, le 24 septembre 1931.
Moscati rencontre Bartolo
Longo
Dans la maison près de
l’église des Servantes du Sacré-Cœur, où le petit Joseph Moscati reçut, à huit
ans sa Première Communion, vivait la Vénérable Caterina Volpicelli, liées
d’amitié spirituelle avec les parents du Saint.
La famille Moscati
rencontra chez elle aussi le futur Bienheureux Bartolo Longo, le fondateur du
Sanctuaire de la Vierge de Pompéi, qui jusqu’au 1872 habita près de l’église
des Servantes du Sacré-Cœur, en la fréquentant tous les jours pour la Messe et
pour dire son Chapelet.
Ensuite, lorsque Bartolo
Longo alla s’établir à Pompéi, le Prof. Moscati devint son médecin traitant.
La famille Moscati
restait à Bénévent pour quatre ans, jusqu’au moment où le papa du Saint fut
promu Conseiller à la Cour d'Appel et muté à Ancône.
Quatre ans après, en 1884
(Joseph avait quatre ans), il retourna à Naples comme Président de la Cour
d'Appel.
La première habitation à
Naples se trouvait en Via S. Teresa al Museo 83, ensuite dans le palais Bagnara
de Place Dante 9 et enfin, en 1902, au troisième étage de Via Cisterna
dell'Olio 10, près de l’église du Gesù Nuovo, où il habita jusqu’à sa mort.
Après les études
élémentaires, en 1889, Joseph Moscati entra au Lycée Classique Vittorio
Emanuele. Il y avait entre ses professeurs même le fameux vulcanologue Giuseppe
Mercalli. Il passa son baccalauréat avec mention en 1897.
En 1987 s’inscrivit à la
Faculté de Médicine, et le 4 août 1903 il obtint son Doctorat en Médecine, avec
une thèse sur l'urogénèse hépatique, et fut reçu avec éloges.
L'Université de Naples au
temps de Moscati
Lorsque Joseph Moscati
s’inscrivit à la Faculté de Médicine de l'Université de Naples, le climat
éthique-religieux n’était pas des meilleurs parce que un vent de secte,
politique et maçonnique soufflait avec le soutien de deux centres culturaux: la
Faculté de Philosophie et la Faculté de Médicine.
Les jeunes devaient la
proie de prophètes agnostiques et athées puisque traînés par le courant
révolutionnaire et de secte dominant.
Joseph Moscati se tint à
l’écart des extrémismes et, puisqu’il était très conscient que l’étude
représentait son occupation principale, il évita tout ce qu’il pouvait le
distraire. De plus, il pensait que l’étude sérieuse et approfondie exige
tranquillité et sérénité d’esprit. Comme il pouvait s’appliquer à son travail
et, en même temps, suivre ses camarades qui manifestaient dans les rues ?
MORT
DE SON PÈRE ET DU FRÈRE ALBERTO
La famille Moscati,
pendant les premiers treize ans de séjours à Naples, fut frappée par deux
grands deuils. Le 19 décembre 1897, la même année où Joseph s’inscrivit à
l'Université, son père Francesco fut atteint d'une hémorragie cérébrale.
Il était en train de
rentrer chez soi après la Messe dans l’église de la Archiconfrérie des Pèlerins
(il en était un membre). Il mourut le 21 décembre 1897, après avoir confié sa
femme et ses enfants aux soins de son aîné Gennaro et reçu les derniers
sacrements.
Le 12 juin 1904 son frère
Alberto mourut à Bénévent dans le Fatebenefratelli, où il s’était retiré. Il
avait un syndrome épileptique suite à une chute de cheval pendant une parade
militaire en 1892, à Turin.
Joseph avait l'habitude
de passer plusieurs heures auprès de lui pour le soigner. C'est au chevet de
son frère qu'il décidera d'entreprendre les études de médecine, cas unique dans
sa famille et objet de discussions. La mort d’Alberto le provoqua une douleur
si grand qu’il se rappela sa vie durant.
Après l'obtention du
Doctorat en Médecine, université et hôpital devinrent le champ d'activité du
jeune médecin. Bien vite il réussit un concours de Collaborateur Extraordinaire
auprès de l'Hôpital des Incurables (1903) et un autre d'Assistant à l'Institut
de Chimie physiologique (1908), où il gagna bientôt beaucoup de marques
d'admiration et d'honneur dans le domaine scientifique.
Malgré ses engagements il
continua à examiner les malades dans les salles des Incurables. Cela explique
son habilité clinique extraordinaire, certainement le résultat d’une expérience
pratique au chevet des malades qu’il commença à démontrer bien vite. Cette
expérience, en effet, ne se peut pas acquérir dans un Laboratoire de Chimie
Physiologique.
Éruption
du Vésuve du 1906 et choléra du 1911
Les études, les recherches
et le succès du Prof. Moscati marchaient de pair avec l'amour pour son
prochain. Il se distingua pour son œuvre de secours pendant l’éruption du
Vésuve du 8 avril 1906. Le cratère vomissait de la lave, des lapilli et
beaucoup de cendres qui menaçaient et terrorisaient les habitants des pays
voisins.
Les Hôpitaux Réunis de
Naples avaient une succursale à Torre del Greco, une petite ville près de
Naples, à six kilomètres du cratère, où vivaient beaucoup de malades
paralytiques et vieux. Moscati, en pressentant le danger, fit évacuer 1'hôpital
juste avant l'écroulement du toit et sauva tous les hospitalisés.
Deux jours plus tard il
envia une lettre au directeur général des Hôpitaux Réunis de Naples, proposant
de gratifier les personnes qui l'avaient aidé, mais insista surtout qu'on ne
citât pas son nom.
“Je vous en
prie – ajouta-t-il – ne citez pas mon nom pour éviter de
remuer… des cendres !”
L'habitude de Moscati de
se tenir dans la coulisse nous empêche de connaître dans les détails son œuvre
lors d’un autre malheur qui endeuilla Naples: le choléra du 1911.
Nous ne devons pas
oublier que Naples est une ville portuaire et que, au temps de Moscati,
beaucoup de navires venaient de tous les coins du monde, les ruelles étaient
sales et la misère dominante : en ce contexte pouvait arriver de tout.
Heureusement la médicine avait fait des progrès, donc les victimes furent moins
nombreuses que par le passé[2].
Moscati fut appelé par le
Ministère au Laboratoire de l'Inspection de la Santé publique, situé dans la
Préfecture, pour faire des recherches sur l'origine du mal et les moyens les
plus propres à le vaincre. Il termina son étude avec la plus grande diligence,
et présenta une relation sur les interventions nécessaires pour assainir la
ville et, à sa grande satisfaction, il vit la réalisation de beaucoup de ses
propositions.
Collaborateur
ordinaire dans les Hôpitaux Réunis
En 1911, à 31 ans, le
docteur Moscati fut reçu au concours de Collaborateur Ordinaire aux Hôpitaux
Réunis. C'était un concours très important qui n'était plus ouvert depuis 1880
et auquel participèrent des médecins venus de partout.
Le Prof. Cardarelli,
qu’était un des membres du jury d’examen, fut ébloui par la préparation de
Moscati et ― comme nous dit le frère Eugenio ― “il reconnut
qu’il n’avait jamais rencontré un jeune si préparé en 60 ans d'enseignement, et
il tint beaucoup à lui dès ce moment. Ensuite, mon frère devint son médecin
traitant”.
Depuis lors, beaucoup
d’étudiants et de jeunes médecins le suivaient d’un lit à l’autre pendant sa
tournée de visites aux malades, pour apprendre le secret de son habileté.
La même année, sur
l’initiative d'Antonio Cardarelli, l'Académie Royale de Médecine Chirurgicale
le nomma Membre agrégé et le Ministère de l'Instruction Publique lui attribua
le Doctorat en Chimie physiologique.
Témoignage du Prof.
Gaetano Quagliariello sur le concours du 1911
“Il s’agissait d’un
concours qui n'était plus ouvert depuis 1880 et auquel participèrent beaucoup
des médecins et professeurs venus de Naples et du Sud de l’Italie. Il y avait
seulement six places. Le jury d’examen était formé de célébrités comme Antonio
Cardarelli, Enrico de Renzi, Beniamino de Ritis. Moscati se présenta au
concours, et cet acte fut considéré audacieux et effronté.
Le résultat fut un
triomphe [...].Joseph Moscati obtint le prix si rêvé et un tonnerre
d’applaudissements accueillit sa proclamation : il fut reçu au concours à
la tête de la liste”[3].[4].
Médecin
Chef d’Anatomopathologie
Outre son intense travail
entre l'Université et l'Hôpital, le professeur Moscati assurait aussi la
direction de l'Institut d’Anatomopathologie, auparavant dirigé par Luciano
Armanni, mais par la suite déchu par manque de soin.
D'après le prof.
Quagliariello, il devint bien vite “un vrai maître dans les autopsies”. Le
prof. Raffaele Rossiello, qui a étudié à fond et avec compétence
l’Anatomopathologie de St. Joseph Moscati, affirme qu'après sa mort, ni les
revues scientifiques, ni ceux qui se souvenaient de lui dans leurs discours, ni
les nombreuses biographies n'ont relevé “son activité de médicine légiste
et chef de l'Institut d'Anatomie et Histologie Pathologique ‘Luciano Armanni’”.
“Par contre la découverte ― par
le docteur Renato Guerrieri, Médecin chef de l'Hôpital des Incurables, de trois
volumes contenant les rapports de 244 autopsies effectuées par
Moscati ― nous propose des nouveaux aspects de la personnalité
complexe du Saint. A présent ils sont gardés dans les Archives Moscati du Gesù
Nuovo”.
Luciano Armanni avait
fait graver cette phrase à l'entrée de la salle d'anatomie : “Hic est
locus ubi mors gaudet succurrere vitae” (“Ici la mort est heureuse d'aider
la vie”). ÀMais dans la salle ― écrit le prof. Nicola
Donadio ― il n'y avait aucune trace de religion. La pièce était
austère mais vide, exactement comme tous les endroits dominés par le
matérialisme”[5].
Le prof. Moscati avait eu
une idée et l'avait réalisée, celle de faire accrocher très haut sur le mur de
la salle, de façon à ce qu'il puisse dominer la pièce, un Crucifix avec une
inscription qui ne pouvait être mieux : “Ero mors tua, o mors” (citation
du Prophète Osea 13,14 : “O mort, je serai ta mort”).
Les autopsies pour
Moscati étaient une leçon de vie.
Mort
de sa mère : 25 novembre 1914
A la fin de l'année 1914,
Madame Rose, la maman du Prof. Moscati, atteinte de diabète, vit sa maladie
s'aggraver. Elle fut conduite à Resina, aujourd’hui Herculanum, mais sa santé
n’alla pas mieux. La pauvre femme mourut le 25 novembre 1914. Moscati la soigna
avec tendresse mais il put faire très peu pour elle parce que la maladie était
encore incurable à cette époque.
Avant d'expirer, le 18
novembre, après avoir reçu avec beaucoup de dévotion les derniers sacrements,
elle dit à ses fils : “Mes enfants, je meurs contente. Fuyez toujours
le péché qui est le plus grand mal de la vie”.
Joseph se souvint
toujours de ses dernières paroles. Quelques années plus tard, il fut un des
premiers médecins à Naples, à expérimenter l'insuline et à exercer un group de
médecins au traitement du diabète. L’insuline fut expérimentée sur les humains
pour la première fois en janvier 1922.
D'après une lettre
adressée à Mlle Carlotta Petravella qui avait perdu sa mère (le 20 janvier
1920)
“Moi aussi, quand j’étais
jeune, je perdis mon père, et quand j’étais adulte, ma mère. Mais je sais que
mes parents sont toujours à mes côtés, je peux sentir leur douce compagnie; et
si je tâche d’imiter leur rectitude, ils m’encouragent, et si je commets des
erreurs, ils me conseillent la chose plus juste à faire, comme au temps où ils
étaient encore en vie”.
La Première Guerre
Mondiale, 1915-1918
Pendant les premiers mois
du 1915 il y eut beaucoup de débats très animés à propos de l’entrée en guerre
italienne de plus en plus certaine avec le temps. A Naples, comme dans les
autres villes, beaucoup de personnes manifestaient et chantaient hymnes
patriotiques. La Galerie Umberto et les rues adjacentes, où il y avait les
rédactions des quotidiens napolitains les plus importants, était toujours
bondée de gens qui discutaient et attendaient les décisions de Rome.
Le 24 mai l'Italie entra
en guerre et l’appel sous les drapeaux commença à décimer les familles. Eugenio
Moscati aussi partit pour le front le 8 juillet.
Joseph Moscati fit la
demande d'enrôlement volontaire, toutefois, il ne fut pas accepté. Les
autorités militaires confièrent les blessés à ses soins. L'Hôpital des
Incurables fut militarisé.
Il visita et soigna
environ 3.000 militaires, dont il rédigea un journal et leurs histoires
cliniques. Il fut pour eux non seulement le médecin, mais aussi le consolateur
attentif et affectueux.
Moscati
renonce à la chaire et choisit le travail hospitalier
Moscati, après avoir
remplacé le Prof. Filippo Bottazzi, Directeur de l'Institut de Physiologie, et
Recteur de l'Université de Naples, fut mis à la tête des recherches
scientifiques et des expériences dans l'Institut de Chimie Physiologique.
De plus, Moscati était
très connu dans le milieu médical pour son activité de collaborateur et
rédacteur dans quelques revues scientifiques comme Riforma Medica. En
1911, le prof. Rummo lui proposa de devenir correspondant à l’étranger car il
parlait anglais et allemand très bien. De 1903, année de sa maîtrise, à 1916,
les publications scientifiques de Moscati sont vingt-sept.
Pourquoi n’obtint Moscati
jamais une chaire? Il avait un extraordinaire curriculum didactique et
scientifique et beaucoup de ses confrères l’enviaient pour son habilité et pour
le grand nombre d’étudiants qui fréquentaient ses cours. Toutefois c’est le
Prof. Gaetano Quagliariello qui nous donne la réponse vraie. Gaetano
Quagliariello, en 1948, était le Recteur de l'Université de Naples. Il écrivit
l’article suivant publié dans la revue Medicus (IV1948) :
“Puisqu’il était
nécessaire occuper la chaire de Chimie Physiologique restée vacante pour la
mort du Prof. Malerba, arrivée vers la fin du 1917, et du moment que la Faculté
était orientée vers lui qu’avait déjà donné l'enseignement avec grande
satisfaction de la part des professeurs et des élèves, pendant la longue période
de la maladie du Malerba et après sa mort, [Moscati] dit que n’aurait pas
accepté la charge, et conseilla et recommanda mon nom, et alors j’obtins la
charge. […]
Et Moscati, plus
douloureusement, renonça à l'enseignement officiel qu’il aurait obtenu sans aucun
doute s’il eût voulu, pour amour de son hôpital et des ses élèves en constante
augmentation autour de lui. Et peut-être même pour mortifier une ambition que
certainement il devait avoir pendant sa jeunesse. […]
Ainsi, libre de chaque
ambition de la terre, il se consacre, esprit et cœur, à ses malades et à
l'éducation des jeunes médecins. L'hôpital devient sa maison, son amour, son
sanctuaire. De plus, bien qu’il fût doué d’une grande intuition clinique, il ne
lassa pas de côté tout le matériel de laboratoire, et sa préparation chimique
et bactériologique lui permit d’employer les plus modernes techniques de
recherche pour étudier les malades”.
Directeur
de la III Salle Masculine dans l’Hôpital des Incurables
La renommée de Moscati en
tant que professeur et médecin était indiscutable. Tout le monde parlait de ses
cours, de ses dots diagnostiques, de son travail entre les malades. Le Conseil
d’Administration de l'Hôpital des Incurables intervint officiellement et en
1919 lui nomma Directeur de la III Salle Masculine.
Les appréciations pour
son travail et les références à son nouveau titre sont la preuve que cette
ultérieure promotion fut une joie pour les amis, les assistants et les élèves.
Aucun homme ne pouvait aspirer à cette charge plus que lui et aucun homme ne
pouvait l’obtenir plus que lui.
Il fut très heureux,
mais, comme toujours arrivait en lui, la satisfaction humaine n’était pas
séparée de la satisfaction spirituelle, qui glissait sur les motifs contingents
et s’enracinait sur motivations bien plus hautes et nobles. Le succès en
hôpital ne devait pas regarder sa figure, mais uniquement les malades, pour
lesquels il s’engageait et travaillait.
Voilà le sens d’une
lettre du 26 juillet 1919, adressée au Sénateur G. D'Andrea, Président des
Hôpitaux Réunis de Naples :
“Lorsque j’étais un
garçon je regardais avec intérêt à l'Hôpital des Incurables, qui mon père
m’indiquait loin de chez moi, en inspirant des sentiments de pitié pour la
douleur sans nom, calmée là-dedans. Un désarroi bienfaisant s’emparait de moi
et je commençais à penser à la fragilité de toutes les choses, et les illusions
tombaient, comme les fleurs des orangeraies qui m’entouraient.
Alors j’étais
complètement concentré dans mes études littéraires, et je ne pensais pas et je
n’imaginais pas qu’un jour, dans quelle maison blanche, où je voyais à
grand-peine les malades à travers le vitrage, comme fantômes blancs, j’aurais
obtenu le titre clinique plus important. […]
Je ferais en sorte que la
confiance mise en moi soit bien placée, avec mes moindres forces, et Dieu
aidant. De plus, je collaborerai à la reconstruction économique des hôpitaux
vieux de Naples, si méritant de la charité et de la culture, et aujourd’hui si
misérables”.
L’Hôpital des Incurables
Il était un des hôpitaux
les plus fameux d’Europe au temps de Moscati. Il était constitué de plusieurs
bâtiments dans entourés de jardins, cloîtres, fontaines.
Il était possible suivre
cours universitaires avec des professeurs très célèbres comme Leonardo Bianchi,
Gaetano Rummo, Domenico Capozzi, Antonio Cardarelli.
L’Hôpital des Incurables,
avec l'église annexe de Sainte Maria del Popolo, se targue d’origines très
anciennes. Il est une maison de santé et un centre de foi, pitié et
miséricorde. À la fin du 1400 en Italie, et à Naples surtout, après la descente
de Charles VIII, le prétendu mal français (lue venerea) ou mal
dermoceltique se propageait, et ceux qui étaient
frappés – beaucoup de gens – étaient appelés incurabili
(incurables). La charité chrétienne commença très vite à s’occuper de ces
pauvres malheureux.
Mais la personne qui
devait fonder le plus fameux hôpital qui porte ce nom aujourd’hui encore fut
une femme catalane, Maria Richeza, qui avec son mari Giovanni Longo, faisait
partie de la suite de Ferdinand III le catholique. Elle était venue à Naples en
1506 et avait une paralysie, par faute d’un empoisonnement perpétré par
une servante pendant un banquet. Après la mort de son mari, en 1510, elle fit
un pèlerinage à Loreto où reçut la grâce de la guérison par la
Vierge. Ensuite, elle se dédia complètement aux malades. Sa ferveur religieuse
et sa charité rendirent possible la fondation de l’Hôpital des Incurables et
l’église annexe de Sainte Maria del Popolo.
Avec le temps l'hôpital
garda le nom "Incurabili", même si, en réalité, il était devenu un
vrai abri métropolitain pour tous les pauvres et tous les maux. Maria vite fut
nommée Recteur ou Chef de l'hôpital.
En 1535, elle fonda
l'ordre des Franciscaines du Troisième Ordre, c’est à dire des capucines,
fameuses aujourd’hui encore à Naples avec le nom des Trente-trois. Pendant
sa vie eut la joie d’être guidée et soutenue par un saint, Gaetano Thiene et,
malgré la tempête qui bouleversa l'ordre des capucins pour les théories
éversives de Juan de Valdés, resta fiel à Dieu et à l’ÉEglise jusqu’à la mort,
arrivée en 1542.
Vingt-cinq saints, béates
et vénérables sont entrés en relation avec l'Hôpital des Incurables, comme
saint Gaetano Thiene (1480-1547) ; saint Alfonso Maria de Liguori
(1696-1787), sainte Jeanne Antide Thouret (1765-1826), le bienheureux Bartolo
Longo (1841-1926) et, saint Joseph Moscati.
Malheureusement une
partie de l'Hôpital des Incurables, inclus la salle du Prof. Moscati, a été
détruite pendant la dernière guerre. Ce que reste est suffisant pour admirer
encore l’ancienne grandeur, et nous citons en particulière la Pharmacie,
riche d’élégants meubles de noyer et de superbes majoliques du dix-huitième
siècle napolitain.
.jpg)
Napoli,
chiesa di Gesù Nuovo, stanza di Giuseppe Moscati.
UN MAÎTRE INOUBLIABLE
Malgré sa renonciation à
la chaire, Moscati fut toujours un professeur et un maître. Même s’il avait
choisi le travail hospitalier, il n’avait pas renoncé à l’enseignement. Il
avait des qualités particulières pour être professeur universitaire parce qu’il
joignait une préparation solide et très bonne au désir de perfectionnement, la
passion de la recherche à l’intérêt inné pour le nouveau, la capacité
d’embrasser tous les champs de la médecine sans envahir les spécialisations
d’autrui, en démontrant la connaissance des divers domaines, des possibilités
et des limites.
Il avait également des
capacités expressives, communicatives et persuasives et il était un homme très
distingué et charmant.
D’après une lettre du
Prof. Moscati au Prof. Francesco Pentimalli :
“J’ai toujours cru que
tous les jeunes méritants dirigés vers…la médecine, qu’est la science plus
noble, eussent tous les droits de se perfectionner, de lire un livre jamais
publié avec une couverture qui se compose de tous les lits d’hôpital et de
toutes les salles de laboratoire. Le contenu de ce livre est constitué de la
douleur des hommes et du matériel scientifique.
C’est un livre qui doit
être lu avec un amour infini et un grand esprit de sacrifice pour notre
prochain. J’ai pensé qu’il serait de mon devoir d’apprendre mon expérience aux
jeunes, sans garder tout pour moi”.
Felice
Piccinini – “Parfois, il me semblait très fatigué, mais il
recommençait à sourire dès qu’il voyait ses amis et, en particulier, ses
étudiants […]. Il savait intéresser une foule de jeunes étudiants qui le
considéraient comme le vrai éducateur chrétienne, l’homme qui cultivait les
sciences positives en obtenant beaucoup d’honneurs et qui considérait la
grandeur et la beauté de la nature comme l’œuvre d’une force supérieure, la
sagesse, l’ordre et la puissance infinie d’un Dieu suprême, qu’il appelait
Divine Providence”.
Enrico
Polichetti – “Je le vois encore devant moi presque hardi, si j’ose
m’exprimer ainsi, mais je ne veux pas offenser Son cher souvenir. Il avait
l’ingénuité des enfants et un regard doux et indulgent, reposant, profond et
plein de spiritualité, sans malice. Ses yeux étaient très beaux, gris, petits,
lumineux, vifs, doux, expressives, parfois agressifs, toujours changeants,
riants. Ils inspiraient confiance derrière ses lunettes ovoïdales, avec une
monture d’acier bruni très mince. Les verres n’étaient pas alignés parfaitement
mais ils semblaient s’encastrer dans ses orbites, aux côtés du nez régulier et
effilé, presque en pointe. Il portait des petites moustaches qui se touchait
quelquefois avec les doigts de sa main gauche […]”.
Il était une personne qui
avait de l’allure, le physique svelte, un homme très distingué et
grand. Certainement, même ces caractéristiques contribuaient à sa
popularité : il était très aimé de tout le monde.
Il était très charmant
avec son visage ovale, un gentilhomme vrai connu à Naples entière. Mais sa
noblesse était surtout dans son cœur et ses œuvres."
Soccorso
Tecce – “Il était très heureux parmi ses étudiants qui formaient sa
famille spirituelle. Il nous révélait son savoir et, jour après jour, il façonnait
nos esprits et nos âmes. Il nous parlait de Dieu, de la divine Providence, de
la Religion Chrétienne et la joie éclairait son visage lorsque nous le suivions
dans les églises de Naples pour assister à la Messe”.
Comment
les Maîtres et les Étudiants jugeaient-t-ils Moscati?
Domenico
Pace – A l’occasion de la mort de Moscati, présenta “toutes les
condoléances des Médecins de la Province de Naples, du Conseil de l’Ordre du
personnel hospitalier, des Professeurs de l’Université de Naples”. Il
dit : “Joseph Moscati prêchait et pratiquait la vertu, un mot qui
n’est plus dans notre vocabulaire et dans notre vie. Il n’était pas un mot
inutile, ambigu ou hypocrite mais un style de vie, fait de sacrifices, de
discipline morale, de renoncements, douleurs car la vertu, comme la sagesse,
est douloureuse”.
Antonio
Cardarelli - était un des membres du Jury d’examen au concours de
Collaborateur Ordinaire aux Hôpitaux Réunis de Naples, en 1911. “Au moment
où la relation de Moscati fut lue ― comme nous dit le frère
Eugenio – le Professeur Cardarelli, membre du Jury, invita à dévoiler
l’anonymat imposé pendant le concours mais Moscati refusa. Il fut obligé par
ses camarades qui lui portaient en triomphe chez soi. Le Prof. Cardarelli dit
qu’il n’avait jamais rencontré un jeune si préparé en 60 ans d'enseignement, et
il tint beaucoup à lui dès ce moment. Ensuite, mon frère devint son médecin traitant”.
Pietro Castellino avait
Moscati en haute estime et Moscati rendait visite à Pietro Castellino
fréquemment pour l’aider à recouvrer la foi. Quand Moscati mourut, le Doct.
Castellino compara le futur Saint au “Grand Vieillard” Antonio Cardarelli, mort
le 8 janvier de la même année, et après avoir lu une lettre de Moscati
s’écria : “Oh, tu avais un cœur très noble, tu étais une créature si
gentille et douce qui j’aimais comme un fils ! La pureté de ta
gentillesse, ta mentalité d’Educateur si austère, la confiance dans ta mission
évangélique […] nous permettent de comprendre que la Médecine est vraiment la
science plus sainte et divine, et tu l’embrassas comme si elle était ta
Croix ! […]”
Filippo Bottazzi connut
Moscati en 1905 et en 1923 alla à Edimbourg avec lui pour un Congrès. Il
écrivit beaucoup de choses sur le futur saint, par exemple : “Il fut
la plus parfaite incarnation de l’esprit de charité, comme il est décrit par
Saint Paul (I Cor 13) : il fut patient et bienveillant, jamais jaloux ou
vantard, il n’étalait pas ses qualités ou son savoir si profond.
Il n’était jamais
désagréable ou égoïste, au contraire il était très généreux envers les
indigents, jamais irascible ou méchant, jamais content des injustices parce
qu’il était un chercheur de la vérité très fervent qui supportait tout :
un croyant absolu.
Profondément religieux,
croyant sincère et pratiquant, il ne faisait pas montre de ses sentiments mais
avec une parole si persuasive et le support de sa préparation médicale, il ne
négligea jamais de soigner non seulement les corps mais aussi les âmes qu’il
dirigeait vers cette lumière qui, pour grâce divine, lui resplendissait à
travers des abîmes impénétrables pour nous”.
Gaetano Quagliariello fut
désigné par Moscati lui-même, comme alternative, à bénéficier de la chaire de
Chimie Physiologique. Il eut paroles très belles pour son ami et confrère. Il
déclara : “L'hôpital devint sa maison, son amour, son sanctuaire. Sa
maison devint la destination d’un pèlerinage continu de malades de toutes les conditions
sociales, de Naples et du Sud de l’Italie. Ils s’adressaient à lui pleins
d’espoir et, bien souvent, ils ne recevaient pas seulement la guérison du corps
mais aussi le salut de l’âme.
Il avait horreur du
renom, de la célébrité car elles étaient considérées comme passions d’ici-bas,
mais il fut impossible se soustraire et ainsi elles l’atteignirent dans son
humilité”.
Pasquale Malerba fut
directeur du mémoire de maîtrise de Moscati qui fut reçu avec éloges. Le Prof.
Quagliariello nous dit que Moscati, en fréquentant son maître, lui conduisit du
matérialisme à la foi en Christ.
Moscati,
“un de nous”. “Libera docenza” du 1922
Le Prof. Moscati
travaillait en hôpital depuis longtemps et, en même temps, il enseignait à une
foule d’étudiants qui s’accroissait toujours davantage. Il avait obtenu
la “libera docenza” en Chimie Physiologique en 1911 et à l’époque il
était Médecin Chef de l’Hôpital des Incurables de Naples. Il enseignait aussi
Clinique et Sémiologie mais sans avoir les titres officiels.
Quelques-uns, en voyant
que beaucoup d’étudiants préféraient suivre les cours de Moscati et ne pas
participer aux officiels, complotaient dans l’ombre pour l’empêcher de
continuer à enseigner.
Il écrivit au Prof.
Castellino le mai 1922, il lui demanda de réunir la commission.
« Monsieur le
Directeur,
Vous avez été mon maître
et mon père très cher dès que j’avais 17 ans (j’étais un élève et aujourd’hui
j’ai les cheveux blancs !) […]
Je suis complètement
épuisé et déprimé parce que depuis la guerre j’ai toujours travaillé et éprouvé
des émotions très vives ! […]
Je passe des nuits
blanches et j’ai perdu l’opportunité de la ratification de l’enseignement. Je
l’obtiendrai peut-être dans la prochaine séance du cours supérieur […]
J’ai fait une grosse
bêtise ; je devais suivre auparavant l’orientation clinique. Mais je
détestais et déteste encore la carrière professorale! Mais ça ne fait
rien ! […] »
Cette lettre montre que
même les saints ont eu des changements d’avis, des découragements et des
regrets. Moscati était dans un état de profonde affliction qui se répercutait
aussi sur son physique. Le grand Médecin, le grand Maître, le grand Saint nous
paraît comme l’un de nous.
La sainteté ne manque pas
d’ambition et ne rend pas impassible devant l’envie. La sainteté se rattache à
la nature humaine, la respecte mais, en même temps, elle donne les moyens pour
surmonter les difficultés et pour s’élever au-delà des horizons plus bornés et
trompeurs.
Moscati était un homme
supérieur et un saint mais, malgré les appréciations sur son travail, il
souffrait exactement comme un de nous. Sa lettre au Prof. Pietro Castellino est
une preuve de cela.
Le 14 octobre 1922 le
Ministère de l'Instruction Publique lui attribua la libera docenza[6] en
Médicine Clinique. Trois jours après Moscati écrivit :
“Aime la vérité, montre
la personne qui tu es, sans feinte et sans peur, sans aucun ménagement. Et si
la Vérité te vaut la persécution, toi, accepte-la, si elle t'apporte le
tourment, toi, supporte-le. Et si pour la Vérité, il te fallait sacrifier
toi-même et ta vie, sois fort dans le sacrifice”.
LA MORT SOUDAINE
Le 12 avril 1927, Mardi
Saint, le prof. Moscati, après avoir participé à la messe, comme chaque jour,
et reçu la communion, passa la matinée à l'hôpital, puis il rentra chez lui et
après un repas, comme d'habitude, il s'occupa des patients qui venaient le consulter
à son domicile.
Vers 15 h, il eut un
malaise et s'assit dans son fauteuil, un peu après, il croisa les bras sur sa
poitrine et expira sereinement. Il avait 46 ans et 8 mois.
La nouvelle de sa mort se
répandit immédiatement et la douleur fut unanime. Les pauvres surtout le
pleurèrent sincèrement, car ils venaient de perdre leur bienfaiteur.
Premiers témoignages
après la mort du Prof. Moscati
Le Cardinal de Naples,
Alessio Ascalesi, après avoir prié devant la dépouille mortelle, s'adressant
aux parents dit ceci : « Le Professeur appartenait plus au Ciel
qu'à la terre. Ce ne ne sont pas les âmes de ceux dont il a guéri le corps qui
sont venues à sa rencontre, pour l'emmener au Ciel, mais ceux dont il a sauvé
l'âme »
Dans le registre des
condoléances placé à 1'entrée de la maison, parmi les témoignages de regrets et
sympathie, nous avons recueilli une phrase très significative : « Tu
n'as pas voulu de fleurs et pas de larmes, mais nous, nous pleurons quand même,
parce que le monde a perdu un Saint, Naples un exemple de vertus, mais les
malades pauvres, ils ont tout perdu ! »
Translation
du corps dans l'église du Gesù Nuovo
Le corps fut enterré au
cimetière de Poggioreale. Mais trois ans plus tard, le 16 novembre
1930, sur l'insistance de plusieurs personnalités du clergé et du laïcat,
l'archevêque de Naples, le Cardinal Alessio Ascalesi, permet la translation du
corps du cimetière à l'église du Gesù Nuovo, au milieu d'une double haie de
personnes.
Ce sera Nina Moscati, la
sœur du professeur, qui en cette occasion sera la plus heureuse de tous, car
elle a toujours été près de son frère pour l'encourager et le soutenir dans
cette pratique de charité et ce sera elle qui, après la mort, donnera à
l'église tous ses effets personnels ainsi que les meubles et objets.
Le corps fut déposé dans
une salle derrière l'autel de Saint François Xavier et aujourd'hui une pierre
en marbre, à droite de cet autel, le rappelle encore.
.jpg)
Napoli,
chiesa di Gesù Nuovo, stanza di Giuseppe Moscati.
LA BÉATIFICATION (PAUL
VI)
LA CANONISATION (JEAN-PAUL
II)
La Béatification (Paul
VI)
La grande estime et la
considération qui déjà entouraient le Prof. Moscati pendant sa vie s'accroît
après sa mort, et bientôt la douleur et les larmes de ceux qui l'avaient connu
et aimé se transformèrent en joie, enthousiasme et prière. On s'adressait à lui
en toutes choses.
Entre-temps, on instruit
les procès pour l'examen de deux miracles: deux guérisons qui sont attribuées
au Serviteur de Dieu.
Le 16 novembre 1975, le
pape Paul VI proclame Joseph Moscati Bienheureux, au cours d'une célébration
solennelle à Saint-Pierre de Rome.
Ce jour-là, sur la place
Saint-Pierre, malgré une forte pluie qui tombera à plusieurs reprises, une très
grande foule de fidèles suivra, avec une vive émotion, jusqu'à la fin, le rite
sacré.
La Canonisation (Jean-Paul
II)
En 1977, deux ans après
la Béatification, il y eut la reconnaissance canonique du corps : on
recomposa le squelette de Moscati et on le déposa dans une châsse en bronze,
réalisée par le Prof. Amédée Garufi, et ensuite placée sous l'autel de la
Visitation.
La dévotion à Moscati
augmente toujours d'avantage. Les grâces obtenues par son intercession sont
toujours plus nombreuses. En vue de la canonisation, on examinera la guérison
de la leucémie, ou myéloïde aigüe myéloblastique, du jeune Joseph Montefusco,
qui eut lieu en 1979.
Finalement, après de
longs examens, pendant le consistoire du 28 avril 1987, le Pape Jean-Paul II
fixe la date de la canonisation au 25 octobre de la même année.
Du 1er au 30 octobre, à
Rome, se déroulait la VIIe assemblée générale du Synode des Évêques, dont
le thème était : « Vocation et mission des laïcs dans l'Église
et dans le monde, à 20 ans du Concile Vatican II ».
Il ne pouvait exister
meilleure coïncidence : Joseph Moscati était un laïc qui avait rempli sa
mission dans l'Église et dans le monde. Sa canonisation était très désirée et
espérée par tous : étudiants, universitaires et médecins, qui avaient connu
le médecin Moscati comme un homme de grande foi et de grande charité, qui
assistait et soulageait les souffrances de ses malades, mais qui surtout, les
portait à Dieu.
Le 25 octobre 1987, à 10
heures du matin, place Saint-Pierre, à Rome, le Pape Jean-Paul II, en présence
de plus de 100.000 personnes, proclame et admet officiellement Joseph Moscati
au nombre des Saints (60 ans après sa mort).
Sa fête liturgique sera
fixée au 16 novembre.
Antonio Tripodoro
s.j. – Egidio Ridolfo s.j.
[1] Lauro
Maio, S.Giuseppe Moscati e Benevento sua città natale, Bénévent 1987, p.13.
[2] A
propos de l’éruption du Vésuve, Matilde Serao écrivait dans le quotidien
"Il Mattino" du 22 avril 1906:
"Notre esprit est
profondément démoralisé. Le silence immense et l’abandon de Resina et de Torre
del Greco, les belles villes entre les orangeraies et la mer, nous rendons
tristes.
Il y a misère partout et
la vie a disparue; Portici, Resina, Torre del Greco étaient villes de rêve,
mais maintenant elles n’ont pas plus leur âme, villes abandonnées, mortes, il y
a un siècle que l’abandon et la mort vivent là-haut.
Il n'y a personne que
nous parle de la panique qu’a obligé à s’échapper de nuit, à l’aube, de matin;
mais nous le savons, le pouvons imaginer, puisque nous le voyons, oui, avec nos
yeux mortels, nous voyons l'abandon et la mort. Est-ce possible que Portici,
Resina et Torre del Greco étaient vivantes? Est-ce possible qu’il y avait
beaucoup de personnes, une fois, dans ces maisons et dans ces rues?
Le grand panache de fumée
et cendre s’élève sur la montagne: cendre, nuages, vapeurs nous empêchent de
voir chaque chose, sauf les foudres fréquents, de tous les couleurs, centaines
de foudres qui fendrent le ciel blême, le gris opaque; il y a la vie seulement
sur la montagne des horreurs, et ici il y a seulement la mort !"
[3] Gaetano
Quagliariello, Giuseppe Moscati, extrait de la revue Medicus, avril/décembre
1948.
[4] Avant
le concours, Moscati, en prévoyant les immanquables escroqueries et
favoritismes, écrivit au Prof. Calabrese, Titulaire de la chaire de Médecine
Clinique :
“Je ne peux pas tolérer
les abus de ceux qui sont protégés. Ils sont déjà sur le point de fêter les
places promis par relations et compromis […]. Je ne suis pas hautain, je veux
seulement justice. Gare à qui oserait être en contraste avec ce principe! ...”
[5] “Mais
la vie ne finit pas avec la mort, elle continue dans un monde meilleur. A tous,
a été promis, après la rédemption du monde, le jour qui nous réunira à nos
chers défunts et qui nous ramènera à l'Amour suprême !” – [D'une
lettre à M. Mariconda du 27 février 1919]
[6] Titre
académique italien permettant d’enseigner à titre privé dans les universités et
les autres instituts supérieurs.
SOURCE : http://nova.evangelisation.free.fr/giuseppe_moscati_sj.htm
.jpg)
Also
known as
Giuseppe Mario Carolo
Alphonse Moscati
Joseph Mario Charles
Alphonse Moscati
16 November (translation
of relics)
Profile
Seventh of nine children born
to a prominent family, the son of Francsco Moscati, a lawyer and magistrate who
served as an altar server whenever
possible, and Rosa de Luca dei Marchesi di Roseto, whose family was Italian nobility.
Giuseppe’s family moved to Naples, Italy when
the boy was
four years old; he made his First Communion at
age eight, Confirmation at
ten. Friend of Blessed Bartolo
Longo and Blessed Caterina
Volpicelli. Received his doctorate from the University of Naples in 1903.
Worked at and served as administrator of
a hospital for
the incurable while continuing to study and
do medical research. Assisted in the preparation for and recovery from the
eruption of Mount Vesuvius on 8 April 1906,
but refused any recognition for the work. Led the work to stop cholera in Naples.
Member of the Royal Academy of Surgical Medicine in 1911,
and received a doctorate in physiological chemistry. Directed several hospitals and
medical societies, and was one of the first to experiment with the use of
insulin for diabetes.
Tried to enlist in
the army in
World War I, but was refused and instead ran a hospital for
the wounded;
personally treated almost 3,000 soldiers.
He healed (sometimes miraculously), taught at
numerous universities and hospitals,
and supported the poor and
outcast; could sometimes diagnose a patient‘s
illness and prescribe for it without having seen the patient.
Knew when and how to use a patient‘s
faith and the sacraments to effect a cure. First modern physician to
be canonized.
Born
25 July 1880 at Benevento, Italy as Joseph
Mario Charles Alphonse Moscati
around 3pm on 12 April 1927 of
a stroke in
his office in Naples, Italy while
taking a break between patients
buried in
the cemetery of Poggio Reale, Naples
in 1920 he
was re-intered in the church of Gesù Nuovo, Naples
16 November 1975 by Pope Paul
VI
25 October 1987 by Pope John
Paul II
his canonization miracle involved curing a
young ironworker who was dying of
leukemia; the patient‘s mother dreamed
of a doctor wearing
a white coat; she later identified his as Moscati when shown a photograph of
him; soon after her son was cured
people
rejected by religious orders
white coat
lab coat
Additional
Information
books
Book of Saints, by the Monks of
Ramsgate
New Catholic
Encyclopedia, Catholic University of America, 2003
Our Sunday Visitor’s Encyclopedia of Saints
other
sites in english
History of
Medicine Topographical Database
images
sitios
en español
Martirologio Romano, 2001 edición
situs
di indonesia
fonti
in italiano
Documentazione
Interdisciplinare di Scienza e Fede
strony
w jezyku polskim
New Portraits
of the Saints, by Antonio Sicari
MLA
Citation
“Saint Joseph
Moscati“. CatholicSaints.Info. 15 February 2020. Web. 12 April 2022.
<http://catholicsaints.info/saint-joseph-moscati/>
SOURCE : http://catholicsaints.info/saint-joseph-moscati/
Targa
in memoria di Giuseppe Moscati affissa sul palazzo a Napoli in cui è vissuto.
Giuseppe Moscati (RM)
(also known as Joseph Moscati)
Born in Benevento, Italy, 1860; died 1927; beatified in 1975; canonized in 1987
by Pope John Paul II. Saint Giuseppe studied medicine at the
University of Naples and later joined the school's medical faculty. His work
led to the modern study of biochemistry. But Giuseppe was not canonized because
he had a great scientific mind; rather his vow of chastity and loving care of
the incurables at Santa Maria del Populo drew him to a life of sanctity. His
charity was further proven during the eruption of Mount Vesuvius in 1906 and
the cholera outbreak in 1911. Throughout his professional life he continued his
medical research to relieve suffering, not to earn acclaim or wealth. He
regularly withdrew for long periods of reflective prayer. Three years after his
death, his relics were translated to the church of Gesu Nuovo (Farmer).
SOURCE : http://www.saintpatrickdc.org/ss/1116.shtml
St.
Giuseppe Moscati, "The Holy Physician of Naples"
St. Giuseppe Moscati's
life story is presented in the beautiful movie St. Giuseppe Moscati: Doctor to
the Poor.
by Paul A. Ray,Andre J.
Bottesi | Source: Catholic.net
Authors:
Michele Bondi Bottesi,
Paul A. Ray & Andre Bottesi
Giuseppe Moscati was born
in 1880 in Benevento, Italy, to pious, aristocratic Italian parents. He was the
seventh of nine children. His father, Francesco, was a well-known lawyer
and his mother, Rosa De Luca dei Marchesi di Roseto, came from nobility.
In 1884 Francesco moved the family to Naples, the city where Giuseppe spent
most of the rest of his life.
The family vacationed
each year in Avellino, and attended Mass at the chapel of the Poor Clare nuns
where Francesco served at the altar. On December 8th 1888, Giuseppe
received his First Holy Communion from Monsignor Enrico Marano, in the Ancelle
del Sacro Cuore (Church of the Maids of the Sacred Heart) in Naples. That was
the beginning of his Eucharistic life, one of the sources of Dr. Moscati’s
sanctity. 1
In 1892, when Giuseppe
was thirteen, his older brother Alberto, a lieutenant in the artillery, fell
from his horse during a military parade. He sustained a significant
head injury which resulted in recurring epilepsy. Giuseppe spent a great deal
of time helping care for his injured brother, a sure sign of his true vocation
in life. What he witnessed through his brother's care led Giuseppe to become
interested in medicine and make the vital determination that the healing power
of religion was more successful in treating patients than man-made remedies.
Following the completion
of his elementary education 1889, Giuseppe entered high school and from 1889-97
attended the Liceo Vittorio Emanuele Institute in Naples. He began his medical
studies in 1897, the same year his father died. On April 4, 1903 he
graduated “summa cum laude” with a doctorate from the Faculty of Medicine at
the University of Naples.
Immediately after
graduation, Dr. Moscati began working at the Ospedali Ruinity degli Incurabili
(Hospital of the Incurables), where he became an administrator. He also
continued his studies and conducted medical research.
On April 8, 1906, Mount
Vesuvius erupted. In a genuine act of selflessness, Giuseppe
heroically rescued the patients trapped inside the hospital at Torre del Greco,
which was located just a few miles from the volcano’s crater, just before the
roof collapsed from the weight of the ash.
In 1911 there was an
outbreak of cholera in Naples. Giuseppe worked day and night
treating the poor without charge, giving witness to the Gospel of Jesus Christ.
He is well known for showing great respect for the dead. In an
outpouring of Christ’s call to love our neighbor in humility and simplicity, he
allowed the faithful to follow in procession singing hymns of the Church as the
bodies of the deceased were removed from the streets. Giuseppe also
labored to prevent cholera from spreading by performing public health
inspections while researching the causes of the disease and striving to
eradicate it.
Also in 1911, Giuseppe
became a member of the Royal Academy of Surgical Medicine and received his
doctorate in physiological chemistry. His brother Alberto died on June 12,
1914; Giuseppe mourned the loss of his brother for the rest of his
life. His mother, who was diabetic, died in late 1914 from the
disease, which was untreatable at that time. She said to her surviving children
after receiving the sacraments before she died, "My dearest, you let me
die satisfied. Always avoid sin, which is the greatest evil of life."
2
Giuseppe provided insight
into the sanctity of his parents in a letter he wrote to a woman who had lost
her mother. "As a boy I lost my father and then, when I was an adult, my
mother. Now, both of them always stand by me. I feel their sweet company.
Whenever I try to imitate them, always so good and upright, I feel their
encouragement and if I deviate they incite me to do the right thing, just like
they used to tell me when they were still living..." 3
In 1915, Italy entered
World War I. Professor Moscati asked for voluntary enlistment but
was assigned to the care of wounded soldiers at the militarized
Incurabili Hospital. He is remembered for visiting, effectively treating, and
consoling approximately 3000 wounded soldiers. In 1919 he became
director of one of the local men’s schools and continued
teaching. In 1922 the professor was given a libera docenza in
clinical medicine, which gave him the credentials to teach at
institutes of higher education.
St. Giuseppe Moscati was
very dedicated to his studies and proved himself to be not only a brilliant
diagnostician, but a caring and charitable doctor. He is perhaps most known and
loved for his Christlike bedside manner, and began a revolution in medicine
that changed and improved the way doctors treated their patients. He was a
medical pioneer, and among the first to stimulate the heart through what is now
known as CPR. He was one of the first doctors in Naples to experiment with
insulin to treat diabetes. Giuseppe was respected and admired for his
extraordinary courage and compassion, but was also accused of witch doctoring
because of his methods, which were at the time unconventional and
cutting-edge.
Giuseppe was a forensic
surgeon and director of the Pathological Anatomy Institute as well, and known
as a master of conducting autopsies. Additionally, he wrote 27 scientific
publications from the time he earned his degree in 1903 to the year 1916.
A pivotal event for
Giuseppe and for so many others occurred when he cared for a terminally ill
woman at his home until her death. She was the friend of a friend,
and had been afraid to stay at the hospital. Subsequent to this,
people started going to his home seeking medical care. The doctor gave his
patients money and food in addition to their prescriptions. Giuseppe and his
sister Anna ("Nina") sold most of their family's belongings to
continue helping care for sick people in need. Nina assisted her brother
Giuseppe in his vital work serving the sick. Their brother Eugenio remarked,
"In doing good, he had Nina as his ally." 4
During his remarkable
lifetime, St. Moscati had attended Holy Mass daily, had taken a vow of
chastity, retired regularly for prayer, and practiced heroic charity by viewing
his work as a means of alleviating suffering.
God called Giuseppe
Moscati home to his eternal reward on April 12, 1927, at the age of
46. The holy physician of Naples left behind an extraordinary legacy
of sharing the love of Christ with those in need. His body is interred in the
former Church of Gesu Neuvo, now known as the Church of St. Giuseppe Moscati.
His Eminence Cardinal Ascalesi remarked at Giuseppe’s interment, "The
doctor belonged to the Church. It was not those whose bodies he had cured, but
whose souls he had saved who were waiting to greet him when he left this
earth." Nina survived him by four years.
Giuseppe Moscati wrote
this letter in 1919:
"When I was a boy I
looked with interest to the Incurabili hospital as my father showed me that far
from the house terrace. It inspired me pity feelings for the pain without name,
calmed in those walls. A beneficial dismay took me and I started to think about
the frailty of all the things, and the illusions passed, as falling flowers of
the orange groves surrounding me. Then I was completely fallen in my
starting literary studies, and I did not suspect or dream that, a day, in that
white building, to whose large windows patients were hardly visible, as white
ghosts, I would have held the supreme clinical degree. […] I will try,
with the God help, with my minimal strengths, to deserve your complete trust,
and to collaborate to the economic reconstruction of the old Neapolitan
hospitals, so well deserving in term of charity and culture, and nowadays so
poor." 5
Pilgrims continue to
visit his office and humble examining room, where hundreds of plaques on the
walls provide testimony to the cures granted by God through the intercession of
this extraordinary man who practiced heroic virtue by living in imitation of
Christ.
The Holy Physician of
Naples lived to the fullness of St. Paul’s words, “Do nothing out of
selfishness or out of vainglory; rather, humbly regard others as more important
as yourselves. Each looking out not for his own interests, but everyone
also for those of others.” Philippians 2:3-4. He is a saint who
left us a most profound example of humility and an ability to use one’s
God-given talents to truly serve others.
Dr. Giuseppe Moscati was
beatified by the Roman Catholic Church on November 16, 1975. The
miraculous healing of a young ironworker with terminal cancer was St. Moscati’s
canonization miracle. The man’s mother dreamt of a doctor wearing a white coat
and subsequently identified him from a photograph as Giuseppe Moscati.
Not long after that, the man was cured and returned to work. He was
canonized on October 25, 1987 by Pope John Paul II and is the first modern
doctor to be declared a saint. His feast day is November 16.
St. Giuseppe Moscati's
life story is presented in the beautiful movie St. Giuseppe Moscati:
Doctor to the Poor (Ignatius Press: 2010). The timeless Italian film (177
minutes) has English and Spanish subtitles. The movie highlights Dr. Moscati’s
vocation as a physician in Italy where he mended people’s sick and injured
bodies as well as their spirits with acts of kindness.
It is so well done, and
St. Moscati’s life story so worth knowing, you will want to see it over and
over again, The film deviated from fact by adding a love interest and a rivalry
with a friend and colleague. These fictitious accounts aptly provide viewers
the opportunity to consider their own choices and examine if and how they will
serve God using the gifts they have been given.
Be sure to see this very
special movie, more than once, and learn about the medical doctor, professor,
biochemistry pioneer, humanitarian, and exceptionally loving man who truly
lived and served in imitation of Christ.
Sources:
1-5. www.moscati.it.
Additional sources:
www.catholiceducation.org;
www.moscati.it; www.wikipedia.org; www.suite101.com.
St. Giuseppe Moscati:
Doctor to the Poor DVD Copyright 2010, Ignatius Press.
About the Authors
Michele Bondi
Bottesi is a mother, award-winning Catholic author, psychologist, and
publisher at Joseph Karl Publishing. Visit her blog, God is at Work in
You! at www.godisatworkinyou.blogspot.com.
Paul A. Ray is a
Catholic author and speaker, and creative director at Joseph Karl Publishing.
Visit his blog, Tongues as of Fire! at www.tonguesasoffire.blogspot.com.
Andre J. Bottesi is
a high school student and award-winning Catholic author.
SOURCE : http://www.catholic.net/index.php?id=6453&option=dedestaca
Joseph Moscati: Saint, doctor, and miracle-worker
MICHAEL J. MILLER
St. Giuseppe Moscati treated
thousands during his lifetime, using natural means. Now that he has gone on to
his heavenly reward, he continues to have "office hours" and works
amazing cures on a regular basis.
Giuseppe Moscati
(1880-1927), a physician, medical school professor, and pioneer in the field of
biochemistry, was canonized in 1987 during the synod of bishops on the laity.
Not often is someone with a professional degree from a modern secular
university declared a saint. Moreover, it is positively earth-shattering when
an internationally acclaimed scientist becomes a certified miracle-worker.
The Holy Father hinted at
the connection between sanctity and miracles in his homily at the canonization
of Dr. Moscati: "Holiness is man's union with God in the power of the Paschal
Mystery of Christ, in the power of the Spirit of Truth and Love . . . Love has
the power to unite man with God. And this definitive love matures through the
various works of charity that a man performs in the course of his life."
While some Christians are suspicious of the claim that good deeds bring us
closer to God, we have Christ's own word for it in the Gospel: "Come, O
blessed of My Father, inherit the kingdom . . . For I was sick and you visited
me" (Mt. 25:31-46).
The life of St. Giuseppe
Moscati illustrates how the Catholic faith and practical charity united a
layman with God to such an extent that the power of God ultimately worked in
and through him.
Giuseppe Moscati was the
seventh of nine children born to aristocratic Italian parents. His father's
career as a magistrate (judge) led the family to settle in Naples. Every year
they vacationed in the province of Avellino, his father's native region, and
while there they attended Mass at the chapel of the Poor Clare nuns, with the
renowned jurist serving at the altar.
The future saint
inherited his father's piety and intellectual gifts. Giuseppe's unexpected
decision to study medicine rather than law can be traced to an incident during
his adolescence. In 1893 his older brother Alberto, a lieutenant in the
artillery, fell from a horse and sustained incurable head trauma. For years
Giuseppe helped care for his injured brother at home, and as he matured he
reflected on the limited effectiveness of human remedies and the consoling
power of religion.
When Giuseppe Moscati
enrolled in medical school in 1897, the University of Naples with its openly
agnostic, amoral, and anti-clerical atmosphere and its secret societies was a
perilous place for a young Catholic. Moscati avoided distractions, studied
diligently, continued to practice his faith, and took a doctoral degree with
honors in 1903.
Dr. Moscati then
practiced medicine at the Hospital for Incurables in Naples and taught courses
in general medicine at the university. Soon he became a hospital administrator.
He demonstrated extraordinary skill in diagnosing his patients' ailments; some
colleagues attributed this to his ability to synthesize traditional methods
with the findings of the new science of biochemistry.
His approach was indeed
holistic, but it extended beyond what can be learned in the lecture hall or the
laboratory. "Remember," he once wrote to a young doctor, one of his
former students, "that you must treat not only bodies, but also souls,
with counsel that appeals to their minds and hearts rather than with cold
prescriptions to be sent in to the pharmacist."
A flock of interns would
follow Dr. Moscati while he made his rounds at the hospital, so as to learn his
techniques. While dedicating the Church of St. Giuseppe Moscati in the suburbs
of Rome in 1993, Pope John Paul II described the doctor's method: "In
addition to the resources of his acclaimed skill, in caring for the sick he
used the warmth of his humanity and the witness of his faith."
Giuseppe Moscati regarded
his medical practice as a lay apostolate, a ministry to his suffering
fellowmen. Before examining a patient or engaging in research he would place
himself in the presence of God. He encouraged his patients, especially those
who were about to undergo surgery, to receive the sacraments.
Dr. Moscati also attended
to temporal needs. He treated poor patients free of charge, and would often
send someone home with an envelope containing a prescription and a 50-lire
note.
On occasion he practiced
heroic charity. When Mount Vesuvius erupted in April 1906, Dr. Moscati
voluntarily helped to evacuate a nursing home in the endangered area,
personally moving the frail and infirm patients to safety minutes before the
roof of the building collapsed under the ash. He also served beyond the call of
duty during the 1911 cholera epidemic and treated approximately 3,000 soldiers
during World War I.
"The holy physician
of Naples," as he was called, also made efforts to "humanize"
the medical profession as an institution. He was outspoken in his opposition to
the unfair practices of nepotism and bribery that often influenced appointments
at that time. He might have pursued a brilliant academic career, taken a
professorial chair and devoted more time to research, but he preferred to
continue working with patients and to train interns.
In another letter to a
student, Dr. Moscati wrote, "Not science, but charity has transformed the
world," explaining that only a few go down in history as men of science,
but all can leave the world a better place by their charity.
On a Tuesday in 1927,
Giuseppe Moscati went to Mass and received Holy Communion (as he did every day)
and then made his rounds at the hospital. After a midday meal he felt weary,
lay down, and died peacefully. He was not yet 47 years old.
Giuseppe Moscati was
beatified in 1975 and declared a saint by Pope John Paul II on October 25,
1987. His feast day is November 16.
The miracle for his
canonization was the inexplicable cure of a young man who was dying of
leukemia. His mother dreamed of a doctor in a white coat, whom she identified
when her pastor showed her a photo of Blessed Giuseppe. Through his
intercession, her son was cured and returned to his job as an ironworker. The
young man, Giuseppe Fusco, attended the canonization ceremony and presented to
the Pope a wrought-iron face of Christ which he had made.
St. Giuseppe Moscati
treated thousands during his lifetime, using natural means. Now that he has
gone on to his heavenly reward, he continues to have "office hours"
and works amazing cures on a regular basis. The Jesuits who staff the Church
of Gesù Nuovo in Naples, where the saint is entombed, post accounts
of new medical miracles at their website.
In recent years, St. Giuseppe has cured a young man who ruptured his spleen in
a motorcycle accident, restored to health a youngster who, during a severe
asthma attack, turned blue and suffered brain damage, and even helped married
couples who were having difficulty conceiving a child.
The miraculous power of
the holy physician's intercession in heaven is explained by his conscientious
practice of Christian charity while on earth. As he wrote to a colleague,
"Only one science is unshakeable and unshaken, the one revealed by God,
the science of the hereafter! In all your works, look to Heaven, to the
eternity of life and of the soul, and orient yourself then much differently
from the way that merely human considerations might suggest, and your activity will
be inspired for the good."
Acknowledgement
Michael J. Miller.
"Joseph Moscati: Saint, doctor, and miracle-worker." Lay Witness (March/April
2004).
This article is reprinted
with permission from Lay Witness magazine. Lay Witness is a
publication of Catholic United for the Faith, Inc., an international lay
apostolate founded in 1968 to support, defend, and advance the efforts of the
teaching Church.
The Author
The Most Reverend J.
Michael Miller, CSB, was born in Ottawa, Canada, on July 9, 1946. On June 29,
1975, Pope Paul VI ordained him a priest, and on November 23, 2003 Pope John
Paul II appointed him titular Archbishop of Vertara, Secretary of the
Congregation for Catholic Education and Vice President of the Pontifical Work
of Priestly Vocations. He became Archbishop of Vancouver on January 2, 2009.
Archbishop Miller is a member of the Pontifical Committee for International
Eucharistic Congresses and of the Pontifical Council for Pastoral Care of
Migrants and Itinerant People as well as a consultor to the Congregation for
Bishops.
Archbishop Miller is a
specialist on the papacy and modern papal teaching, he has published seven
books and more than 100 articles, scholarly, popular and journalistic. His
books include The
Shepherd and the Rock: Origins, Development, and Mission of the Papacy the Encyclicals
of John Paul II, and The
Holy See's Teaching on Catholic Schools.
Copyright © 2004 LayWitness
Châsse de Saint Joseph Moscati dans l'Église du Gesù Nuovo de Naples
San Giuseppe Moscati Laico
Benevento, 25 luglio 1880
- Napoli, 12 aprile 1927
Originario di Serino di
Avellino, nacque a Benevento nel 1880, ma visse quasi sempre a Napoli, la
«bella Partenope», come amava ripetere da appassionato di lettere classiche. Si
iscrisse a medicina «unicamente per poter lenire il dolore dei sofferenti». Da
medico seguì la duplice carriera sopra delineata. In particolare salvò alcuni
malati durante l'eruzione del Vesuvio del 1906; prestò servizio negli ospedali
riuniti in occasione dell'epidemia di colera del 1911; fu direttore del reparto
militare durante la grande guerra. Negli ultimi dieci anni di vita prevalse
l'impegno scientifico: fu assistente ordinario nell'istituto di chimica
fisiologica; aiuto ordinario negli Ospedali riuniti; libero docente di chimica
fisiologica e di chimica medica. Alla fine gli venne offerto di diventare
ordinario, ma rifiutò per non dover abbandonare del tutto la prassi medica. «Il
mio posto è accanto all'ammalato!». In questo servizio integrale all'uomo
Moscati morì il 12 aprile del 1927. Straordinaria figura di laico
cristiano, fu proclamato santo da Giovanni Paolo II nel 1987 al termine del
sinodo dei vescovi «sulla Vocazione e Missione dei laici nella Chiesa».
Etimologia: Giuseppe =
aggiunto (in famiglia), dall'ebraico
Martirologio Romano: A
Napoli, san Giuseppe Moscati, che, medico, mai venne meno al suo servizio di
quotidiana e infaticabile opera di assistenza ai malati, per la quale non
chiedeva alcun compenso ai più poveri, e nel prendersi cura dei corpi accudiva
al tempo stesso con grande amore anche le anime.
Giuseppe Moscati fu uno dei medici più conosciuti della Napoli d’inizio Novecento. Per la sua capacità di coniugare scienza e fede, è riconosciuto come Santo dalla Chiesa cattolica a partire dal 1987. Ancora oggi riceve visite da persone di ogni parte del mondo, non solo per le infermità fisiche, ma anche per i mali che colpiscono l’animo degli uomini del nostro tempo.
Contrariamente a quanto si possa credere, non nacque a Napoli, ma a Benevento, il 25 luglio 1890, da Francesco Moscati, magistrato, e Rosa de Luca; fu il settimo dei loro nove figli. Si trasferì nel capoluogo campano quando aveva quattro anni, dopo una breva permanenza ad Ancona, per via del lavoro del padre.
L’8 dicembre 1888 ricevette la Prima Comunione da monsignor Enrico Marano nella chiesa delle Ancelle del Sacro Cuore, fondate da santa Caterina Volpicelli. Studiò presso il liceo «Vittorio Emanuele»; dopo il conseguimento del diploma di maturità classica, nel 1897, iniziò gli studi universitari presso la facoltà di Medicina. Il motivo di quella scelta, di rottura rispetto alla tradizione familiare (oltre al padre, anche suo nonno paterno e due fratelli avevano studiato Giurisprudenza), è forse dovuto al fatto che, dalla finestra della nuova abitazione, poteva osservare l’Ospedale degli Incurabili, che suo padre gl’indicava suggerendogli sentimenti di pietà per i pazienti ricoverati.
Il primo ammalato con cui ebbe a che fare suo fratello Alberto, il quale, caduto da cavallo, subì un trauma cranico, che gli produsse una forma di epilessia. Quest’evento persuase il giovane da una parte della brevità della vita umana, dall’altra di doversi dedicare interamente alla professione medica. Nel frattempo, il 2 marzo 1898, fu cresimato da monsignor Pasquale de Siena, vescovo ausiliare del cardinal Sanfelice, arcivescovo di Napoli.
All’epoca la facoltà di Medicina, insieme a quella di Filosofia, era quella più influenzata dalle dottrine del materialismo. Tuttavia Giuseppe se ne tenne a distanza, concentrandosi sulla preparazione degli esami. Concluse gli studi il 4 agosto 1903 con una tesi sull’urogenesi epatica, laureandosi col massimo dei voti.
Nemmeno tre anni dopo, iniziò a emergere la sua capacità di agire tempestivamente: dopo aver assistito alle prime fasi dell’eruzione del Vesuvio dell’8 aprile 1906, si precipitò a Torre del Greco, dove gli Ospedali Riuniti di Napoli avevano una sede distaccata, e trasmise l’ordine di sgombero, caricando personalmente i pazienti, molti dei quali paralitici, sugli automezzi che li avrebbero condotti in salvo. Appena l’ultimo paziente fu sistemato, il tetto dell’ospedale crollò. Per sé il giovane medico non volle encomi, ringraziando invece il resto del personale, a suo dire più meritevole. Nell’epidemia di colera del 1911 fu invece incaricato di effettuare ricerche sull’origine dell’epidemia: i suoi consigli su come contenerla contribuirono a limitarne i danni.
Tra gli elogi che arrivavano da parte del mondo accademico, gli giunse anche la vittoria in un importante concorso, che lo inserì a pieno titolo nell’attività dell’Ospedale degli Incurabili. Portava avanti in parallelo l’esercizio della professione e la libera docenza universitaria. Furono numerose anche le sue pubblicazioni su riviste di settore e le partecipazioni a congressi medici internazionali.
Un insegnamento di rilievo gli veniva dalle autopsie, nelle quali era tanto
abile che, nel 1925, accettò di dirigere l’Istituto di anatomia patologica. Un
giorno convocò i suoi assistenti nella sala delle autopsie per mostrare loro
non un caso clinico, ma la vittoria della vita sulla morte: «Ero mors tua, o
mors», come diceva un cartello sovrastato da un crocifisso, fatto sistemare da
lui su una delle pareti. In altri casi, mentre esaminava i cadaveri, fu udito
affermare che la morte aveva qualcosa d’istruttivo.
Non che fosse un personaggio cupo, tutt’altro. I suoi parenti e colleghi
testimoniarono che dalla sua persona promanava un fascino distinto, che lo
rendeva di buona compagnia. Era anche molto attento alla natura, all’arte e
alla storia antica, come si evince dal racconto di un viaggio in Sicilia.
Non si concedeva altri svaghi come andare a teatro o al cinema e non aveva
neppure un’automobile sua, preferendo spostarsi a piedi o coi mezzi pubblici,
anche sulla lunga distanza.
Erano tutti modi con cui si esercitava a conservarsi sobrio e povero, come gli ammalati che prediligeva visitare. Numerosi sono i racconti di pazienti che si videro recapitare indietro la somma con cui l’avevano pagato, anche se ne aveva diritto essendo venuto da lontano. I poveri, per lui, erano «le figure di Gesù Cristo, anime immortali, divine, per le quali urge il precetto evangelico di amarle come noi stessi». Viene quasi alla mente l’espressione che papa Francesco ha più volte pronunciato, definendoli “carne di Cristo”, quindi scendendo nel concreto della corporeità e del dolore. Il dottor Moscati insegnava a trattare questa manifestazione «non come un guizzo o una contrazione muscolare, ma come il grido di un’anima, a cui un altro fratello, il medico, accorre con l’ardenza dell’amore, la carità».
E proprio la carità era, secondo lui, la vera forza capace di cambiare il mondo, come scrisse nel 1922 al dottor Antonio Guerricchio, un tempo suo assistente: «Non la scienza, ma la carità ha trasformato il mondo, in alcuni periodi; e solo pochissimi uomini son passati alla storia per la scienza; ma tutti potranno rimanere imperituri, simbolo dell'eternità della vita, in cui la morte non è che una tappa, una metamorfosi per un più alto ascenso, se si dedicheranno al bene».
Nel dottor Moscati la scienza era compenetrata da un’acuta capacità diagnostica, tanto più sorprendente se si pensa che, alla sua epoca, erano sicuramente noti i raggi X, ma non le tecniche con le quali oggi s’indaga l’interno degli organi, come la TAC o altre. I sintomi che altri riconducevano a malattie di un certo tipo erano da lui riferiti a cause di natura diversa, per le quali disponeva terapie il più delle volte benefiche. Oltre ai suoi prediletti, ebbe due pazienti celebri: il tenore Enrico Caruso, a cui rivelò – dopo essere stato tardivamente consultato – la vera natura del male che lo condusse alla morte, e il fondatore del santuario della Madonna del Rosario di Pompei, il Beato Bartolo Longo.
Tutte queste doti traevano la propria sorgente dall’Eucaristia, che riceveva quotidianamente, in particolare nella chiesa del Gesù Nuovo, non molto lontana dalla sua abitazione, in via Cisterna dell’Olio 10, dove viveva con la sorella Anna, detta Nina. Grande era anche la sua devozione alla Vergine Maria, sul cui esempio decise, nel pieno della maturità, di rimanere celibe, ma senza farsi religioso come san Riccardo Pampuri né diventare sacerdote, scelta che invece compì, a quarantacinque anni, il Servo di Dio Eustachio Montemurro. Qualcuno ha sospettato che fosse, per usare un eufemismo, incapace alla riproduzione o che avesse qualche tratto di misoginia. In realtà non si riteneva incline al matrimonio, che invece esortava ad abbracciare ai suoi giovani allievi: inoltre, se avesse preso moglie, non sarebbe più stato libero di visitare i suoi poveri.
La morte lo colse per infarto al culmine di una giornata come tante, verso le 15 del 12 aprile 1927. La poltrona dove si sedette, poco dopo aver applicato a se stesso la capacità diagnostica che aveva salvato tanti, è conservata ancora oggi, come tanti altri suoi oggetti, nella chiesa del Gesù Nuovo, grazie all’intervento della sorella Nina.
I padri Gesuiti, a cui è tuttora affidato il Gesù Nuovo, non raccolsero solo la sua eredità materiale, ma si fecero custodi del suo ricordo e seguirono l’aumento della sua fama di santità. La sua causa di beatificazione si è quindi svolta nella diocesi di Napoli a partire dal 1931. Dichiarato Venerabile il 10 maggio 1973, è stato beatificato a Roma dal Beato Paolo VI il 16 novembre 1975.
A seguito del riconoscimento di un ulteriore miracolo per sua intercessione, dopo i due necessari per farlo Beato secondo la legislazione dell’epoca, è stato canonizzato da san Giovanni Paolo II il 25 ottobre 1987. In quel periodo si stava svolgendo la VII Assemblea generale del Sinodo dei Vescovi su «Vocazione e missione dei laici nella Chiesa e nel mondo a vent’anni dal Concilio Vaticano II»: non poteva esserci occasione migliore per indicarlo alla venerazione dei cattolici di tutto il mondo.
La memoria liturgica di san Giuseppe Moscati nel Martyrologium Romanum è il 12 aprile ma localmente, dato che il giorno della nascita al Cielo può cadere nei giorni tra la fine della Quaresima e l’Ottava di Pasqua, è stata fissata al 16 novembre. Quello è anche il giorno anniversario della beatificazione e della traslazione dei suoi resti: in quella data del 1930 vennero infatti trasferiti dalla cappella dei Pellegrini nel cimitero di Poggioreale alla chiesa del Gesù Nuovo e collocati nel lato destro della cappella di san Francesco Saverio. Sempre il 16 novembre, ma del 1977, quindi due anni dopo la beatificazione, vennero posti sotto l’altare della cappella della Visitazione, a seguito della ricognizione canonica.
Autore: Emilia Flocchini
SOURCE : http://www.santiebeati.it/Detailed/77850.html
Giuseppe Moscati (1880-1927)
laico
Giuseppe Moscati nacque
il 25 luglio 1880 a Benevento, settimo tra i nove figli del magistrato
Francesco Moscati e di Rosa De Luca, dei marchesi di Roseto. Fu battezzato il
31 luglio 1880.
Nel 1881 la famiglia Moscati si trasferí ad Ancona e poi a Napoli, ove Giuseppe
fece la sua prima comunione nella festa dell'Immacolata del 1888. Dal 1889 al
1894 Giuseppe compì i suoi studi ginnasiali e poi quelli liceali al "
Vittorio Emanuele ", conseguendovi con voti brillanti la licenza liceale
nel 1897, all'etá di appena 17 anni. Pochi mesi dopo, cominciò gli studi
universitari presso la facoltà di medicina dell'Ateneo partenopeo.
E' possibile che la
decisione di scegliere la professione medica sia stata in parte influenzata dal
fatto che negli anni dell'adolescenza Giuseppe si era confrontato, in modo
diretto e personale, con il dramma della sofferenza umana. Nel 1893, infatti,
suo fratello Alberto, tenente di artiglieria, fu portato a casa dopo aver
subito un trauma inguaribile in seguito ad una caduta da cavallo. Per anni
Giuseppe prodigò le sue cure premurose al fratello tanto amato, e allora
dovette sperimentare la relativa impotenza dei rimedi umani e l'efficacia dei
conforti religiosi, che soli possono darci la vera pace e serenità. È comunque
un fatto che, fin dalla più giovane età, Giuseppe Moscati dimostra una
sensibilità acuta per le sofferenze fisiche altrui; ma il suo sguardo non si
ferma ad esse: penetra fino agli ultimi recessi del cuore umano. Vuole guarire
o lenire le piaghe del corpo, ma è, al tempo stesso, profondamente convinto che
anima e corpo sono tutt'uno e desidera ardentemente di preparare i suoi
fratelli sofferenti all'opera salvifica del Medico Divino.
Il 4 agosto 1903,
Giuseppe Moscati conseguì la laurea in medicina con pieni voti e diritto alla
stampa, coronando così in modo degno il " curriculum " dei suoi studi
universitari. A distanza di cinque mesi dalla laurea, il dottor Moscati prende
parte al concorso pubblico indetto per l'ufficio di assistente ordinario negli
Ospedali Riuniti di Napoli; quasi contemporaneamente sostiene un altro concorso
per coadiutore straordinario negli stessi ospedali, a base di prove e titoli.
Nel primo dei concorsi, su ventun classificati, riesce secondo; nell'altro
riesce primo assoluto, e ciò in modo così trionfale che - come si legge in un
giudizio qualificato - " fece sbalordire esaminatori e compagni ".
Dal 1904 il Moscati
presta servizio di coadiutore all'ospedale degl'Incurabili, a Napoli, e fra
l'altro organizza l'ospedalizzazione dei colpiti di rabbia e, mediante un
intervento personale molto coraggioso, salva i ricoverati nell'ospedale di
Torre del Greco, durante l'eruzione del Vesuvio nel 1906.
Negli anni successivi
Giuseppe Moscati consegue l'idoneità, in un concorso per esami, al servizio di
laboratorio presso l'ospedale di malattie infettive " Domenico Cotugno
". Nel 1911 prende parte al concorso pubblico per sei posti di aiuto ordinario
negli Ospedali Riuniti e lo vince in modo clamoroso. Si succedono le nomine a
coadiutore ordinario, negli ospedali e poi, in seguito al concorso per medico
ordinario, la nomina a direttore di sala, cioè a primario. Durante la prima
guerra mondiale è direttore dei reparti militari negli Ospedali Riuniti. A
questo " curriculum " ospedaliero si affiancano le diverse tappe di
quello universitario e scientifico: dagli anni universitari fino al 1908, il
Moscati è assistente volontario nel laboratorio di fisiologia; dal 1908 in poi
è assistente ordinario nell'Istituto di Chimica fisiologica. Consegue per
concorso un posto di studio nella stazione zoologica. In seguito a concorso
viene nominato preparatore volontario della III Clinica Medica, e preposto al
reparto chimico fino al 1911. Contemporaneamente, percorre i diversi gradi
dell'insegnamento.
Nel 1911 ottiene, per
titoli, la Libera Docenza in Chimica fisiologica; ha l'incarico di guidare le
ricerche scientifiche e sperimentali nell'Istituto di Chimica biologica. Dal
1911 insegna, senza interruzioni, " Indagini di laboratorio applicate alla
clinica " e " Chimica applicata alla medicina ", con
esercitazioni e dimostrazioni pratiche. A titolo privato, durante alcuni anni
scolastici, insegna a numerosi laureati e studenti semeiologia e casuistica
ospedaliera, clinica e anatomo-patologica. Per vari anni accademici espleta la
supplenza nei corsi ufficiali di Chimica fisiologica e Fisiologia. Nel 1922,
consegue la Libera Docenza in Clinica Medica generale, con dispensa dalla
lezione o dalla prova pratica ad unanimità di voti della commissione.
Celebre e ricercatissimo
nell'ambiente partenopeo quando è ancora giovanissimo, il professor Moscati
conquista ben presto una fama di portata nazionale ed internazionale per le sue
ricerche originali, i risultati delle quali vengono da lui pubblicati in varie
riviste scientifiche italiane ed estere. Queste ricerche di pioniere, che si
concentrano specialmente sul glicogeno ed argomenti collegati, assicurano al
Moscati un posto d'onore fra i medici ricercatori della prima metà del nostro
secolo.
Non sono tuttavia
unicamente e neppure principalmente le doti geniali ed i successi clamorosi del
Moscati - la sua sicura metodologia innovatrice nel campo della ricerca
scientifica, il suo colpo d'occhio diagnostico fuori del comune - che suscitano
la meraviglia di chi lo avvicina. Più di ogni altra cosa è la sua stessa
personalità che lascia un'impressione profonda in coloro che lo incontrano, la
sua vita limpida e coerente, tutta impregnata di fede e di carità verso Dio e
verso gli uomini. Il Moscati è uno scienziato di prim'ordine; ma per lui non
esistono contrasti tra la fede e la scienza: come ricercatore è al servizio
della verità e la verità non è mai in contraddizione con se stessa né, tanto
meno, con ciò che la Verità eterna ci ha rivelato. L'accettazione della Parola
di Dio non è, d'altronde, per il Moscati un semplice atto intellettuale,
astratto e teorico: per lui la fede è, invece, la sorgente di tutta la sua
vita, l'accettazione incondizionata, calda ed entusiasta della realtà del Dio
personale e dei nostri rapporti con lui. Il Moscati vede nei suoi pazienti il
Cristo sofferente, lo ama e lo serve in essi. È questo slancio di amore
generoso che lo spinge a prodigarsi senza sosta per chi soffre, a non attendere
che i malati vadano a lui, ma a cercarli nei quartieri più poveri ed
abbandonati della città, a curarli gratuitamente, anzi, a soccorrerli con i
suoi propri guadagni. E tutti, ma in modo speciale coloro che vivono nella
miseria, intuiscono ammirati la forza divina che anima il loro benefattore.
Così il Moscati diventa l'apostolo di Gesù: senza mai predicare, annuncia, con
la sua carità e con il modo in cui vive la sua professione di medico, il Divino
Pastore e conduce a lui gli uomini oppressi e assetati di verità e di bontà.
Mentre gli anni progrediscono, il fuoco dell'amore sembra divorare Giuseppe
Moscati. L'attività esterna cresce costantemente, ma si prolungano pure le sue
ore di preghiera e si interiorizzano progressivamente i suoi incontri con Gesù
sacramentato.
Quando, il 12 aprile
1927, il Moscati muore improvvisamente, stroncato in piena attività, a soli 46
anni, la notizia del suo decesso viene annunciata e propagata di bocca in bocca
con le parole: " È morto il medico santo ". Queste parole, che riassumono
tutta la vita del Moscati, ricevono oggi il suggello ufficiale della Chiesa.
Il Prof. Giuseppe Moscati
è stato beatificato da S. S. Paolo VI nel corso dell'Anno Santo, il 16 novembre
1975.
SOURCE : https://www.vatican.va/news_services/liturgy/saints/ns_lit_doc_19871025_moscati_it.html
Benevento, Palazzo Rotondi Andreotti Leo, casa
natale Giuseppe Moscati
San
Giuseppe Moscati, storia di un medico diventato santo
Se siete a Napoli è
d’obbligo fare una tappa presso la chiesa del Gesù Nuovo per andare a rendere
omaggio a San Giuseppe Moscati. Troverete, infatti, nella navata destra,
una statua in bronzo con camice e stetoscopio al collo, che vi porge delle mani
lisce e levigate per le tante carezza che ha ricevuto dai fedeli.
Giuseppe Moscati, non ha
avuto una lunga esistenza, poiché morì a soli 46 anni, eppure in quei pochi
anni riuscì a conciliare scienza e fede al punto di conquistare un posto
importante nel cuore di tutti i partenopei. Nato a Benevento da una
nobile famiglia, conseguì agli inizi del Novecento la laurea in medicina.
Cominciò la carriera ospedaliera nell’Ospedale
degli Incurabili e si dedicò contemporaneamente all’insegnamento
divenendo assistente ordinario nell’istituto di Chimica Fisiologica. Nello
stesso tempo si dedicava all’assistenza gratuita dei malati più
bisognosi. Nel corso della sua carriera conobbe diverse personalità
importanti della medicina dell’epoca: Antonio
Cardarelli, di cui fu allievo e medico personale; il beato Bartolo
Longo, fondatore del Santuario e delle Opere di Pompei; la beata Caterina
Volpicelli, donna di Dio che si prodigò per opere umanitarie e religiose.
Moscati fu sempre spinto dalla voglia di aiutare i più deboli anche a discapito
della sua vita.
Nel 1906 il Vesuvio eruttò
portando ceneri e lapilli sui centri vicini creando panico tra tutti gli
abitanti della zona. Il medico decise così di aiutare nello sgombero del
distaccamento degli Ospedali Riuniti di Torre del Greco riuscendo a portare via
l’ultimo ammalato poco prima che il tetto dell’ospedale crollasse. Altro
episodio che sottolinea la sua umanità si verificò durante l’epidemia di colera che
colpì Napoli nel 1911. Allora Moscati era Assistente ordinario negli Ospedali
Riuniti e Socio aggregato alla Regia Accademia medico-chirurgica. Fu chiamato
in aiuto dall’Ispettorato della Sanità pubblica, dal Ministero degli Interni e
dall’Ufficio di Sanità della Prefettura per compiere ricerche sul morbo e
studiare i mezzi per combatterlo. Egli dopo aver aiutato gli ammalati sul
campo, suggerì una serie di opere pubbliche, alcune delle quali messe in atto,
necessarie per il risanamento della città. Moscati non fu solo uomo di scienza,
ma anche letterato. Poiché parlava bene il francese, l’inglese e il tedesco, fu
redattore della rivista “La riforma medica” per la letteratura
straniera. Diverse sue ricerche sono pubblicate su altre riviste mediche
italiane e straniere. Pur di approfondire la sua conoscenza delle più disparate
malattie, utilizzò ogni viaggio per andare a visitare i vari ospedali del
posto. Che andasse a Budapest o a Edimburgo, non mancava mai di recarsi nelle
cliniche per assistere a operazioni chirurgiche e allargare la sua conoscenza
di strategie didattiche per la formazione di futuri giovani medici. Questa sua
voglia di ampliare il proprio sapere non passò inosservata, anzi accrebbe la
sua fama.
Importante ricordare che Moscati non scelse nessuna istituzione religiosa, egli
era un medico laico che aveva a cuore il bene dell’umanità, come
ricordò papa Paolo VI nell’omelia in cui lo proclamò beato: “Chi è
colui, che viene proposto oggi all’imitazione e alla venerazione di tutti? È un
Laico […] È un medico […] È un Professore d’Università [..] È un
Scienziato d’alta scuola”. Dopo dodici anni, nel 1987, il medico napoletano fu
proclamato santo da Giovanni Paolo II. La canonizzazione è avvenuta
per il miracolo concesso a Giuseppe Montefusco, giovane ventenne all’epoca
malato di leucemia.
Fonti: Antonio
Tripodoro, “Giuseppe Moscati: il medico dei poveri”, Milano, Paoline, 2004
Beatrice Immediata,
“Giuseppe Moscati: un uomo, un medico, un santo”, Milano, Paoline, 2008
Preghiera
scritta da Giuseppe Moscati
SOLENNE RITO DI
BEATIFICAZIONE DI GIUSEPPE MOSCATI
OMELIA DEL SANTO PADRE
PAOLO VI
16 novembre 1975
Venerati Fratelli, figli
e figlie, e pellegrini tutti carissimi!
Gioia grande oggi per la
Chiesa, che pellegrina e militante nel mondo, è pur «Madre dei Santi, immagine
della Città superna»! Gioia grande per l'Italia! che ancora una volta trova la
sua corona, il suo conforto, il suo stimolo nella glorificazione d'uno dei suoi
Figli, quasi a noi contemporaneo, e che ad onorarne la memoria in questa
solenne cerimonia di beatificazione ammira oggi presente il Signor Presidente
della Repubblica Giovanni Leone, al quale subito si rivolge la nostra grata
compiacenza per tanto nobile testimonianza di fede e di venerazione per così
degno concittadino e collega nel campo degli studi accademici; vada fin d'ora
al Signor Presidente il nostro più devoto augurio per la sua esimia ed illustre
Persona e per la sua alta civile missione! E grande gioia oggi anche per
Napoli, di cui salutiamo in modo particolare i pellegrini, venuti col Cardinale
Arcivescovo, e che esulta per l'elevazione agli altari del «suo» medico! E
gioia grande per noi, a cui il Signore concede, nelle inesprimibili
consolazioni spirituali di questo Anno Santo, di aggiungere alla schiera degli
eroici campioni della virtù cristiana la figura nobile, semplice, radiosa del
Professor Giuseppe Moscati! Chi è colui, che viene proposto oggi all'imitazione
e alla venerazione di tutti? È un Laico, che ha fatto della sua vita una
missione percorsa con autenticità evangelica, spendendo stupendamente i talenti
ricevuti da Dio (Cfr. Matth. 25, 1430; Luc. 19, 11-27).
È un Medico, che ha fatto
della professione una palestra di apostolato, una missione di carità, uno
strumento di elevazione di sé, e di conquista degli altri a Cristo salvatore! È
un Professore d'Università, che ha lasciato tra i suoi alunni una scia di
profonda ammirazione non solo per l'altissima dottrina, ma anche e specialmente
per l'esempio di dirittura morale, di limpidezza interiore, di dedizione
assoluta data dalla Cattedra! È uno Scienziato d'alta scuola, noto per i suoi
contributi scientifici di livello internazionale, per le pubblicazioni e i
viaggi, per le diagnosi illuminate e sicure, per gli interventi arditi e
precorritori! La sua esistenza è tutta qui: essa è trascorsa facendo del bene,
a imitazione del Medico divino delle anime (Cfr. Act. 10, 38); il suo
itinerario è stato percorso sacrificando tutto agli altri - se stesso, gli
affetti familiari, il proprio tempo, il proprio denaro - nel solo desiderio di
compiere il proprio dovere e di rispondere fedelissimamente alla propria
vocazione; la sua vita è stata lineare e sublime, quotidiana e straordinaria,
ordinata e pur protesa in un ritmo febbrile di attività, che iniziava ogni
giorno in Dio, con le ascensioni eucaristiche della Comunione mattutina per poi
riversarsi come una sorgente colma e inesauribile nella carità per i fratelli.
Ecco dunque: abbiamo un
Uomo dei nostri tempi - alcuni ancora lo ricordano -; un Uomo relativamente
giovane: morì infatti nel 1927 a 47 anni, nel pieno della sua maturità
professionale e scientifica, umana e cristiana; il «cittadino» di una grande
città - dalla natia Benevento era giunto presto a Napoli, ove visse fino alla
morte - amato da tutti ma specialmente dai suoi poveri, ch'egli visitava nei
tuguri miserabili portando luce, speranza, conforto, aiuto concreto. Un Uomo
così giunge oggi alla Beatificazione; giunge cioè al solenne riconoscimento da
parte della Chiesa di virtù eroicamente praticate, che, in vittorioso contrasto
con la natura umana ferita dal peccato, con l'ambiente talora ostile, con
difficoltà quotidiane, sono divenute come una seconda natura.
I. Ed ecco allora il
primo pensiero di questa cerimonia lietissima: la figura del Professor Moscati
conferma che la vocazione alla santità è per tutti, anzi è possibile a tutti. È
un invito che parte da1 cuore di Dio Padre, il quale ci santifica e ci
divinizza per la grazia meritataci da Cristo, sostenuta dal dono del suo
Spirito, alimentata dai sacramenti, trasmessa dalla Chiesa. Immersi in questa
corrente divina, tutti, senza eccezione, sono chiamati alla perfezione, a farsi
santi. «Questa è la volontà di Dio, che vi santifichiate» scrive S. Paolo
(1 Thess. 4, 3). E Dio tutti chiama a questi vertici, in cui semplicemente
e sublimemente si definisce l'identità dei cristiani, dei membri del Popolo di
Dio: «Siate santi perché Io sono santo» (Lev. 11, 44s.); «Siate perfetti, com'è
perfetto il Padre vostro celeste» (Matth. 5. 48).
E la Chiesa non si è
stancata di ripetere questo invito nel corso dei secoli, e ancora l'ha ribadito
fermamente a noi, uomini del XX secolo: «È chiaro - ha detto infatti il
Concilio Vaticano II - . . . che tutti i fedeli di qualsiasi stato o grado sono
chiamati alla pienezza della vita cristiana e alla perfezione della carità : da
questa santità è promosso, anche nella società terrena, un tenore di vita più
umano. Per raggiungere questa perfezione, i fedeli usino le forze ricevute
secondo la misura con cui Cristo volle donarle, affinché, seguendo l'esempio di
Lui e fattisi conformi alla sua immagine, in tutto obbedienti alla volontà del
Padre, si consacrino con tutta l'anima alla gloria di Dio e al servizio del
prossimo» (Lumen
Gentium, 40). È questo un punto fermo, che certamente sarà da ricordare, a
conclusione dell'Anno Santo - ch'è stato ed è tutto un solenne invito alla
santità e alla riconciliazione con Dio e con i fratelli - e a coronamento dei
numerosi riti di glorificazione dei vari Beati e Santi, i cui esempi ci hanno
allietati, confusi, spronati, entusiasmati, nel conoscerli, nell'esaltarli, nel
venerarli. La vita cristiana deve e può essere vissuta in santità!
II. Come abbiamo detto,
il nuovo Beato è stato un Medico, un Docente universitario, uno Scienziato.
Questa qualificazione di Giuseppe Moscati ci presenta un aspetto particolare,
da lui vissuto e realizzato nella difficile temperie culturale del suo tempo, e
che anche per noi uomini delle generazioni successive conserva il suo valore
apologetico : e cioè l'armonia fra scienza e fede. Sappiamo bene che fra i due
termini vi fu opposizione irriducibile, nel sec. XIX e al principio del nostro,
proprio l'epoca di Giuseppe Moscati, anche se, come lui, vi furono in quel
periodo figure di scienziati credenti di altissimo livello (Cfr. A.
EYMIEU, Science et religion, in D.A.F.C., IV, 1250-1252). L'equilibrio
tra scienza e fede fu per Moscati una conquista, certo, nell'ambiente in cui
specialmente uno studente di medicina doveva allora modellare la propria
preparazione; ma fu anche e soprattutto una certezza, posseduta intimamente,
che guidava le sue ricerche e illuminava le sue cure. Se si è perfino potuto
vedere nelle eccezionali doti della sua arte medica e chirurgica una qualche
scintilla di illuminazione soprannaturale, carismatica, ciò è stato certamente
dovuto alla sintesi luminosa che egli aveva compiuta tra le acquisizioni della
dottrina umana e le «imperscrutabili ricchezze» (Cfr. Eph. 3, 8) della
fede e della grazia divina.
Per raggiungere questo
supremo, pacificante traguardo, il Professor Moscati non scese a compromessi,
non temette irrisioni: «Ama la verità - scriveva per sé il 17 ottobre 1922, tra
le poche righe che di lui ci sono rimaste di questo genere -; mostrati qual
sei, e senza infingimenti e senza paure e senza riguardi. E se la verità ti
costa la persecuzione, e tu accettala; e se tormento, e tu sopportalo. E se per
la verità dovessi sacrificare te stesso e la tua vita, e tu sii forte nel
sacrificio» (Positio super virtutibus, Romae 1972; Cfr. D. MONDRONE , La
Civiltà Cattolica, 1975, IV, p. 263, Quad. 3009). Il problema si pone ancora
oggi, talora in modo acuto e drammatico; lo sanno bene gli illustri clinici e
studiosi che son venuti oggi alla glorificazione del loro collega, e che
salutiamo con rispetto profondo. Ma è anche vero che oggi l'opposizione si fa
più cauta, per la crisi filosofica della scienza e per l'avvertenza che i due
ordini di conoscenza sono distinti e non opposti. Anzi si delinea una
concezione dei due ordini della conoscenza - scienza e fede - che non solo li
distingue, ma li rende complementari e convergenti nella ricerca trascendente
della verità (Cfr. J. M. MALDAMÉ, La science en question, in Revue
Tomiste [Toulouse], 73 an., t. 75, 3, 1975, pp. 449-465). Questa
complementarietà e questa convergenza sono documentate specialmente
dall'esperienza vissuta: di scienziati credenti e di credenti scienziati;
allora e oggi.
Ed essi ci dimostrano,
come ha fatto il nostro Beato, che la scienza non esclude la fede, anzi ha
bisogno del suo complemento. Come ha sottolineato il Concilio Vaticano II,
proprio dieci anni fa, «la ricerca metodica in ogni disciplina, se procede in
maniera veramente scientifica e secondo le norme morali, non sarà mai in reale
contrasto con la fede, perché le realtà profane e le realtà della fede hanno
origine dal medesimo Dio. Anzi, chi si sforza con umiltà e con perseveranza di
scandagliare i segreti della realtà, anche senza avvertirlo viene come condotto
dalla mano di Dio» (Gaudium
et Spes, 36).11 Così, davvero, è stato il Professor Moscati: «condotto
dalla mano di Dio» nell'esercizio di un'attività divorante, che lo ha trovato
attento collaboratore e docile adoratore di Dio per la salute fisica dei corpi
martoriati come per la salvezza spirituale delle anime ferite. Possa egli comunicare
le stesse sue certezze a tante anime nobili e rette, che pur temono di perder
qualcosa della loro autonomia nel riconoscere quanto è di Dio!
III. Questo connubio
vissuto tra scienza e fede ci fa intravedere infine qualcosa di quella che fu
la «religione» di Giuseppe Moscati, quella per cui lo proponiamo all'imitazione
e alla emulazione dei nostri contemporanei. Essa fu semplice, sicura, pensata e
studiata, professata con devozione lineare, ma sapiente, con una anima di
fanciullo nascosta nella complessità del suo spirito grande e coltivato. Ma
questa religione fu soprattutto viva, perché professata nell'esercizio della
carità! La fama del Professor Moscati brilla per questa fioritura instancabile,
nascosta, eroica, di carità, che lo ha fatto spendere tutto per gli altri, nel
beneficare i poveri, nel curare i corpi, nell'elevare le anime, senza chiedere
mai nulla per sé, fino all'ultimo respiro, tanto che la morte lo colse durante
le visite dei prediletti malati.
Si sono raccolti
innumerevoli episodi di questa carità sovrumana, fatta di piccole cose, in una
continua e lieta donazione, tanto che a Napoli hanno cominciato a chiamarlo il
«medico santo» già fin dalla sua morte. Sono i Fioretti di un Beato del nostro
secolo! Come grandeggia, in questa luce, la professione della medicina in
Giuseppe Moscati! e come dobbiamo augurarci che tale professione, umana e
provvida quant'altre mai, sia sempre animata e idealizzata dalla carità! Per
comunicare calore, bontà, speranza nelle corsie degli ospedali, negli studi
austeri dei medici, nelle aule sacre della scienza! Per difenderci
dall'egoismo, dal freddo, dall'aridità che minaccia la società, spesso più
preoccupata di diritti che di doveri. E così ogni altra professione onesta e
civile deve ancor oggi essere animata dalla carità! La mite figura del Beato ce
lo ripete col suo esempio suadente ed efficace: «Pietas ad omnia utilis est: la
pietà è utile a tutto» (1 Tim. 4, 8).
Fratelli e Figli nostri! Il Concilio Vaticano II ha parlato della figura e del ruolo dei laici nella Chiesa, come di coloro che nel secolo «sono da Dio chiamati a contribuire quasi dall'interno, a modo di fermento, alla santificazione del mondo mediante l'esempio del proprio ufficio, . . . e a manifestare Cristo agli altri, principalmente con la testimonianza della loro stessa vita, e col fulgore della loro fede, della loro speranza e carità» (Lumen Gentium, 31). La figura del Professor Moscati, con la straordinaria autorità che gli viene dalla sua statura morale, dal suo esempio vissuto, e dalla glorificazione della Chiesa, ricorda oggi che questo è vero, che questo è possibile, che questo è necessario. Ne ha bisogno la Chiesa e il mondo! È la consegna che viene specialmente al laicato dal rito odierno, dall'Anno Santo! Ecco il perché della nostra grande gioia: ch'essa rimanga viva in noi, faccia seguire opere fruttuose, e possa zampillare fino alla vita eterna, nell'incontro a faccia a faccia con Dio, nella luce dei Santi.
Nous saluons dans le
bienheureux Giuseppe Moscati le modèle de tous les professeurs chargés de la
formation scientifique de la jeunesse. Que les lieux consacrés à la recherche
soient aussi des écoles d'une vie supérieure, d'élévation spirituelle dans
lesquelles se trouve, à l'exemple de celui que nous célébrons, l'union du
savoir rigoureux, du sens moral le plus délicat, de cet amour de Dieu, enfin,
qui s'épanouit dans l'amour du prochain.
The Church renders homage
to the role played by a great Catholic doctor, and extols his contribution made
in the name of Christian charity. In honouring the dedication of Giuseppe
Moscati, the Church also shows the relevance of his apostolate for al1
self-sacrificing men and women in the medica1 field. May his example bring joy
and courage to many for years to come.
La figura del Venerable
Giuseppe Moscati aparece en toda su grandeza cuando la consideramos en su
relación para con los pobres. Fueron multitud los enfermos necesitados que
acudían a él y a los que dedicaba con preferencia su competencia profesional y
su caridad. En aquellos enfermos pobres el doctor Moscati veía siempre a Cristo
y por El les servía con dedicación ejemplar. Por ello esta figura de médico
cristiano resulta para nuestro tiempo tan atractiva e iluminante.
Unser neuer seliger war
ein Mann des Gebetes. Er betete immer (Cfr. Luc. 18, 1). Giuseppe Moscati
hatte aber auch eine glühende Andacht zur heiligen Eucharistie. Sie war die
Sonne seines Lebens. Aus dieser Gnadenquelle schöpfte er die Kraft für seine
heroische Liebe zu Gott und seinen selbstlosen Dienst an den Mitmenschen.
Copyright © Dicastero per
la Comunicazione - Libreria Editrice Vaticana
SOURCE : https://www.vatican.va/content/paul-vi/it/homilies/1975/documents/hf_p-vi_hom_19751116.html
Reliquia
Maggiore di San Giuseppe Moscati, metatarso del piede destro, custodita
all'interno della Chiesa del Gesù Nuovo di Napoli
SOLENNNE RITO DI CANONIZZAZIONE DEL BEATO GIUSEPPE
MOSCATI
OMELIA DI GIOVANNI PAOLO
II
Piazza San Pietro -
Domenica, 25 ottobre 1987
1. “Venite,
benedetti del Padre mio” (Mt 25, 34). Oggi ultima domenica collegata
col Sinodo dei vescovi, parla a noi Cristo, rivolgendoci questo medesimo
invito. Parla il Figlio Eterno, al quale il Padre ha dato “ogni giudizio”.
Di fatto, le suddette
parole sono tratte dalla pagina evangelica sul giudizio finale, a cui tutti
saremo convocati alla fine dei tempi: “E saranno riunite (davanti al Figlio
dell’uomo) tutte le genti, ed egli separerà gli uni dagli altri, come il
pastore separa le pecore dai capri” (Mt 25, 32).
Il brano evangelico, che
è stato oggi proclamato, abbraccia soltanto la prima parte della
descrizione del giudizio. Essa parla insieme del definitivo compimento della
vocazione dell’uomo in Dio e della piena realizzazione del senso della
vita umana: “Venite, benedetti del Padre mio, ricevete in eredità il regno
preparato per voi fin dalla fondazione del mondo”! (Mt 25, 34).
Nell’ultima domenica del
Sinodo, il cui tema è la vocazione e missione dei laici nella Chiesa, questa
desidera ripetere - quasi dal cuore stesso della liturgia odierna - all’intero
popolo di Dio, e in particolare ai nostri fratelli e sorelle laici, questo
invito: “Ricevete il regno” (cf. Mt 25, 34).
2. Questo invito è, in
pari tempo, una chiamata alla santità. Che cos’è la santità? La
santità è unione dell’uomo con Dio nella potenza del mistero pasquale di Cristo.
Nella potenza dello Spirito di Verità e d’Amore. Proprio di ciò parla il
Vangelo di oggi. L’amore ha la forza di unire l’uomo a Dio. E questo
amore definitivo matura attraverso le molteplici opere di carità che
l’uomo compie nel corso della sua vita: “Mi avete dato da mangiare . . . mi
avete dato da bere . . . mi avete ospitato . . . mi avete vestito . . . mi
avete visitato . . . siete venuti a trovarmi” (Mt 25, 35-36).
Quando? Come?
“In verità vi dico: ogni
volta che avete fatto queste cose a uno solo di questi miei fratelli più
piccoli, l’avete fatto a me” (Mt 25, 40). In questa domanda: “quando . . .
come?”, noi avvertiamo come un senso di sorpresa. Nella risposta di Cristo c’è
la rivelazione dell’ammirabile misura dell’amore. L’Amore ha
sempre e dappertutto la possibilità di raggiungere Gesù Cristo in
persona. Esso ha la capacità sempre e dappertutto di unire l’uomo col
cuore stesso di Dio. E in questo cuore, come in un perenne fuoco, l’amore “umano”
- l’amore a misura delle quotidiane opere dell’uomo - supera se stesso.
Partecipa di colui che solo è in pienezza l’Amore.
3. Le note parole
dell’Apostolo tratte dalla Lettera ai Corinzi - a quel capitolo 13 che è
conosciuto come “inno alla carità” - sono in un certo senso un
commento alle parole di Cristo nell’odierno Vangelo.
L’Apostolo prima “descrive”,
nei suoi tratti essenziali, l’amore che nasce nel cuore dell’uomo e matura fino
alla sua piena dimensione: quella propria di Dio.
Egli dunque scrive: “La
carità è paziente, è benigna la carità; non è invidiosa la carità, non si
vanta, non si gonfia, non manca di rispetto, non cerca il suo interesse, non si
adira, non tiene conto del male ricevuto, non gode dell’ingiustizia, ma si
compiace della verità. Tutto copre, tutto crede, tutto spera, tutto sopporta” (1
Cor 13, 4-7).
E poi San Paolo insegna
che proprio questo amore “non avrà mai fine” (1Cor 13,8). Esso cammina con
ciascuno di noi fino al cospetto del Dio Vivente, quando ci sarà dato vederlo
“a faccia a faccia” (1 Cor 13, 12). L’amore ci permetterà di
ritrovare noi stessi dinanzi all’infinita maestà di Dio che è
santità perché è amore. Solo l’amore ci permetterà di guardare “in
faccia” a colui che “è l’amore” (1 Gv 4, 8)
4. Oggi la Chiesa ci
invita alla mensa della parola di Dio, per rileggere, alla sua luce, la
più grande e definitiva vocazione di ciascuno di noi. In particolare di
ciascuno e ciascuna di voi, cari fratelli e sorelle, che nel corso dei giorni e
delle settimane passati siete stati in un certo senso protagonisti del grande
lavoro del Sinodo.
La Chiesa pone dinanzi ai
vostri occhi la figura di un Uomo, che elevato alla gloria degli altari in
questa solenne canonizzazione, dice a tutti i laici nella Chiesa:
“Considerate . . . la
vostra vocazione!” (1 Cor 1, 26).
L’uomo che da oggi
invocheremo come santo della Chiesa universale, si presenta a noi come
un’attuazione concreta dell’ideale del cristiano laico.
Giuseppe Moscati, medico
primario ospedaliero, insigne ricercatore, docente universitario di fisiologia
umana e di chimica fisiologica, visse i suoi molteplici compiti con tutto
l’impegno e la serietà che l’esercizio di queste delicate professioni
laicali richiede.
Da questo punto di vista
il Moscati costituisce un esempio non soltanto da ammirare, ma da imitare,
soprattutto da parte degli operatori sanitari: medici, infermieri e infermiere,
volontari, e quanti, direttamente a indirettamente, sono impegnati
nell’assistenza agli infermi e nel vastissimo mondo della sanità e della
salute. Egli si pone come esempio anche per chi non condivide la sua fede.
5. Tuttavia fu proprio
questa fede a conferire al suo impegno dimensioni e qualità nuove, quelle
tipiche del laico autenticamente cristiano. Grazie ad esse gli aspetti
professionali, nella sua vita, si integravano armoniosamente fra loro, si
sostenevano l’un l’altro, per essere vissuti come una risposta a una vocazione,
e quindi come una collaborazione al piano creatore e redentivo di Dio.
Per indole e vocazione il
Moscati fu innanzitutto e soprattutto il medico che cura: il rispondere
alle necessità degli uomini e alle loro sofferenze, fu per lui un bisogno
imperioso e imprescindibile. Il dolore di chi è malato giungeva a lui come il
grido di un fratello a cui un altro fratello, il medico, doveva accorrere con
l’ardore dell’amore. Il movente della sua attività come medico non fu dunque il
solo dovere professionale, ma la consapevolezza di essere stato posto da Dio
nel mondo per operare secondo i suoi piani, per apportare quindi, con amore, il
sollievo che la scienza medica offre nel lenire il dolore e ridare la salute.
6. Memore delle parole
del Signore: “Ero malato e mi avete visitato” (Mt 25, 36), il Moscati
vedeva Cristo stesso nel malato, che, nella sua debolezza, nella sua miseria,
nella sua fragilità e insicurezza, a lui si rivolgeva invocando aiuto; vedeva
chi gli stava innanzi come una persona, un essere in cui c’era un corpo
bisognoso di cura, ma anche un essere in cui albergava uno spirito pur esso
bisognoso di aiuto e di conforto.
“Ricordatevi - egli
scriveva a un giovane dottore, suo alunno - che non solo del corpo vi dovete
occupare, ma delle anime con il consiglio, e scendendo allo spirito, anziché
con le fredde prescrizioni da inviare al farmacista”.
Infatti - sono ancora
parole sue - “il medico si trova tanto spesso al cospetto di anime che stanno
lì lì per capitolare e far ritorno ai principi ereditari degli avi, stanno lì
ansiose di trovare un conforto, assillate dal dolore. Beato quel medico che sa
comprendere il mistero di questi cuori e infiammarli di nuovo. Beati noi
medici, tanto spesso incapaci ad allontanare una malattia, beati noi se ci
ricordiamo che oltre i corpi abbiamo di fronte delle anime immortali, per le
quali urge il precetto evangelico di amarle come noi stessi”.
Per questo, il calore
umano con cui il Moscati visitava premurosamente i malati, specie i più poveri
e abbandonati, avvicinandoli in ospedale e nelle loro stesse abitazioni, era
tale che la gente lo cercava; il suo tratto era ricco di quella bontà
rispettosa e delicata, che Gesù Cristo diffondeva intorno a sé quando andava
per le strade della Palestina facendo del bene e sanando tutti (cf. At 10,
38). Fu quindi anticipatore e protagonista di quella umanizzazione della
medicina, avvertita oggi come condizione necessaria per una rinnovata
attenzione e assistenza a chi soffre.
7. Nel costante rapporto
con Dio, il Moscati trovava la luce per meglio comprendere e diagnosticare le
malattie e il calore per poter essere vicino a coloro che, soffrendo,
attendevano dal medico chi li servisse con partecipazione sincera.
Da questo profondo e
costante riferimento a Dio, egli traeva la forza che lo sosteneva e che gli
permetteva di vivere con integra onestà e assoluta rettitudine nel proprio
delicato e complesso ambiente, senza addivenire ad alcuna forma di compromesso.
Egli era il maestro, il primario di ospedale che non ambiva a posizioni: se
queste gli venivano attribuite, era perché i suoi meriti non potevano essere
negati, e quando le occupò, seppe esercitarle con assoluta dirittura e per il
bene degli altri.
Uomo integro e cristiano
coerente, non esitava a denunziare gli abusi, adoperandosi per demolire prassi
e sistemi che andavano a danno della vera professionalità e della scienza, a
danno degli infermi come pure degli studenti ai quali sentiva di dover
trasmettere il meglio delle proprie cognizioni. Gli studenti sono i medici del
domani. Conscio di ciò, il Moscati pensava alla qualità dei futuri medici,
prendendo anche pubblicamente posizione affinché non venisse in alcun modo
mortificata la loro preparazione e formazione. Preparazione e formazione che
seppe incarnare con l’esempio. Anche la morte lo colse, mentre stava visitando
una inferma.
Veramente, ogni aspetto
della vita di questo laico medico ci appare animato da quella nota che è la più
tipica del cristianesimo: l’amore, che Cristo ha lasciato ai suoi seguaci come
il suo “comandamento”. Di questa sua personale esperienza del valore centrale
del cristianesimo egli ha lasciato numerose tracce nei suoi scritti. Sono
parole che a noi, oggi, suonano quasi come un testamento: “Non la scienza, ma
la carità ha trasformato il mondo, egli osservava; solo pochissimi uomini sono
passati alla storia per la scienza; ma tutti potranno rimanere imperituri,
simbolo dell’eternità della vita, in cui la morte non è che una tappa, una
metamorfosi per un più alto ascenso, se si dedicheranno al bene”.
8. Come non avvertire in
queste parole quasi un’eco della pagina evangelica, che abbiamo oggi ascoltato?
“Mi avete dato da mangiare, mi avete dato da bere . . . mi avete
ospitato . . . mi avete vestito . . . mi avete visitato . . .”.
Quando? Come?
Auguro a tutti, amati
fratelli e sorelle - qui convenuti in Piazza San Pietro o sparsi nelle varie
parti del mondo - auguro a tutti che al termine della vostra vita
possiate ripetere queste domande . . . e ricevere la stessa
risposta di Cristo!
Allora “la tua luce
sorgerà come l’aurora (dice il profeta) . . . e la gloria del Signore ti
seguirà . . .” (Is 58, 8).
La carità “non avrà mai
fine . . .
la più grande è la carità”
(1 Cor 13, 8.13).
Amen!
© Copyright 1987 -
Libreria Editrice Vaticana
Il
camice ed alcune fotografie di Giuseppe Moscati - Sale di Giuseppe Moscati
(Chiesa del Gesù Nuovo, Napoli)
Giuseppe Moscati
Nascita:
1880, Benevento
Morte:
1927, Napoli
Medico e scienziato
italiano. Laico, canonizzato nel 1987, festa liturgica 16 Novembre. Settimo di
nove figli di Francesco, magistrato, e di Rosa De Luca, trasferitisi ad Ancona,
poi stabilitisi definitivamente a Napoli, Giuseppe vive in un ambiente
familiare unito, attento alla crescita umana dei sette figli viventi. Nel 1897,
dopo gli studi classici, Giuseppe sceglie la Facoltà di Medicina, forse
indottovi anche dal precoce, diretto contatto con la sofferenza umana: nel
1893, dopo una caduta da cavallo, il fratello Alberto, tenente d'artiglieria a
Torino, torna a casa inguaribilmente menomato e morirà nel 1904; Giuseppe si
prodiga particolarmente per alleviarne le sofferenze fisiche e morali. Sorretto
da pratica e conforti religiosi, egli pone già la vita eucaristica e la
dedizione alle miserie altrui a pilastro della sua vita di uomo, poi di medico
e scienziato. Nel 1897 il padre Francesco muore improvvisamente e Giuseppe,
appena iniziata l'Università, si stringe alla madre e ai fratelli, proseguendo
una vita familiare retta e salda negli affetti, che condividerà fino alla
morte. Il percorso di scienziato credente di Moscati si delinea sempre più
chiaramente sulla scia di questa formazione che lo rende consapevole di una
duplice necessità: sopperire alle esigenze del corpo curandolo nelle sue
sofferenze e mitigare le sofferenze dell'anima aiutando i pazienti — nei quali
egli vede il Cristo sofferente e lo ama e lo serve in essi — ad affidarsi
innanzitutto all'opera salvifica del Medico Divino. Moscati, laureatosi
con summa cum laude a soli 23 anni, vincitore, primo assoluto e
secondo, in due concorsi banditi dagli Ospedali Riuniti di Napoli, inizia nel
1904 la sua attività di medico. Egli procede con speditezza ma anche tra
inevitabili tensioni, soprattutto per gli ostacoli frappostigli da un ambiente
universitario e ospedaliero che, a quell'epoca, in larga parte propugnava che
la vera scienza fosse inconciliabile col soprannaturale e che la tecnica
potesse appagare le vere aspirazioni del cuore umano, allontanando così molti
da Dio e la Chiesa. Nel 1911, trentunenne, egli diviene ordinario, riscuotendo
l'ammirazione entusiasta del Prof. Vincenzo Cardarelli, medico e scienziato
napoletano illustre, che lo sceglie anche come medico curante. Nello stesso
anno la Reale Accademia Medico-Chirurgica nomina Moscati Socio Aggregato e il
Ministero della Pubblica Istruzione gli conferisce la Libera Docenza in Chimica
Fisiologica, incaricandolo di guidare ricerche scientifiche e sperimentali
all'Istituto di Chimica Biologica.
A partire dal 1911
insegna senza interruzioni i corsi “Indagini di Laboratorio applicate alla
clinica” e “Chimica applicata alla medicina”, espleta supplenze annuali per
Chimica Fisiologica e Fisiologia. Nel 1922 consegue la Libera Docenza in
Clinica Medica Generale. A titolo privato insegna a laureati e studenti
Semeiologia e Casuistica ospedaliera, clinica e anatomo-patologica. All'
attività ospedaliera Moscati, divenuto ormai primario, affianca quella di
scienziato, docente universitario e medico privato nel suo studio presso
l'abitazione di famiglia, in Via Cisterna dell'Olio.
Come scienziato si dedica
a studiare l'azione e i vari processi di trasformazione di amidi e glicogeno
nell'organismo umano e pubblica in italiano e in lingue straniere. Fra i suoi
lavori: Un nouvel appareil pour la détermination du sucre meme en petites
quantités (Archives Internat de Physiologie 1906); La salda d'amido
iniettata nell'organismo, nota I, effetti sulla coagulazione del sangue, nota
II, ritenzione dell'amido e trasformazione in glicogeno, nota III applicazioni
in terapia (Atti R. Ac cademia Med. Chir. Napoli n. 2, 1906 ; Uber
das Verhalten der in den Organismus eingefuhurten Starkelosung,
Ablage rung und Umwandlung in Glykogen (Coppe-Seyler's Zeitschrift
fur Physi ologische Chemie, B 50, H, n. 3, 1906). Altri studi si susseguiranno
fino al 1910, attinenti per lo più al glicogeno ed argomenti collegati. Testimonierà
poi il prof. Quagliariello, Docente di Chimica Fisiologica e poi Magnifico
Rettore dell'Università di Napoli: “La produzione scientifica di Moscati è tale
che qualunque ricercatore se ne onorerebbe”. Avendo dimostrato che l'amido
accelera la coagulazione del sangue, Moscati lo applica, con le dovute
precauzioni, nella terapia umana, ottenendo risultati assai soddisfacenti.
Lo studio pomeridiano ove
esercitava la sua funzione di medico privato era sempre affollatissimo;
pazienti di ogni classe sociale si rivolgevano a lui chiamandolo poi anche al
loro domicilio fuori Napoli; Moscati stesso sovente, quando si trattava di
diseredati dei quartieri più poveri ed abbandonati di Napoli, cercava i
bisognosi di cure e, non solo non accettava compensi ma li aiutava, con
discrezione, per l'acquisto delle prescrizioni o altro materiale utile. Scrive
il già citato prof Quagliariello: “Quanti di questi gesti di generosità egli
abbia compiuto è noto soltanto a Dio, perchè qualche volta sono rimasti ignoti
anche a coloro che ne trassero beneficio”. Testimonia Filippo Bottazzi che lo
conobbe dal 1905: “Profondamente religioso, sincero credente e assiduo
praticante non fece mai ostentazione dei propri sentimenti ma non tralasciò mai
di curare insieme ai corpi anche e innanzitutto le anime e di avviarle verso
quella luce che per singolare Grazia divina a lui sfolgorava, da abissi a noi
impenetrabili”.
Giuseppe Moscati, essere
umano come chiunque altro, non resta impassibile dinanzi a invidie e interessi
ma si sforza di elevarsi a considerazioni superiori. Poco dopo le tensioni
della Libera Docenza in Clinica Medica Generale del 1922 , così riflette : “Ama
la verità, mostrati qual sei e senza infingimenti e senza paure e senza
riguardi e se la verità ti costa la persecuzione, e tu accettala, e se il
tormento, e tu sopportalo. E se per la verità dovessi sacrificare te stesso e
la tua vita, e tu sii forte nel sacrificio”. Molte lettere a colleghi e amici
testimoniano la sua ferma convinzione di medico scienziato credente. Al Dott A.
Consoli scrive: “Il progresso sta in una continua critica di quanto
apprendemmo. Una sola scienza è incrollabile e incrollata, quella rivelata da
Dio, la scienza dell'aldilà”.
Il 12 Aprile 1927 il
“medico dei poveri” muore improvvisamente, appena iniziato il lavoro
pomeridiano in studio e per i napoletani è subito il “medico santo”. A causa
della fama di santità che lo circondava già in vita, solo tre anni dopo la sua
morte, il 16 novembre 1930, in seguito all'istanza di varie personalità del
clero e del laicato, l'Arcivescovo di Napoli concesse il trasferimento del
corpo dal Cimitero alla Chiesa del Gesù Nuovo a Napoli, dove la salma del
medico napoletano fu tumulata in una sala dietro l'altare di s. Francesco
Saverio.
Il 25 Ottobre 1987,
mentre a Roma si svolge l'Assemblea del Sinodo dei Vescovi con argomento “La
vocazione dei Laici nella Chiesa e nel mondo”, Giovanni Paolo II canonizza
Giuseppe Moscati: come fedele laico aveva svolto la sua missione nella Chiesa e
nel mondo, quale scienziato, professore, medico e credente impegnato senza
risparmiarsi a lenire le sofferenze e a condurre gli ammalati a Cristo.
Bibliografia:
PAOLO VI,
Omelia per la beatificazione di Giuseppe Moscati, Roma, 16 novembre 1975
G. PAPASOGLI, Giuseppe
Moscati, il medico santo, Edizioni Paoline, Milano 1991
P. BERGAMINI, Laico
cioè cristiano. San Giuseppe Moscati medico, Marietti, Genova 2003
A. JELARDI, G.
Moscati e la scuola medica beneventana, Realtà Sannita, Benevento 2004
Sitografia
http://www.vatican.va/news_services/liturgy/saints/ns_lit_doc_19871025_moscati_it.html
profilo redatto da Fausta Ascheri
SOURCE : https://disf.org/autori/giuseppe-moscati
GIUSEPPE Moscati, santo
di Valeria Ribeiro
Corossacz - Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 57 (2001)
GIUSEPPE Moscati,
santo. - Nacque a Benevento, il 25 luglio 1880, da Francesco e Rosa De Luca.
Il padre, magistrato e
presidente del tribunale di Benevento, in gioventù aveva vagheggiato l'idea di
abbracciare la vita religiosa.
Nel 1888, in seguito alla
nomina del padre a consigliere di corte d'appello, la famiglia si trasferì a
Napoli. G., settimo di nove figli, trascorse un'infanzia serena, in un ambiente
fortemente religioso, circondato dall'affetto dei genitori; era ricordato dai
familiari e dagli amici come un bambino sempre allegro e vivace.
Dopo avere intrapreso i
primi studi in famiglia, si iscrisse nell'anno scolastico 1889-90 al r.
liceo-ginnasio Vittorio Emanuele II conseguendo nel 1897 la licenza liceale
d'onore. Scelse, quindi, di seguire gli studi di medicina, anziché quelli di
giurisprudenza ai quali era stato destinato, mosso dalla compassione verso i
sofferenti, e con già chiaro l'intento di curare i corpi per salvare le anime.
Due mesi dopo il suo ingresso all'Università di Napoli, gli morì
improvvisamente il padre.
Presso la facoltà di
medicina seguì i corsi di diversi illustri professori, tra cui G. Albini,
ordinario di fisiologia sperimentale, G. Paladino, professore di fisiologia
generale e istologia, e P. Castellino, docente di clinica medica; gli anni in
cui G. compì gli studi universitari furono anni di grande espansione per gli
studi di medicina: qui l'ambiente intellettuale era caratterizzato da un
diffuso naturalismo scientifico e dal positivismo, in contrasto con le dottrine
idealistiche, hegeliane e fichtiane, dominanti nella facoltà di filosofia. G.,
comunque, non aderì all'indirizzo culturale positivista prevalente nella
facoltà medica, rimanendo fermo nella sua fede religiosa.
Il 4 ag. 1903 conseguì la
laurea con il massimo dei voti e dignità di stampa, discutendo una tesi
sull'urogenesi epatica. Decise, quindi, di intraprendere la pratica
ospedaliera: cinque mesi dopo la laurea partecipò al concorso pubblico per
coadiutore straordinario indetto dagli ospedali riuniti, vincendolo benché non
fosse già medico ospedaliero come gli altri concorrenti. Iniziò dunque la
professione di medico nel 1903 nell'ospedale di S. Maria del Popolo, detto
degli Incurabili, di cui sarebbe diventato primario nel 1911; nell'ambito di
quell'istituzione diresse i reparti di anatomia patologica, dei tubercolotici
e, durante la prima guerra mondiale, quelli riservati ai militari. Sin
dall'inizio si distinse per il particolare impegno caritativo e la fede
cristiana dimostrati nell'esercizio della professione.
La sua totale dedizione è
provata dai tanti episodi di cui furono testimoni colleghi e amici. Uno dei più
significativi si verificò durante l'eruzione del Vesuvio del 4 apr. 1906; in
quell'occasione G. si recò presso l'ospedale di Torre del Greco, dipendenza
degli Incurabili, dirigendo le operazioni di evacuazione dei ricoverati e
abbandonando l'ospedale solo quando fu certo che le corsie fossero
completamente vuote.
Come
"miracolosa" fu anche descritta la sua capacità nel leggere i
sintomi, diagnosticare la malattia e indicarne la cura e il percorso di
guarigione. Un testimone diretto, E. Polichetti, lo ricorda così: "Egli
diagnosticava per induzione, a colpo, dopo poche battute, con pochi segni,
l'ascesso subfrenico, con un intuito, un acume, una sicurezza che avevano della
divinazione, quale solo lui poteva permettersi: era nello stato di grazia: il
santo che compiva ogni volta il miracolo, e noi lo ascoltavamo estatici,
pendevamo dalle sue labbra".
G. si distingueva, oltre
che per l'eccellente preparazione medica, per un'amplissima cultura in materia
di letteratura, arte e storia naturale; ma questo interesse per tutte le forme
del sapere si accompagnava, in lui, a una visione etico-religiosa legata alla
tradizione integralista decisamente avversa alla mondanità e a taluni aspetti
della modernità: "Condanna il cinema, il teatro, l'abitudine di andare al
caffè, si scaglia contro la frivolezza delle donne napoletane, contro
l'immodestia dei loro abiti. Pur non essendo contrario al matrimonio sceglie
per sé la castità" (Manganelli, 1997). G. manifestò sempre una profonda
devozione religiosa, che si traduceva spesso in larghe elemosine, e una
particolare venerazione mariana; osservava scrupolosamente le astinenze e i
digiuni, faceva la comunione ogni giorno, ed espresse costantemente una stima
particolare per la condizione ecclesiastica.
Nel 1904 era stato
colpito da un nuovo lutto familiare, la morte del fratello Alberto. Assistente
volontario nel laboratorio di fisiologia fino al 1908, a quella data venne
nominato assistente ordinario presso l'istituto di chimica fisiologica e fu
nell'ambito di questa branca della scienza che egli orientò la sua ricerca: tra
il 1906 e il 1911 tutte le sue pubblicazioni riguardarono le reazioni chimiche
del glicogeno e di altre sostanze nell'organismo umano.
Nel 1911 conseguì anche
la libera docenza per titoli in chimica fisiologica e ottenne l'incarico di
guidare le ricerche scientifiche e sperimentali nell'istituto di chimica
biologica. Sempre in quell'anno, durante l'epidemia di colera che aveva colpito
duramente Napoli, venne chiamato dall'Ispettorato di sanità pubblica e
dall'Ufficio di sanità della prefettura cittadina a occuparsi della profilassi.
In quell'occasione presentò una relazione relativa alle opere edilizie
necessarie per il risanamento della città, che, almeno in parte, furono
eseguite.
Secondo quanto riportato
nella bio-agiografia di Papasogli, nel 1914 fece voto di castità ai piedi della
Madonna del buon consiglio nella chiesa delle sacramentine; in quell'anno gli
era morta anche la madre; la sorella Anna, con cui egli aveva un rapporto molto
stretto, venne ad assumere un ruolo centrale nella famiglia. G. trasformò,
quindi, una stanza della casa di via Cisterna dell'Olio 10 in studio, dove
riceveva i malati che sempre più numerosi ricercavano le sue cure; la
professione gli avrebbe permesso proficui guadagni, ma G. fece una scelta
diversa.
Consegnava l'intero
stipendio alla sorella ed era solito rifiutare, in tutto o in parte, l'onorario
che gli si offriva; in particolare non accettava onorario dai poveri e dai
sacerdoti. Prima di visitare, era solito consigliare ai malati di confessarsi e
di fare la comunione. Secondo Manganelli (1996) "per Moscati, la medicina
è soprattutto espediente di conversione, mezzo per giungere all'anima dei
pazienti".
Circa la sua attività
nell'Università napoletana, nell'anno accademico 1916-17 G. assolse la
supplenza nel corso di chimica fisiologica; nel 1917-18 supplì nel corso
accelerato di fisiologia per militari; dal 1917 al 1920 ottenne, inoltre, la
supplenza nell'insegnamento ufficiale di chimica fisiologica. Nel 1919 fu eletto
ordinario di chimica clinica; nel 1922, infine, conseguì la libera docenza in
clinica medica.
G. fu anche figura di
educatore ascoltato e amato: nella testimonianza degli studenti sono ricordate
la concentrazione e l'attenzione con cui osservava il corpo del malato, ed egli
è descritto come una persona di indole buona e dolce, a tratti pervasa da una
sorta di misticismo che lo avvicinava alla figura di un oracolo.
Negli ultimi anni
l'attività ininterrotta e la completa dedizione alla professione di medico e
insegnante logorarono la salute di G. e lo portarono a un esaurimento cui
tuttavia egli non volle dare importanza.
G. morì a Napoli il 12
apr. 1927.
Nei giorni successivi la
sua salma fu oggetto di pellegrinaggio da parte della popolazione e di tutte le
autorità cittadine, e ai funerali partecipò un'immensa folla. Già poco tempo
dopo la morte s'iniziò a parlare pubblicamente di G. come del medico santo, e
la venerazione nei suoi confronti crebbe non solo a Napoli, ma in tutta Italia.
Il 16 nov. 1930 i resti
di G. furono traslati nella chiesa del Gesù Nuovo, accompagnati da un lungo
corteo. Nel 1975 fu beatificato da Paolo VI e, il 25 ott. 1987, canonizzato da
Giovanni Paolo II.
Secondo Manganelli (1996)
nella compresenza in lui di un fervore religioso particolare nella professione
della fede cattolica e di una preparazione medico-scientifica di alto livello
vanno individuate le ragioni non solo dell'ampia e diffusa devozione per G. di
malati e fedeli, ma anche del processo che lo portò alla canonizzazione:
"attraverso questo scienziato di fama, la prospettiva ecclesiale
sembrerebbe individuare un ambito significativo per mediare un aspetto delle complesse
relazioni tra Chiesa e secolo: quello con il sapere medico e attraverso questo
con la scienza in sé".
Fonti e Bibl.: E.
Polichetti, G. M. e la malattia mortale di Enrico Caruso, in La
Riforma medica, LXX (1956), 17, p. 488; G. Papasogli, Il prof. G. M., Roma
1958; F. D'Onofrio, G. M., medico, docente, santo, Napoli 1995; S.
Manganelli, Un caso di santità contemporanea. Impostazione di una ricerca
tra antropologia e storia, in Santità, culti, agiografia. Temi e
prospettive. Atti del Convegno di studio dell'Associazione italiana per lo
studio della santità, dei culti e dell'agiografia, Roma… 1996, a cura di
S. Boesch Gajano, Roma 1996, pp. 377 ss.; Id., Un santo medico nella
Napoli contemporanea. Alcune osservazioni sul caso di G. M., in Cristianesimo
nella storia. Ricerche storiche esegetiche teologiche, XVIII (1997), pp. 646
ss.; Bibliotheca sanctorum, IX, s.v. Moscati, Giuseppe; Dict.
d'hist. et de géogr. ecclésiastiques, XXVIII, coll. 220 s.
SOURCE : https://www.treccani.it/enciclopedia/santo-giuseppe-moscati_(Dizionario-Biografico)/
Santo Yoseph Moscati
Dokter para orang miskin
Diterbitkan :
06 Agustus 2013
Diperbaharui :
04 April 2016
Kematian saudara
laki-lakinya meninggalkan kesan mendalam dalam diri Yoseph. Ia bertanya pada
Yesus dalam Ekaristi dan pada Bunda Maria, mengapa itu harus terjadi. Yoseph jadi
bertanya-tanya dalam doa; apakah yang harus ia lakukan dalam hidupnya..?
Dalam terang Roh Kudus ia kemudian menyadari bahwa hidup ini hanya sebuah
perziarahan menuju kehidupan kekal. Tergantung pada kita bagaimana cara kita
menjalaninya selama kita masih dalam perjalanan ziarah. Yoseph memutuskan bahwa
ia ingin hidupnya berguna bagi Tuhan dan sesama. Ia ingin menolong orang lain
dengan membantu menyembuhkan penyakit yang mereka derita. Ia ingin menjadi
seorang dokter.
Yoseph kemudian masuk
sekolah kedokteran dan belajar dengan sungguh-sungguh. Ia menamatkan studinya
pada usia dua puluh tiga tahun. Tugas pertamanya sebagai seorang dokter adalah
melayani di sebuah rumah sakit di Naples. Lalu ia juga buka praktek sendiri.
Semua pasien selalu disambut, tanpa peduli apakah mereka sanggup membayar atau
tidak. dr.Yoseph akan menuliskan resep bagi para pasiennya yang miskin, lalu
membayar biaya obat-obatan dari kantong pribadinya. Setiap hari terasa berat
dan melelahkan, tetapi Dr. Moscati senantiasa lemah lembut dan penuh belas
kasihan. Ia berusaha mendengarkan para pasiennya dengan penuh perhatian. Ia
menghibur serta berdoa bagi mereka.
Dr. Moscati bukan hanya
seorang dokter, ia juga seorang kudus. Setiap pagi ia memulai harinya dengan
mengikuti Misa dan selalu menyempatkan diri untuk berdoa. Kemudian ia akan
mengunjungi para pasiennya yang miskin di kampung-kampung kumuh Naples. Dari
sana, ia akan pergi ke rumah sakit dan memulai aktivitasnya. Selama dua puluh
empat tahun, Yoseph bekerja dan berdoa bagi para pasiennya. Ia mencurahkan
segenap tenaganya bagi panggilan hidupnya.
Setiap kali ia menulis
resep atau memberikan obat, dr.Yoseph selalu berpesan :
"Saya hanya
berusaha. Yang dapat menyembuhkanmu hanyalah Yesus. Berdoalah selalu kepada-NYA
karena Dialah sumber segala penyembuhan...."
Rakyat Naples sangat
mencintai dokter rendah hati, lemah lembut dan penuh kasih ini. Bahkan ketika
ia masih hidup, penduduk Naples sudah menyebutnya sebagai "Ill Santo"
(seorang yang Kudus).
Suatu siang pada tanggal
12 April 1927, Dr. Moscati merasa tidak enak badan, jadi ia pergi ke kantornya
dan beristirahat sejenak di kursinya. Di sanalah ia terserang stroke dan
meninggal dunia. Usianya empat puluh tujuh tahun.
Banyak mujizat kemudian
terjadi dengan perantaraannya. Akhirnya setelah melalui serangkaian
penyelidikan atas mujizat-mujizat yang terjadi selama hampir 60 tahun;
dr.Yoseph Moscati lalu dinyatakan kudus oleh Paus Yohanes
Paulus II pada tanggal 25 Oktober 1987.
SOURCE : https://katakombe.org/para-kudus/item/yoseph-moscati.html
"Giuseppe Moscati
(1880-1927)"
Pod koniec października
1987 roku kończył się w Rzymie Synod Generalny Biskupów, na którym przez prawie
dwa miesiące dyskutowano na temat "powołania i misji osób świeckich w
Kościele i w świecie".
Problem żywo dyskutowano
także poza Synodem i nie brakowało twardych polemik prowadzących do ujawnienia
się w sposób wyrazisty i palący kwestii "tożsamości
chrześcijańskiej": co oznacza być chrześcijaninem, bez jakiegoś
szczególnego określenia, w miejscu, gdzie żyją i działają pozostali ludzie?
Zanim biskupi wyjechali z
Rzymu - chociaż nie było jeszcze podsumowania - Papież postanowił, w sposób
pośredni, ale bogaty w znaczenie, zainterweniować, dając za przykład postać i
działalność pewnego chrześcijanina, dokładniej - człowieka świeckiego.
Na wstępie uroczystości kanonizacyjnej
powiedział tak:
"Człowiek, którego
dzisiaj ogłosimy Świętym Kościoła powszechnego, jawi się nam jako konkretne
spełnienie ideału chrześcijanina świeckiego. Giuseppe Moscati - lekarz,
ordynator oddziału szpitalnego, wybitny naukowiec, docent uniwersytetu w
dziedzinie fizjologii człowieka i chemii fizjologicznej..."
Trzeba powiedzieć prawdę,
że niewielu znało Moscatiego. Większość biskupów i wiernych poprzestawała na
przyjęciu końcowych wyników nauki soborowej, mówiącej, że również ludzie świeccy
powołani są do świętości i mogą realizować ją w świecie, poprzez wypełnianie
swojej świeckiej profesji.
Niektórzy wiedzieli nieco
więcej i byli w stanie wygłaszać długie kazania na temat szczególnych cnót tego
nowego świętego, przede wszystkim szczególnie dziś cenionych: miłości do
biednych, całkowitej bezinteresowności, ewangelicznej prawości, ofiary z siebie
samego...
Jednak niewielu - także
spośród znawców - było w stanie porównać w sposób nieumniejszający i bez
uczucia dysonansu swoje wyobrażenia z koncepcją "świeckości", jaką
realizował i bronił w swoim życiu Moscati.
Przedstawmy w sposób
jasny: z punktu widzenia wyobrażenia na temat osoby "świeckiej",
Moscati postępował w sposób dokładnie przeciwny względem tego, czego uczyli ci,
którzy trudzili się opisywaniem granic, w jakich winna pozostać taka osoba.
Moscati nie miał ograniczeń, nie uznawał autorytetów.
Katoliccy intelektualiści
bardzo lubią nieprecyzyjną formułę, która uczy "dzielenia dla
zjednoczenia". Inni sugerują bardziej trafnie "dzielenie (raczej) w
jedności". Wszyscy oni usiłują powiedzieć, że trzeba umieć łączyć z
roztropnością to, co należy do wiary, z tym, co należy do nauki; to, co należy
do "Kościoła", z tym, co należy do "świata"; to, do czego
jesteśmy zobowiązani jako chrześcijanie, z tym, co jest naszą profesją.
Bynajmniej, nie mamy
zamiaru utrzymywać, że problemy te nie są prawdziwe i ważne.
Po prostu mówimy, że
jeśli Moscati miał charyzmat i miał do spełnienia w Kościele pewne zadanie,
które charakteryzowało się dużą i niewiarygodną spójnością na różnych polach
(przed i ponad wszelkimi możliwymi podziałami), to nikt w dzisiejszych czasach
nie byłby w stanie naśladować go w sposobie, w jaki umiał powiązać naukę z
wiarą, profesję ludzką z chrześcijańską, dbałość o swoje ciało z dbałością o
duszę. Co więcej, te aspekty jego życia opowiada się z zakłopotaniem; są one
przez biografów umniejszane. W sumie, umieszczanie przykładu Moscatiego w
aktualnej debacie o świeckich, przedstawia się jako działalność
"rozbijacką" i nie pozbawioną humoru.
Ale zacznijmy od tego, co
jest najbardziej oczywiste: potwierdzenie powszechnego powołania chrześcijan do
świętości; wszyscy mogą stać się świętymi. Wiedzą to już wszyscy katolicy, a
księża nie omieszkają podkreślać tego faktu w swoich kazaniach, jednak wielu
świeckich pozostaje w przekonaniu, że świętość jest faktycznie nieosiągalna, a
zadaniem jej jest powolne niszczenie w człowieku grzesznego porządku życiowego
i narzucenie swojego. Oczywiście, osoba świecka, która przynajmniej trochę
kocha Jezusa Chrystusa i Jego Kościół, nie może nie odczuć w sobie tęsknoty za
świętością, jednak wątpię, czy będzie owa świętość możliwa u osoby, która żyje
w świecie pomiędzy sprzecznościami - jest to prawie niemożliwe.
Uparcie myśli się, że
jeśli jakiś świecki jest w stanie stać się świętym, to dzieje się tak, ponieważ
zdołał on żyć na "obrzeżach świata", nie zajmując się tysiącem
problemów swojej egzystencji, chroniąc się przed zbytnim szkodliwym wpływem
otoczenia.
Uparcie myśli się, na
przykład, że mógłby stać się świętym jakiś pielęgniarz, jeśli poświęci się na
sposób "misyjny" i z niestrudzonym miłosierdziem służbie swoim
chorym, jeśli przyjmie cierpienia zadawane mu przez kolegów i samych chorych,
jeśli jest w stanie utrzymać w sobie czyste i dobre serce w obliczu kąśliwych
uwag otoczenia oraz codziennego zmęczenia.
Ale jak może stać się
świętym jakiś "ordynator" (posiadający władzę), kierownik katedry
uniwersyteckiej, ze wszystkimi swoimi kongresami, przewodnictwem w konkursach,
chmarą studentów i troską o publikacje, wspaniały diagnosta rozchwytywany na konsultacje
we Włoszech i za granicą. W tym wypadku budzi się conajmniej zdziwienie, jak
mógł tego dokonać i czy jest możliwe naśladowanie go.
Odczytując życie
Moscatiego, przyciąga naszą uwagę wielka cnota moralności, jaką się cechował.
Najwcześniejsze wydanie opisu życia posiada wstęp, w którym napisano:
"Moscati jest osobą
świecką, która mówi do nas przede wszystkim nie słowami, a poprzez świadectwo
codziennego życia. Daje nam zaproszenie do spójności z wykonywaną przez nas
pracą, w której - jeśli nie chcemy umniejszenia naszego powołania - możemy stać
się zobojętniali."
Słowa te ukazują bez
wątpienia prosty i bezpośredni sposób zbliżenia się do świętości (i faktycznie,
życiorysy stale to podkreślają); trzeba uczyć się od "świętego"
zgodności tego, co robił zawodowo, z jego życiem. Ale takie na pozór łatwe
zadanie, w rzeczywistości jest skazane na pozostanie jałowym, jak to dzieje się
ze wszystkimi nakazami moralizatorskimi, których nie jesteśmy w stanie wyrazić
słowami, a które każdy święty powinien wypełnić. To, co jest ważne, to raczej
pytanie: co czyni możliwym naśladowanie?
Święty nie jest
bohaterem, proponowanym masie pokornych, nakazującym im zdobycie się na odwagę
i zaryzykowanie naśladownictwa, mając nadzieję, że przynajmniej ktoś zdecyduje
się (ktoś, bo reszta pozostanie daleko). Święty jest darem Boga, który oświeca
świat ludzi przeciętnych, ale właśnie to pozwala zrozumieć, gdzie są opory
przed przyjęciem łaski, gdzie znajduje się punkt, w którym człowiek -
jakikolwiek człowiek - powinien zacząć "ustępować", żeby pozwolić
"podźwignąć się".
Święty jest
"użytecznym" wzorem proponowanym wszystkim do natychmiastowego
zastosowania (także temu, kto nie ma ani krzty siły, żeby go naśladować),
ponieważ jest rodzajem światła, które oświeca z wysoka i opada jak deszcz na
całą rzeczywistość, także wtedy, gdy jest ona poniżona i brudna. To oświecenie
samo z siebie już jest oczyszczeniem, już jest początkiem uświęcenia.
Oczywiście, wymaganie
zaangażowania się i wewnętrznej prawości powinno wypływać prawie w sposób
naturalny z tego światła, które padając z wysoka, ma również siłę poruszenia
serca i zapładniania nawet najbardziej suchej ziemi.
To, co jest najważniejsze
w przypadku Moscatiego, z powodu czego (jak już powiedzieliśmy) przykład cnót
moralnych - altruizmu, bezinteresowności, ubóstwa, powagi zawodowej i innych -
jest rzeczywiście wtórny względem najtrudniejszego do zaakceptowania przykładu:
dokładnie jego sposobu rozumienia tożsamości chrześcijańskiej, ofiarowującego w
sposób zjednoczony i integralny aspekty naturalne i nadnaturalne swojego
powołania i swojego posłannictwa.
Nie możemy ukrywać faktu,
że dokumenty świadczą ponad wszelką wątpliwość: miał on w swojej
"laickości" koncepcję i jej realizację w praktyce, co dziś chce
odrzucić większa część chrześcijan, którzy dyskutują i piszą o tym problemie.
Dzieje się tak nie bez powodu: wystarczy, że nie staniemy się zdolni spostrzec
w świętości Moscatiego pewnego rodzaju życiowej teologii: dokładnie słów, które
na ten temat chce nam powiedzieć Bóg, uprzedzający faktami wszystkie nasze
mądre dyskusje i rozważania.
Zwykle, kiedy Bóg posyła
na świat swoje "żywe słowa", nie czyni tego bez pewnego humoru,
ponieważ spodobało się Jemu - jak mówi św. Paweł - zniszczyć mądrość uczonych,
unicestwić inteligencję inteligentnych, pokazać bezsens mądrości tego świata.
Ta mądrość, de facto,
może być "światowa", nawet jeżeli posługują się nią znani teologowie
albo święci intelektualiści.
Jan Paweł II, kanonizując
Moscatiego, nie powiedział osobom świeckim, żeby na pierwszym miejscu uczyli
się jego cnoty moralnej, lecz aby uczyli się przemyślenia własnego powołania:
"Kościół stawiając nam przed oczami postać Jednego wyniesionego do chwały
ołtarzy... mówi wszystkim świeckim: 'rozważcie wasze powołanie!'".
My również, chociaż
rozpoczniemy przedstawianie przykładów moralnych, które pozostawił nam ten
święty, uczynimy to, pamiętając stale, że jego pełna cnoty postawa jest jak
uwagi zapisane w dowodzie osobistym: potrzebne są do jego rozpoznania, lecz nie
są jego tożsamością. Tożsamość wypływa raczej z oblicza jego osobowości, z
serca, w którym wyraża się sposób przyjmowania stosunku lekarz-chory jako
jedności w wymiarze chrześcijańskiego odkupienia.
Giuseppe Moscati urodził
się w 1880 roku w Benewento. Miał dopiero jeden rok, kiedy ojciec, urzędnik
sądowy, został przeniesiony do Ankony a następnie (gdy Giuseppe miał zaledwie 4
lata) do Sądu Apelacyjnego w Neapolu.
Neapol stał się jego
miastem, tam otrzymał pierwszą Komunię, zapisał się do gimnazjum, zdał maturę i
w 1903 roku ukończył medycynę.
Dzieciństwo i młodość
spędził zupełnie normalnie, w prawdziwie chrześcijańskiej rodzinie, w której
nie brakowało przygód: krótko po tym, jak Giuseppe zapisał się na uniwersytet,
nagle umiera ojciec; kilka lat później, jako następstwo długiej choroby, umiera,
mający dopiero 32 lata, brat. Kariera lekarska trwała 24 lata. Umiera w roku
1927 mając zaledwie czterdzieści siedem lat.
W roku 1903 zwycięża w
konkursie na starszego asystenta Szpitala Zjednoczenia w Neapolu. Podczas
wybuchu Wezuwiusza została mu powierzona odpowiedzialność za szpital Torre del
Greco, do którego, ryzykując własnym życiem, przeniósł chorych.
W 1908 roku jest
asystentem w Instytucie Kliniki Fizjologii.
W 1911 zostaje zastępcą
ordynatora w Szpitalu Zjednoczenia, zwyciężając w konkursie, w którym, ponieważ
był on oczekiwany od trzydziestu lat, brali udział najbardziej wykształceni
lekarze i docenci z południa. Moscati był najmłodszy i zwyciężył pokonując dwu
przyszłych dyrektorów kliniki uniwersyteckiej. Został mianowany członkiem
senatu Akademii Medycznej. W tym samym roku otrzymuje docenturę z chemii
fizjologicznej i przez ponad dwanaście lat zajmuje się w szpitalu dydaktyką.
W 1919 roku dostaje
nominację na ordynatora III Sali Nieuleczalnie Chorych.
W 1922 roku powołana
przez Ministra Oświaty specjalna komisja nadaje mu tytuł docenta nauk
ogólnoklinicznych.
W 1923 roku zostaje
wydelegowany jako przedstawiciel państwa włoskiego na Międzynarodowy Kongres
Fizjologii w Edynburgu.
Chcieliśmy przytoczyć
pokrótce przebieg jego kariery zawodowej żeby umożliwić zapoznanie się -
poprzez przedstawienie dat, tytułów i specjalizacji - z życiem gęsto i rozumnie
wypełnionym osiągnięciami, o których, nawet w innej formie i ukierunkowaniu,
śni niejeden student medycyny. Dodajmy jedynie, że - gdyby Moscati tylko chciał
- Wydział Medyczny w Neapolu był gotów ofiarować mu katedrę w Klinice
Fizjologii.
W podobny sposób możemy
przedstawić wykaz tytułów jego publikacji naukowych: od tematu pracy
dyplomowej, ocenianej jako godnej opublikowania, która nosiła tytuł "Urogeneza
wątrobowa", do ostatnich dwóch artykułów napisanych dla Riforma Medica
(czasopisma, którego był redaktorem wydań w językach: angielskim, niemieckim,
francuskim i hiszpańskim): pierwszego noszącego tytuł: "O tak zwanym
antagonizmie pomiędzy nadnerczami i trzustką", drugiego: "Drogi
limfatyczne z jelit do płuc".
W czym jednak wyrażała
się u Moscatiego, który był w stanie przejść tak błyskotliwie i szybko karierę
zawodową, dojrzałość szczególnej świętości?
Musimy przede wszystkim
pomyśleć o czasach , w których żył. Dobrze opisuje to jeden z jego biografów:
"Postać Moscatiego
winna być zobrazowana w klimacie kultury zdominowanej przez pozytywizm, który
rozszerzył się w ostatnich latach dziewiętnastego i pierwszych dwudziestego
wieku. Należał on do grupy osób świeckich, które pomimo panujących wówczas
tendencji, wniosły zdecydowany wkład w odkrycie w świecie żywotności i wiecznej
młodości Kościoła."
Dokument będący
wprowadzeniem do procesu beatyfikacyjnego (podczas którego zostały zebrane
wszystkie dotyczące go świadectwa), rozpoczyna się interesującą uwagą, przede
wszystkim dlatego, że odnosi się do roku 1944, bezpośrednio po wojnie:
"Sługa Boży żył w
tym czasie, w którym z powodu laicyzmu, jak się powszechnie mówi, masa ludzi
została oderwana od Kościoła, wiarę oddzielono i postawiono w opozycji do
nauki, działalność zawodowa w wymiarze wiary chrześcijańskiej została
oddzielona od sztuk wyzwolonych i zajęć cywilnych oraz została zamknięta w
niewidzialnych granicach sumienia. Przeciw takiemu bardzo zgubnemu laicyzmowi
Opatrzność Boska wzbudziła wspaniałe osoby świeckie, które ubogacone duchem
apostolskim, w różny sposób mogły praktykować i wspomagać stan kapłański,
znakomitych doktorów, którzy na sobie samych pokazywali zadziwiające
zjednoczenie wiary i nauki, znakomitych mieszczan, którzy we własnej
działalności zawodowej wyrażali względem każdego, w sposób otwarty, wiarę,
celowali pomiędzy wszystkimi uczciwością i byli największym pożytkiem dla
społeczeństwa."
Meritum tego opisu, które
następni biografowie niesłusznie pomijali, jest dobre uwypuklenie istotnego
elementu świadectwa Moscatiego, którego usiłowano, niezgodnie z prawdą
historyczną, przedstawić wyłącznie jako "świętego lekarza" z powodu
jego bezinteresownej postawy, jego skromności, jego powściągliwości albo jego
darmowej posługi na rzecz biednych.
Oczywiście, te aspekty
także były wspaniałe i poruszające i nie zostaną pominięte, ale zatrzymanie się
jedynie na nich prowadzi do ryzyka widzenia i pokochania kolorytu i formy
kwiatu bez zajęciem się korzeniami, które go odżywiają.
Zacznijmy więc od tych
bardziej fascynujących wspomnień.
Wspaniale jawił się
Moscati pomiędzy kolegami, jako człowiek zupełnie nie przywiązujący wagi do
pieniędzy. Oto znamienne świadectwo pewnego lekarza, który często obserwował go
w czasie wykonywania obowiązków zawodowych:
"On, który lubił
widzieć w chorych bolesną postać Chrystusa, nie chciał przyjmować pieniędzy i
każdą ofertę w widoczny sposób boleśnie przeżywał.
Jeśli badał osoby bogate
i dobrze sytuowane, oczywiście przyjmował należną zapłatę, ale jego niepokój -
przed samym sobą i przed Bogiem - budziła obawa, by nigdy nie stać się
wyzyskiwaczem."
Oto jeden z listów
adresowanych do żony pewnego pacjenta:
"Szanowna Pani, zwracam
część honorarium, ponieważ wydaje mi się, że dała mi Pani za dużo. Oczywiście,
od innych, którzy byliby rekinami, wziąłbym więcej, ale od ludzi pracy, nie.
Mam nadzieję, że Bóg da radość wyzdrowienia Pani mężowi. Proszę uważać, żeby
nie oddalał się od Boga i uczęszczał do źródła zdrowia (Komunii Świętej).
Pozdrawiam Panią. G. Moscati".
Pewnego razu był
kilkakrotnie proszony do piętnastoletniego chorego chłopca. Zajmował się nim,
aż ten zupełnie wyzdrowiał. Kiedy zakończył kurację, otrzymał kopertę z honorarium;
otworzył ją po przyjściu do domu i wówczas spostrzegł, że jest w niej - znaczna
wówczas sumę - tysiąc lirów. Widziano go, jak szybko zawrócił, wbiegł po
schodach i trzymając nerwowo kopertę rzekł te słowa:
"Albo jesteście
głupcami albo uważacie mnie za złodzieja".
Rodzice myśleli, że
znakomity profesor jest niezadowolony z powodu zbyt małej zapłaty i zakłopotany
ojciec chłopca wyjął następny banknot tysiąclirowy. Ale profesor nie tylko
zdenerwowany odrzucił tą nową ofertę, lecz otworzywszy portfel, zwrócił
osiemset lirów dodając, że dwieście aż nadto wystarczy, po czym poszedł stamtąd
całkiem zadowolony, pozostawiając w osłupieniu będące tam osoby.
Jeśli bogaci zabiegali o
niego z powodu sławy dobrego diagnosty, biedni nie mieli śmiałości prosić, bo
wiedzieli, że mógłby nie zażądać honorarium albo po prostu sam mógłby im dać
pieniądze. W najbardziej trudnej sytuacji materialnej posuwał się aż do
wkładania kilku banknotów między recepty, albo pod poduszkę pacjenta, u którego
wyczuwał ciężką sytuację finansową, szczególnie, kiedy spostrzegł, że choroba
powstała na skutek niedożywienia.
Czasami takich ludzi
osobiście zabezpieczał w lekarstwa, które przepisywał albo płacił za pobyt w
szpitalu za tych, którzy nie mieli takiej możliwości.
Pewnego dnia, jeden z
jego kolegów, który towarzyszył mu w czasie jednej z wizyt zauważył, że jego
brak przywiązania do pieniędzy wprawia wszystkich w zakłopotanie, ale
odpowiedź, którą dał w tej sprawie był aż nadto wyrazista:
"Wybacz, Józek:
jeśli jakaś matka płacze z powodu choroby swego dziecka, jak ty możesz
przychodzić do mnie, by mi mówić o pieniądzach!"
Można go było wzywać
nawet do dzielnic cieszących się złą sławą, ciemnych zaułków, gdzie
niebezpiecznie było ryzykować samemu, do tych ciemnych korytarzy, gdzie zmuszony
był wchodzić ze świecą - nie odmawiał nigdy. Jeśli ostrzegano go, odpowiadał:
"Nie powinno się
bać, gdy się idzie czynić dobro."
Pewien przyjaciel spotkał
go wieczorem w Vomero, na placu Vanvitelli, z dala od zwykle uczęszczanej
trasy. Zapytał, co robi w tych stronach:
"Wiesz - powiada
Moscati śmiejąc się - idę codziennie robić za spluwaczkę biednego
studenta."
Chodziło o pewnego
młodzieńca, który mieszkał sam w wynajętym pokoju, chorego na gruźlicę już w
fazie niezakaźnej. Jeśli gospodarze dowiedzieliby się o tym, wyrzuciliby go na
ulicę, zatem Moscati przychodził co wieczór, żeby zabrać chusteczki pełne
wydzieliny, a następnie spalić je, a na ich miejsce pozostawić czyste.
W domu Moscatiego,
siostra, która opiekowała się domem, brała wszystkie jego pobory i zarządzała
nimi w taki sposób, aby zabezpieczyć godne życie, przeznaczając resztę dla
potrzebujących. Profesor wracając z wizyt przynosił adresy biednych rodzin,
które tam spotkał, przekazywał je siostrze i prosił o zajęcie się nimi.
Jest to jeden z wielu
podobnych epizodów świadczonego dobra.
Był pewien staruszek,
biedny i samotny, który onego czasu był kompozytorem piosenek (w tamtych latach
w Neapolu skomponowano najpiękniejsze melodie!). Sytuacja jego była krytyczna,
jeśli nie tragiczna, i mogła w sposób nagły jeszcze pogorszyć się. Potrzebował
codziennej kontroli, ale Moscati nie mógł mu jej zagwarantować, ponieważ był
zajęty pracą w szpitalu. Zrobił więc tak: każdego ranka staruszek spotykał się
z nim w kawiarni przy drodze, którą Moscati szedł do szpitala i jadł biszkopty
oraz pił szklankę mleka (wszystko, oczywiście, na rachunek profesora). Profesor
przechodząc, zaglądał do środka, sprawdzając czy jest obecny, uśmiechał się do
niego i wychodził z pośpiechem. Jeżeli któregoś ranka nie zastawał go,
rozumiał, że musi szybko go odwiedzić w jego ruderze, aby udzielić mu pomocy.
Opowiadania można by
mnożyć, ale nie możemy zapominać, że miłosierdzie Moscatiego nie było
działalnością dobroczynną kogoś cichego, lecz lekarza cieszącego się dużym
prestiżem, będącego pod ciągłym nawałem stresującej pracy, rozrywanego przez
liczne zajęcia. Jako badacz, zmuszony był poszerzać swoje wiadomości, dokonywać
doświadczeń w laboratorium, pisać sprawozdania naukowe; jako lekarz, konieczna
była jego obecność tak w szpitalu, jak i w domu osób prywatnych, które słały mu
ustawiczne zaproszenia i usilne prośby; jako docent musiał przygotowywać
wykłady, nauczać, sprawdzać pracę uczniów. We wszystkim przejawiał postawę
chrześcijańską i nigdy nie uchylał się od niesienia pomocy proszącym go
najbiedniejszym.
Po jego przedwczesnej
śmierci przyjaciele opowiadali o "codziennym trudzie, przez wszystkie
godziny, bez odpoczynku, bez umiaru, bez odpoczynku". Temu, kto pytał go,
jak jest w stanie to wszystko wytrzymać, odpowiadał w prosty sposób:
"Kto przyjmuje
Komunię Świętą każdego ranka, ma ze sobą ładunek energii, który nie ulega
wyczerpaniu."
O jego umiejętnościach
jako lekarza możemy zaświadczyć, wspominając spotkanie ze wspaniałym tenorem
Enrico Caruso. Powrócił on do rodzinnego Neapolu po krwotoku, który wystąpił w
czasie koncertu w Nowym Jorku. Był badany w najlepszych klinikach w Ameryce,
podobnie w Rzymie, i nikt nie był w stanie postawić właściwej diagnozy. W końcu
udał się do Moscatiego. Było już jednak zbyt późno i pozostały mu jedynie dwa
miesiące życia, a neapolitański lekarz podejrzewał, że chodzi o ropień
podpowięziowy.
Wszyscy musieli później
przyznać jemu rację, chociaż już nic nie mogło to pomóc
czterdziestoośmioletniemu tenorowi, który wyjechał z Neapolu jako biedak, a
powrócił w 1921 roku z majątkiem szacowanym na ponad pięćdziesiąt milionów
ówczesnych lirów (suma na owe czasy ogromna - przyp. tłum.).
Nie przydały mu się
medyczne umiejętności Moscatiego, lecz jego wiara. Nie zawahał się wypomnieć
artyście, że konsultował się u wszystkich lekarzy, lecz nie u Jezusa Chrystusa.
Tenor odrzekł jemu:
"Profesorze, niech pan robi, co trzeba".
Moscati zatroszczył się o
to, żeby szybko udzielono choremu ostatnich sakramentów i po bratersku
towarzyszył mu aż do końca.
Powróćmy teraz do jego
sławy jako lekarza.
Jego osiągnięcia
diagnostyczne - zaświadcza jeden z kolegów - wprawiały w osłupienie zarówno
uczniów, jak i mistrzów.
Wystarczy powiedzieć, że
był uznawany przez wszystkich za mistrza mistrzów - Antonio Cardarelli, który
był we Włoszech "instytucją" - nazywał Moscatiego swoim ulubionym
uczniem ("najlepszym, jakiego miałem w ciągu sześćdziesięciu lat" -
powiadał), wybrał go jako swojego osobistego lekarza i czasem wzruszał się do
łez, widząc go w czasie wykonywania czynności zawodowych.
Przytłaczało go
wizytowanie chorych i ogromna ilość odwiedzającej klienteli z całego południa
kraju, a nieprzerwana praca w szpitalu trwała przez długie okresy czasu, gdzie
otoczony uczniami, którym medycynę wykładał bezpośrednio przy łóżku chorego
("studentów pierwszego roku również traktował jako 'kolegów' i ich także
pytał o zdanie w sprawie pacjentów").
Zwykł mówić:
"Przy chorym nie ma
hierarchii. Wszyscy przychodzimy tutaj, żeby nauczyć się być: dyrektorem,
asystentem, adiunktem; wszyscy przy łóżku chorego jesteśmy równi, ponieważ
chory dla wszystkich jest otwartą księgą natury".
Lekcja była później
kontynuowana w amfiteatrze anatomicznym.
Instytut anatomii był
wówczas w stanie upadku: nikt nie chciał się tym zajmować, więc Moscati bez
specjalnego wynagrodzenia przejął opiekę nad "organizacją i racjonalnym
jego funkcjonowaniem". Nad wejściem znajdowało się motto umieszczone tam
kiedyś przez założyciela, na które nikt zbytnio nie zwracał uwagi: "Hic
est locus ubi mors gaudet succurrere vitam" , "Oto jest miejsce, w
którym śmierć raduje się, że może przyjść z pomocą życiu".
Moscati zawiesił na
ścianie piękny krzyż i dał umieścić napis: "O mors ero mors tua",
"O śmierci, będę twoją śmiercią!" Tym przyrzeczeniem
Zmartwychwstania, Moscati zrehabilitował owo miejsce nazywane przez wszystkich:
"niezdrowym, szpetnym, ograniczonym, przygnębiającym".
Kiedy wchodziła grupa
studentów i otaczała profesora, przez chwilę spoglądał na krzyż i wszyscy
spostrzegali, że najpierw modlił się w ciszy, a następnie rozpoczynał sekcję,
zawsze dodając krótką i wyrazistą uwagę: "Tutaj kończy się pycha ludzka!
oto czym jesteśmy! jakże pouczająca jest śmierć!" Albo wskazując na
nieboszczyka, powiadał: "Kiedyś był on naszym pacjentem, dziś widzimy niektóre
należące do niego organy... Jeśli wy, młodzi, od czasu do czasu
zastanowilibyście się nad śmiercią, bylibyście znacznie lepsi".
W taki sposób instytut
ten był - jak lubił zawsze powtarzać - "miejscem, w którym my, lekarze,
weryfikowaliśmy swoje rozpoznania i nasze błędy". Pomimo skromności lokalu
i niewystarczających środków technicznych - zdaniem wszystkich - osiągnął z
punktu widzenia naukowego "szczyt chwały".
Uczniowie, którzy
codziennie otaczali Moscatiego, darzyli go najwyższym szacunkiem, a wielu
towarzyszyło mu aż do domu, kontynuując podczas drogi dyskusję i zadając
pytania. Jeden z nich, poruszony, przytoczył scenę z Neapolu (prawie
"rodzinną"): "Przeprowadzali go procesyjnie jakby był jakimś
świętym". Prawie wszyscy kończyli niedzielny spacer w jego towarzystwie na
Mszy Świętej.
Profesor sam opisywał w
jednym z listów:
"Stworzyłem jakby
wspólnotę braci zakonnych: moi przyjaciele i ja, pracujemy razem
współzawodnicząc ze sobą w drodze do doskonałości. Jesteśmy bardzo związani
uczuciowo! Bóg nas prowadzi. Wierzę, że wszyscy młodzi [...] mają prawo do
doskonalenia się, czytając książkę, która nie jest drukowana w ich charakterze
czarno na białym, ale która ma okładkę z łóżek szpitalnych, sal laboratorium,
okrywającą zbolałe ludzkie ciała i materiał naukowy, książkę która winna być
czytana z nieskończoną miłością i wielkim poświęceniem dla bliźniego (11
września 1923 r.)".
I dodaje:
"Pomyślałem, że
byłby to dług sumienia uczyć młodych, strzegąc zazdrośnie owoców własnego
doświadczenia. Trzeba im to przekazywać ..."
Ta prawie zakonna
koncepcja własnego powołania i wspólnoty szpitalnej przenosi nas do innego
charakteru świeckości Moscatiego, do pewnej nowości.
W pewnym okresie
powołanie dzieliło się na dwie formy (albo małżeństwo, albo zakon); Moskati
wybrał pozostanie jako świecki całkowicie w świecie - bez jakiejś szczególnej
przynależności do instytutu religijnego, nawet jako "tercjarz" - lecz
wybierając świadomie stan męskiej czystości.
Na kartce, którą siostra
znalazła w koszyku, czytamy rodzaj wyznania, które napisał dla samego siebie:
"Jezu, moja miłości!
Twoja miłość utrzymuje mnie w uniesieniu; Twoja miłość mnie uświęca, kieruje
mnie nie wyłącznie do jednego stworzenia, ale do wszystkich stworzeń, ku
nieskończonemu pięknu wszystkich bytów, stworzonych według Twojego wyobrażenia
i na twoje podobieństwo".
Traktowanie Jezusa jako
drogiej osoby, do której zwraca się słowami najbardziej czułymi i z którą
doświadcza się zażyłości bardzo bliskiej, wydaje się być śmieszne nie tylko dla
racjonalistów wszystkich czasów, lecz także dla wielu chrześcijan wydaje się
być doświadczeniem możliwym do realizacji wyłącznie w świetle zakonnego
mistycyzmu.
Fakt, że mogłoby się to
przytrafić "w świecie", gdzie praca staje się dla wielu jedynym
Bogiem i gdzie naukowe i materialne niepokoje wydają się przenikać także ducha,
staje się dla świata pytaniem otwierającym się bezpośrednio na tajemnicę Bożego
Syna, który stał się "naszym bliźnim", a któremu możemy nadać z całą
prawdą wszystkie najbardziej rodzinne imiona.
Opowiadał pewien ksiądz,
który często słuchał jego spowiedzi:
"W czasie wspólnej
podróży tramwajem przepełnionym ludźmi, w którym zapłacił także za mój bilet,
zapytany przeze mnie, o czymże rozmyśla, odpowiedział: O Bogu, ojcze, o
niebie!"
"Kochać Boga
bezgraniczną miłością, nawet w bólu"; jest to maksyma, która wyrażała
jednocześnie zarówno jego posłannictwo jako chrześcijańskiego lekarza, jak i
spojrzenie, jakim obejmował chorych. Mimo że czasy ówczesne i środowisko wcale
nie były łatwe.
Oto niektóre świadectwa
spisane w czasie procesu beatyfikacyjnego:
"Sługa Boży
podejmował walkę ze wszystkimi lekarzami zapisanymi do masonerii, poprzez swoje
chrześcijańskie działanie; także z tymi, którzy mimo jego młodego wieku,
widzieli w nim poważnego rywala."
Ta masońska nienawiść
skierowana przeciw Moscatiemu miała zatem także ów drugi niewypowiedziany
aspekt("zazdrość i nienawiść ze strony tych, którzy nie byli w stanie
znieść jego wyższości pod względem naukowym"), który oficjalnie z uporem
próbuje się pominąć.
Jeden ze świadków mówi:
"Był poniżany,
wyszydzany przez tych, którzy źle widząc jego szczerość, proste i odważne
wyznawanie wiary chrześcijańskiej, nazywali go maniakiem, histerykiem,
człowiekiem egzaltowanym, fanatykiem".
Inne obelgi, jakimi go
obrzucano, to (niejeden z bardziej zaciekłych kolegów czynił je wprost):
"fanatyk, człowiek rzucający złe uroki, obłędny głupiec, lekarz księży i
sióstr zakonnych".
Jest faktem, że Moscati
żył w środowisku zdominowanym przez lekarzy o zdeklarowanej przynależności
masońskiej i otwartej orientacji materialistycznej. Wiedział on o tym bardzo
dobrze. Co więcej, gdy w grę wchodziła prawda i prawość, przedstawiał je bez
ogródek.
"Ja - pisał w pewnym
liście - jestem gwiazdą o najmniejszej wielkości, pośród wielu błyszczących
gwiazd i cieszyć się będę, gdy mnie przyćmią, jednak jeżeli będą gwiazdami
rozsiewającymi blask, a nie jakimiś mglistymi ognikami..."
W czasie konkursów
prosił, aby nie było żadnych kompromisów, ani jakichś manewrów... lecz jedynie
rozeznanie bezwzględnej wartości kandydatów, niezależne od wieku, szkoły,
przynależności do ugrupowania.
W jednym z listów
adresowanych przez niego do Benedetto Croce, ówczesnego ministra oświaty,
Moscati gorąco popierał nominację na kierownika Katedry Higieny jednego z kolegów,
którego uważał za najbardziej zdolnego. Nie obawiał się napisać:
"Wiem, że jakieś
wysokie gremium masonerii chce powiększyć liczbę 'braci' w Wydziale, który stał
się dla nich wielkim domem."
Pewne świadectwa mówią
wyraźnie i bez ogródek o postawie, jaką ta grupa prezentowała względem
Moscatiego: "chcieli go zniszczyć, unicestwić".
Stwierdzano też, że walka
ta nawet go nie zadrasnęła:
"Wszyscy wiedzieli -
powiada jeden ze świadków - że profesor Moscati był jak ksiądz i walka
wytoczona przeciw niemu przez lekarzy masonów i przez innych kolegów
materialistów nie powodowała jego osłabienia... Powiedział mi: Co mnie oni
obchodzą? Troszczę się o to jak podobać się Bogu."
Zresztą zobaczymy
pokrótce, że wyznawanie wiary przez Moscatiego było jawne w sposób prawie nie
do zniesienia, tak, że dziś byłby krytykowany również przez najbardziej
pobożnych i prawowiernych.
W procesach kanonicznych,
podczas których postawy są drobiazgowo analizowane i oceniane, powtarzało się
pytanie kościelnego sędziego (czasem nawet bardzo ukryte): "Czy Moscati
był religijnym maniakiem?". "Nie - odpowiadają wszyscy świadkowie -
był zrównoważony, uważny, pełen szacunku". Swoją drogą, była w jego
medycznej profesji, a także konsekwentnie w działaniu, pewna nadzwyczajna idea.
Problem polegał na tym,
że Moscati był całkowicie przekonany, iż lekarz nie powinien wyłącznie zajmować
się zdrowiem ciała pacjenta, lecz również troszczyć się o potrzeby jego
rodziny, w jakimkolwiek aspekcie można by je rozważać.
Z tego powodu
przypisywano mu miłosierną postawę względem tych wszystkich potrzeb, o których
mówiliśmy. Z tą samą niezaprzeczalną logiką brał pod uwagę jako priorytety
sprawy duchowe pacjentów, jak i troskę o ich dusze.
Wyraźmy to całkiem jasno.
Mówi jeden ze świadków:
"Chorzy wiedzieli,
że aby być leczonym przez Moscatiego, trzeba było uczęszczać do
sakramentów".
I dalej:
"Wszystkich chorych
pytał, czy są w stanie łaski Bożej, czy uczęszczają do sakramentów, czy są w
zgodzie z własnym sumieniem. Słowem, leczył najpierw dusze, a następnie ciała
tych, którzy zgłaszali się do niego".
Moscati utrzymywał, że w
szpitalu "posłannictwem wszystkich" - sióstr zakonnych, pielęgniarzy,
lekarzy - jest "współpraca z Bożym Miłosierdziem".
Siostra w jego oddziale
musiała przede wszystkim rozeznać sytuację duchową pacjenta, przedstawić ją
profesorowi, aby ten podczas wykonywania z brawurą i zdecydowaniem swojej
sztuki medycznej, był w stanie zgłębić całościowo jego problem, wszystkie jego
potrzeby, a przy tym prawie zawsze doprowadzić go do pragnienia zdrowia w sensie
naprawdę całościowym ("zbawienia").
Wyrażenia w rodzaju
"niech się pan wyspowiada", "proszę poddać się działaniu łaski
Boga", "powierzcie się Panu", "pomyślcie o duszy
nieśmiertelnej", "Bóg jest panem życia i śmierci" - pojawiały
się jako pierwsze, a po nich zalecenia "zdrowotne". Moscati dawał je
swoim pacjentom, przede wszystkim wtedy, gdy zorientował się, że ich życie jest
w niebezpieczeństwie i w niebezpieczeństwie jest ich wieczne zbawienie. Jest
faktem, że kiedy je używał, były akceptowane i wielu pacjentów było im
posłusznych.
Pewnemu wspaniałemu
mediolańskiemu adwokatowi, po tym, jak postawił diagnozę odnośnie jego stanu
zdrowia, wysłał list, w którym wskazał mu w mieście imię pewnego księdza,
polecając w nim, "aby zawarł pokój z Bogiem, ponieważ od lat był od niego
z daleka, gdyż w przeciwnym wypadku nie będzie w stanie wyleczyć jego
ciała".
Innemu, który wydawał się
nie reagować na leczenie, po miesięcznej kuracji spokojnie powiedział:
"Dlatego, że nie był pan u spowiedzi, nie wyzdrowieje pan. Bóg w taki
sposób panu o tym przypomina".
Temu, kto dziwił się jego
stylowi, tak to tłumaczył:
"Jest to mój nawyk
mówienia do chorych o innych sprawach niż ciało, ponieważ oni mają również
duszę... Tak zwana psychoanaliza Freuda jest rodzajem leczenia; czymże jest
psychoanaliza? Jest to spowiedź przed lekarzem dla uchwycenia sedna
zalegających myśli. To jest dobre dla krajów protestanckich, gdzie nie ma
spowiedzi. My natomiast mamy katolicką spowiedź."
Pewnemu młodemu
człowiekowi, którego najgorszą chorobą zdawał się być prawie całkowity brak
kręgosłupa, dał receptę, na której napisał: "Leczenie Eucharystią".
Trudno nam wyobrazić
sobie, jak Moscati łączył leczenie ducha z leczeniem ciała (warto zauważyć, że
najpierw wprowadzał on w problem, potem posyłał "chorych na duszy" do
któregoś ze znanych sobie księży i osobiście interesował się, czy spotkanie
miało miejsce).
W jednym z listów do
pewnego kolegi Moscati pisze:
"Błogosławieni
jesteśmy, my lekarze, jeżeli pamiętamy, że obok ciał mamy przed sobą dusze
nieśmiertelne, względem których posiadamy ewangeliczny nakaz, żeby kochać je
jak siebie samego. W tym zawiera się satysfakcja, żeby nie czuć się
uzdrowicielem choroby fizycznej (I dodaje ze szczyptą ironii: przede wszystkim,
kiedy sumienie upomina nas, że choroba fizyczna samoistnie ustąpi!)."
"Jest lekarzem ciał
i dusz" powiada o nim Bartolo Longo - konstruktor Sanktuarium
Pompejańskiego, także dziś ogłoszony błogosławionym - kiedy dał się przez niego
zbadać.
W wielu listach widzi
się, jak profesor wpajał te zasady swoim uczniom:
"Macie, w swoim
posłannictwie zawierzonym Opatrzności, pamiętać, że wasi chorzy przede
wszystkim mają duszę, do której musicie umieć zbliżyć się, i którą musicie
przybliżyć do Boga; pamiętajcie, że macie zobowiązanie miłości w waszym
gabinecie, gdyż tylko w ten sposób możecie wypełnić wielki mandat niesienia
pomocy w nieszczęściu. Nauka i wiara! (16 lipca 1926 roku).
Pamiętajcie, że
powinniście zajmować się nie tylko ciałami ale również chorymi duszami, które
do was się zgłaszają. Jakże wiele bólu w sposób łatwy możecie uśmierzyć poprzez
radę odnoszącą się do duszy, zamiast zimnej recepty przesłanej farmaceucie
(1923)."
Jednemu z pacjentów zalecał:
"Proszę przypomnieć
sobie dni swojego dzieciństwa i uczuć, którymi darzyli pana jego bliscy, swoją
matkę; proszę do tego powrócić, a przysięgam panu, że obok duszy będzie
nasycone także pana ciało, ponieważ pana pierwszym lekarstwem będzie nieskończona
miłość (23 czerwiec 1923 r.)."
Trzeba dobitnie
przypomnieć, że Moscati nie robił z siebie uzdrowiciela, albo świętoszka:
pracował jako lekarz i profesję swoją wykonywał perfekcyjnie, lecz był
jednocześnie świadomy, że ma przed sobą przede wszystkim nieśmiertelną duszę.
Nigdy, troszcząc się o
sprawy duchowe, nie zaniedbywał ciała. Pewnej siostrze zakonnej, która chciała
oddalić się dla jakiegoś świątobliwego zajęcia w czasie godzin pracy, ostro
odpowiedział:
"Siostro! Bogu służy
się pracując."
Innej zacnej pani, która
zaniedbywała swoje leczenie, mówiąc, że wystarczy modlić się, rzekł:
"Dla pani duszy
ważniejsze jest wykonanie jednego zastrzyku leczącego chorobę niż odmawianie
wielu modlitw."
Cała osobowość Moscatiego
ujawniła się na oczach wszystkich jego kolegów, a także nieprzyjaciół, w pewnym
wspaniałym epizodzie, który zdarzył się w Neapolu w tamtych lata.
Był luty 1927 roku (dwa
miesiące przed śmiercią Moscatiego, której nikt nie przewidywał). Do miasta
przybył, aby wystąpić w czasie pewnego kongresu medycznego, wspaniały profesor
Leonardo Bianchi. Był on kierownikiem katedry Psychiatrii i Neurochirurgii,
najpierw w Palermo, a następnie w Neapolu. Potem był ministrem oświaty, dalej
ministrem obrony i wiceprzewodniczącym Izby Deputowanych. W wieku 75 lat opublikował
książkę "Mechanika mózgu". Ponadto był jednym z bardziej znanych
masonów. Zaledwie kilka lat wcześniej prowadził publiczną konferencję
skierowaną przeciw Jezusowi Chrystusowi.
Siedemdziesięcioośmioletni
profesor przemawiał w pewnej auli wypełnionej lekarzami i docentami. W pewnej
chwili, gdy podniosły się oklaski, osunął się na ziemię. Byli tam obecni
lekarze specjaliści z różnych dziedzin i wszyscy, łącznie z Moscatim, podeszli
do niego aby udzielić pomocy. Ale posłuchajmy bezpośredniego świadectwa
świętego:
"Nie chciałem jechać
na tą konferencję, ponieważ na dłuższy czas musiałbym oddalić się z
Uniwersytetu. Jednak tego dnia jakaś nadludzka siła , której nie byłem się w
stanie oprzeć, popchnęła mnie tam... Stało się to, o czym mówi przypowieść z
Ewangelii, że zaproszeni o jedenastej i o pierwszej godzinie dnia otrzymają
taką samą zapłatę. Jeszcze do tej pory czuję na sobie to spojrzenie
(umierającego), które szuka mnie między wielu przybyłymi uczonymi... Leonardo
Bianchi był dobrze zorientowany w moich uczuciach religijnych. Znał mnie od
czasu, gdy byłem studentem. Podbiegłem blisko do niego, podpowiedziałem mu
słowa żalu i wiary, podczas gdy on ściskał mi dłoń, ponieważ nie mógł
mówić..."
Spróbujmy wyobrazić
sobie, w tym okresie masonerię, która była wówczas na Uniwersytecie w Neapolu.
Niebywałe było wejście księdza z sakramentami (zawołanego przez Moscatiego),
ale równie niebywała była scena, w której stary mason umierający w ramionach
najbardziej świętego z lekarzy wypowiada w jasny sposób akty żalu i wiary.
Taki był Moscati.
Możemy przytoczyć
wstrząsające świadectwo, innych znanych luminarzy kultury i medycyny, którzy
przychodząc do tego niezwykłego chrześcijanina (godne uwagi jest to, że z
Moscatim można było porozmawiać o filozofii, sztuce, literaturze, muzyce,
teologii, urbanistyce i to zawsze z pożytkiem oraz przyjemnością
intelektualną), zaczynali zastanawiać się nad swoją chrześcijańską tożsamością
oraz własnym przeznaczeniem.
Inny znakomity lekarz
neapolitański, Castellino, "niewierzący", powiedział o nim:
"Był jednym z tych
najdroższych stworzeń, które kochało życie w stałej rozmowie z Chrystusem,
umacniającym smutnych i zwyciężającym śmierć."
Inny lekarz powiedział:
"Był najdoskonalszym
wcieleniem miłosierdzia, , które kiedykolwiek znałem, a o którym mówi św. Paweł
w liście do Koryntian."
Wszyscy wiedzą, jaka była
pozycja Benedetto Croce. Ponieważ filozof ten mieszkał na górnym piętrze,
każdego ranka widywał przechodzące Moscatiego, który szybko kierował się w
stronę szpitala. Często oboje spotykali się i prowadzili dyskusje. Niekiedy nie
było na to czasu i wtedy filozof z balkonu wołał do niego w pięknym dialekcie
neapolitańskim:
"Panie Józiu, nie
rozumiem dlaczego tyle biegasz? gdzie idziesz? co usiłujesz osiągnąć...?
Wszystko z czasem przyjdzie."
Następnie wchodząc do
pokoju powiadał:
"Wszyscy katolicy są
tacy... wszyscy podobni do Józka!"
Kim był zatem ten
człowiek, który o sobie samym, na stronach swojego Dziennika, mówił:
"Kochaj prawdę,
pokaż jaki jesteś, bez wykrętów, bez strachu i bezwzględnie. A jeśli prawda
będzie ciebie kosztowała prześladowanie - przyjmij je; jeśli wywołuje
zmieszanie - znieś je. A jeśli dla prawdy powinieneś cierpieć i poświęcić swoje
życie - bądź silny w cierpieniu."
W ten sposób dochodzimy
do podstawowego problemu, od którego wyszliśmy, a którego nie chcieliśmy
przedwcześnie rozwiązać: czym jest laickość chrześcijańska? Człowiek ten,
którego Kościół wyniósł na ołtarze, rozumiał ją w określony sposób, w swoistym
stylu, a dzisiaj w niektórych szpitalach nie ma nawet kapelana, który mógłby
otoczyć chorych opieką. Czy był prawdziwą osobą świecką? A może był świeckim,
który przyjął na siebie rolę księdza? Jego pragnienie "leczenia również
duszy", czy nie było zamiarem absurdalnym i zarazem czystym, a może było w
tym coś proroczego? W jakim sensie dzisiaj można zaproponować go jako przykład
dla chrześcijańskiego laikatu?
Nie możemy tutaj rozważać
tego problemu z punktu widzenia pełnej refleksji teologicznej, przywołując
konieczne pryncypia i prowadząc stosowną analizę.
Możemy dodać tutaj, że
jest w Moscatim coś jedynego w swoim rodzaju, coś niepowtarzalnego: nie do
powtórzenia jest jego sposób działania (postawa, wskazania, wyrażenia), ale
możemy zrozumieć tą pracę, którą łaska Boga w nim wykonała: pracę
"zjednoczenia", "scalenia", w której stworzenie oddaje się
całkowicie do dyspozycji. Tej pracy trzeba pragnąć przede wszystkim dla siebie
i trzeba się jej poddać z wielką pokorą i opanowaniem.
Żyjemy w okresie, w
którym my, chrześcijanie, stajemy się bardzo zdolni do
"rozdzielania": naturalnego i nadnaturalnego, kościoła i świata,
wiary i rozumu, objawienia i nauki, ewangelizacji i promocji ludzkiej,
"teraz i jeszcze nie", jedności i pluralizmu itd. Lecz te interesujące
uwagi winniśmy odnieść do jednego osobnika, do pewnego "ja", tak
zupełnie przynależącego do Chrystusa, tak organicznie sprzężonego z Kościołem,
i wtedy dojdziemy do wniosku, że te podziały służą jedynie do wyrażenia
odmiennych sposobów, według których działa i rozprzestrzenia się ta sama
miłosierna miłość. Jednak zbyt często rozróżnienia owe stają się intelektualnym
alibi, służącym ukryciu i usprawiedliwieniu niespełnionej albo pełnej lęków,
albo też z trudem utrzymywanej w porządku, jeśli nie, po prostu rozpadającej
się własnej tożsamości.
I tak oto, od czasu do
czasu, Bóg decyduje się na ofiarowanie nam przykładów takich chrześcijan w
całościowej "formie"; tak całościowej, że chciałoby się oskarżyć ich
o integryzm, jeśliby nie była to jedność "formy chrześcijańskiej",
która promieniuje z każdej strony. Tutaj możemy jedynie wyliczyć w punktach
"wykonaną formę", w jakiej Moscati pozwolił się prowadzić i edukować.
1. Być powołanym do
istnienia i być powołanym do pewnego zadania powinno dla chrześcijanina
stanowić jedną sprawę, podobnie jak to było w przypadku Jezusa, w którym
"ja" zawierało się całkowicie w "zostać posłanym" od Ojca,
po to aby pełnić w sposób całkowity Jego wolę. Często natomiast te dwa
"powołania" (do istnienia i do wypełnienia posłannictwa) pozostają
dwoma oddzielonymi od siebie światami, które usiłują z trudem być przynajmniej
powiązanymi między sobą.
Moscati miał łaskę czucia
i życia powołaniem lekarskim w sposób zupełnie wyrazisty, w sensie zadania dla
swojej egzystencji i okrywało ono całkowicie całe jego "ja" oraz
egzystencję.
Jeszcze jako
siedemnastoletni młodzieniec odpowiedział matce, która przewidywała trudności i
niebezpieczeństwa w medycznej profesji:
"Co mama mówi!
Gotowy jestem położyć się do tego samego łóżka co chory!"
I matka, która dobrze go
znała, skomentowała to jakby przeczuwając:
"Żeby ulżyć
cierpieniom chorych sam stanie się męczennikiem!"
Biografie Moscatiego
zaświadczają zgodnie, że uznawał on profesję medyczną jako swoiste powołanie i
posłannictwo, które powinny "wyczerpywać" go, także fizycznie,
ponieważ jedynie w taki sposób może wypełnić się Boży zamiar. I dlatego, po
prostu akceptował on całkowicie to, co go otaczało i pociągało ze wszystkich
stron, co czasami z pewnym humorem nie pozbawionym cierpienia nazywał
"ogromną plątaniną zagrożeń, w które na tysiąc sposobów czuję się
zaplątany".
Wyznał pewnemu
przyjacielowi:
"Żeby coś napisać,
muszę to robić w nocy. Nie mam nawet czasu, aby przygładzić włosy. Szpital,
laboratorium, wykłady, zajęcia z semiotyki, ćwiczenia w klinice, wrzawa ciężko
chorych, całkowicie mnie pochłaniają i uniemożliwiają inne sprawy (styczeń 1919
r.)."
Jak bardzo dyspozycyjny
był profesor, jak musiał codziennie walczyć z nerwowym charakterem, być gotowym
do zebrania sił i podjęcia na nowo niespodziewanych zadań, do pozwolenia na
"oranie" sobą, na "wykańczanie" przez coraz bardziej
absorbujące go wokoło sprawy.
Umarł nagle, w pełni
dojrzałości, krótko po skończeniu wizyty, bez możliwości chwili wypoczynku i
bez pomocy.
Wszystkie te sytuacje
chrześcijanie nazywają wypełnianiem woli Boga, pozwalaniem na "używanie
siebie jako sług nieużytecznych", właśnie dlatego, że odczytują swoje
posłannictwo w Kościele i w świecie jako coś "nieokreślonego",
dosięgającego prawie ich egzystencji, ich osoby i dlatego w końcu pozostają
niepewni, tęskniąc za innymi możliwościami, wątpiący w wartość swojego stanu,
uczuciowo zmienni (dziewice, które chciałyby wyjść za mąż; osoby w związku
małżeńskim, które chciałyby "inaczej" się pobrać albo po prostu być w
stanie dziewiczym; klerycy, którzy chcieliby stać się osobami świeckimi i osoby
świeckie, które chciałyby wejść do stanu duchownego; profesjonaliści, którym
śni się stosowniejsza sytuacja, w której mogliby się spełnić i wiele podobnych
rzeczy): osądzają tak całą swoją egzystencję, która nie układa się podług ich
wyobrażeń i oczekiwań, a wybrane "posłannictwa" traktują jako formę
ucieczki od własnych kłopotów egzystencjalnych.
2. Egzystencją i
posłannictwem chrześcijanina jest przede wszystkim uczucie do Chrystusa,
osobiste przylgnięcie do Niego jako żywej Osoby, nie traktowanej jak ktoś
wymyślony albo jak "spreparowany przypadek". Palącym znakiem w
świecie jest przede wszystkim stan dziewictwa.
Każda miłość do bliźniego
winna być odniesiona do tej pierwszej bliskiej nam osoby, jaką jest Chrystus
Pan. Dla niektórych chrześcijan miłość do bliźniego ma korzenie w
"dziewictwie" (wszystko rodzi się z osobistej przynależności do
Chrystusa) albo stanowi jedynie psychologiczną pokusę poszukiwania Chrystusa,
męczącą w moralnym wymiarze własną uczuciowość.
Moscati, w obecnych
czasach ( w których miłosierdzie w sprawach socjalnych wydaje się być po prostu
zarzutem stawianym Chrystusowi), przypomina, że chrześcijańskie miłosierdzie
pochodzi z pewnej wyrazistej tożsamości: miłość Chrystusa winna trawić serce
Jego ucznia, jak powiada św. Paweł.
Nikt, patrząc na życie i
dzieła Moscatiego, nie może wątpić, że osobiście i zdecydowanie kochał
Chrystusa. Dla tego, kto odrzucał Pana Jezusa, Moscati wydawał się maniakiem,
którego należało zwalczać i eliminować. Ale jeśli ktoś Chrystusa
"rozpoznawał" (także po cichu) i jeszcze Go "pamiętał"
(także w mglistej wierze, którą kiedyś posiadał), Moscati poprzez swoje
"dzieła miłosierdzia" przedstawiał mu jego postać w sposób palący i
przekonywający. I nikt nie mógł się mylić, nawet przez chwilę, myśląc, że ma do
czynienia ze szczęśliwą naturalną dobrocią profesora.
Zadanie
ascetyczno-charytatywne było dla Moscatiego założeniem odgórnym, miłosierdziem
na kredyt, "tytułem", który dawał mu okazję do całościowego głoszenia
swojego Pana Jezusa. Nie przywiązywał się do pieniędzy, aby móc mówić o
wszystkim bez dwuznaczności. Stawał się wszystkim dla wszystkich, aby ukazać
Tego, który był "wszystkim", "pozwalał aby zużywano jego życie",
żeby mieć prawo mówić o życiu wiecznym. Uciekał się do tego, żeby prosić
chorych, aby zamiast pieniędzy zrobili mu prezent w postaci zbliżenia się do
Eucharystii i powrotu do utraconej wiary.
Jeden ze świadków
przekazał:
"Zapytałem pewnego
razu dlaczego nie chciał przyjąć ofiarowanego mu przez bogatego chorego
honorarium. Chory ten wpadł w ciężki stan, a był wielkim grzesznikiem,
odpowiedział mi wtedy: 'Nawrócę go'."
Moscati uczył z całą
wyrazistością; przeciwnie, niż czyni się to dzisiaj, myśląc, że się naucza, że
miłość względem bliźniego jest prawdziwa jedynie wtedy, gdy jest całkowita,
wszechstronna i wyraża miłość do Chrystusa (Bóg - działanie - bliźni).
Zadanie w wymiarze
profesjonalno-ascetyczno-miłosiernym jest dla świeckiego sposobem, w jaki
"organizuje" on swoje całościowe głoszenie Chrystusa (dawanie całego
Chrystusa wszystkim ludziom) albo pozwala, żeby dzieła dobroci wysysały
daremnie jego życie, zużywane przez tych wszystkich, którzy korzystając z
niego, tkwią w ułudzie duchowego lenistwa i obojętności.
Jeśli ktoś czyni coś dla
Chrystusa, stara sie czynić to w sposób anonimowy. Anonimowa pragnie zostać
także osoba, która otrzymała owoce tego działania. Z tego być może bierze sie
paradoksalna sytuacja niektórych kościołów i laikatu, w których po rozwinięciu
wielkiego potencjału działalności profesjonalnej i charytatywnej, stopniowo
ulega osłabieniu znaczenie wiary dokładnie tam, gdzie chrześcijanie najpełniej
żyją i działają.
Według Moscatiego, trzeba
spełniać dzieła miłosierdzia w wymiarze "podwójnym", w sposób kompletny
i dla całościowego przepowiadania Chrystusa, żeby działanie to nie przerodziło
sie w błe dną dobroczynność, którą wysługują sie przede wszystkim ci, którzy
chcą utwierdzać samych siebie i świat w odrzucaniu Chrystusa.
3. Im bardziej
miłosierdzie staje sie chrześcijańskie (w sensie jaki opisaliśmy), tym bardziej
usiłuje sie ono jednoczyć wewne trznie z ludzkim sumieniem, ukazując w ten
sposób siłe wszechogarniającą; powoduje ukazywanie sie powiązań, o których nie
myślało sie , ujawnia możliwości prawie nieznane, daje energie na wielu polach.
Różne "poziomy" rzeczywistości nie zostaną całkowicie zanegowane, ale
ma miejsce nieoczekiwany wzajemny wpływ, poprzez który to, co naturalne
przelewa sie w sposób "naturalny" w to, co nadnaturalne, a
nadnaturalne "nadnaturalnie" otwiera sie na to, co naturalne.
W życiu Moscatiego takie
wpływy ujawniają sie wielokierunkowo. Możemy o nich jedynie wspomnieć.
a. Z punktu widzenia
sztuki medycznej można powiedzieć, że jego zdolności zawodowe były
niewiarygodnie wielkie. I to w dwu aspektach. Z jednej strony wydawało sie , że
wiara (patrzeć na chorego na sposób chrześcijański) ubogacała jego już znaczące
umieje tności diagnostyczne, sprawiała wrażenie "odgadywania",
"widzenia" chorób cielesnych, odczytywania ich ze znaków
niewidzialnych, które wprawiały w osłupienie jego kolegów. Z drugiej strony tak
przenikliwa intuicja schodziła tak głe boko, że diagnozował on także choroby
duszy.
Sam wyznał:
"Jest to tak jasne
przeczucie, które daje mi Pan, że wydaje mi sie , że jest niemożliwe
powstrzymanie go i niejednokrotnie widze również deformacje ich duszy."
Zdarzały sie epizody,
które jego samego napawały le kiem. Pewnego dnia wróciwszy zdenerwowany do domu
opowiadał siostrze:
"Czy wiesz, co mi
sie dzisiaj przytrafiło? Przyszła do mnie pewna pani z córką. Pani ta mogła
mieć dwadzieścia cztery albo dwadzieścia pie ć lat. Patrząc na nią
powiedziałem: Prosze pani, pani jeszcze nie była u pierwszej Komunii Świe tej!
Z łez, które zobaczyłem w
jej oczach uświadomiłem sobie, że jest to prawda. Potem patrząc jej w oczy
rzekłem: Prosze pani, pani współżyje z pewnym ksie dzem, który wystąpił ze
stanu kapłańskiego. Czy wiesz, że wszystko to było prawdą, a nie jestem w
stanie wytłumaczyć, jak to uczyniłem!"
Siostra musiała go
pocieszać, mówiąc, że chodzi tu o przypadek, który czasem zdarza sie .
Tak jeżeli dotyczyło to
choroby fizycznej, jak i wtedy, gdy chodziło o chorobe duchową, wydawało sie ,
że jest on obdarzony czymś wie cej (analogicznie jak Ewangelia mówi o
Chrystusie!). Ale musimy to dobrze zrozumieć: u Moscatiego to wie cej nie
przejawiało sie jako coś o znamionach cudu, lecz jakby mechanicznie dodanego do
normalnych zdolności lekarskich; sprawiało wrażenie pewnego rodzaju cudu
zjednoczenia. Musimy sobie wyjaśnić, że był osobą, która przeszła wszystkie
szczeble naukowej kariery (w których nauka miała swoje stałe miejsce i była
nieuchronna), wszystkie możliwe szczeble dojrzewania duchowego, które
umieszczały go w punkcie, w którym łączyły się obie drogi, gdzie jego
spojrzenie mogło objąć oba wymiary w sposób syntetyczny.
W pewnym okresie życia, u
Moscatiego nauka i wiara wykazywały nie tylko swoją niesprzeczność, a w swoim
bycie tą samą inteligencję Miłości, która nas wszystkich stworzyła i odkupiła.
Kiedy dobrze ulokował sie
w "miłosierdziu", stał sie zarówno wielkim lekarzem w sile swojej
wiary, jak i wielkim człowiekiem wierzącym w sile swojej działalności naukowej.
b. Z punktu widzenia
pacjenta zjednoczenie dzieła miłosierdzia powodowało u Moscatiego odczuwanie
dwoistości choroba-wyleczenie jako związanego z całym ludzkim bytem,
uprzedzające wszystkie wcześniejsze zdobycze naukowe. Jan Paweł II powiedział w
czasie kanonizacji, że był on "pionierem humanizacji medycyny, podnoszonej
dzisiaj jako koniecznego warunku dla odnowienia uwagi i opieki względem tych,
którzy cierpią".
W ciągu ostatnich
dziesiątków lat, liczni lekarze poddają w wątpliwość możliwość wyleczenia
człowieka, gdy jest on traktowany jedynie jako pewna "jednostka
chorobowa" albo źle funkcjonujący narząd. Zaczynają sie brać za leczenie
psychiki, rozwijając je, niestety, jedynie jako forme równoległą i to w formach
eksperymentalnych, "dla określonej szkoły", która cze sto traktuje
również psychike jako cze ść chorego (dla osiągnie cia cze sto niewiarygodnych
efektów manipulacji i zniekształcenia).
"Miłosierdzie"
Moscatiego pozwoliło mu dostrzec jedność pacjenta i w pacjencie i powodowało,
że twardo domagał sie dla chorego takiej godności.
Kiedy mówiło sie o
uczynieniu w szpitalach klinik, czego chciał Gentile, napisał list do swojego
przyjaciela Benedetto Croce, żeby zaprotestować przeciw "dekretom, które
czynią ludzkie ciało towarem na sprzedaż", dla których "chorzy są
wydrukowanymi tytułami na giełdzie".
Pisze w pewnej recenzji:
"Ból winien być traktowany
nie jako rodzaj wibracji albo kurczu mie śni, lecz jako krzyk duszy, na który
ktoś po bratersku, lekarz, nadbiega z gorącą miłością i miłosierdziem."
Musimy pójść o krok
dalej: Moscatiego nie tylko zajmowało zjednoczenie somatyczno-duchowe człowieka,
wizja choroby całkowicie ludzka, ale wydawało mu sie ono niezbe dnym minimum
dla naste powego zgłe biania jedności człowieka. Leczenie tej jedności
psychofizycznej winno popychać aż do największych głe bin duchowych, aż do
ostatniego cierpienia duszy, aż do ostatniego wymagania szcze ścia, ze
zdecydowanym skierowaniem na sprawy ponadziemskie.
Z punktu widzenia
medycyny problem choroba-zdrowienie winien być rozważany przy przyje ciu tak
jedności "choroby" (aż do choroby grzechu), jak i jedności zdrowia (aż
do zdrowia odkupienia), jak też jedności pomie dzy działaniem na różnych polach
(jedność, nie jedynie prosty podział ról), a także w końcu jedność struktury, w
której potrzeba wyzdrowienia jest przyje ta i urzeczywistniana.
Moscati nie rozumiał
swojej profesji w ścisłym powiązaniu z kapłaństwem, lecz z sytuacją swojego
czasu, usiłując objąć miłosierdziem i rozumem całą przestrzeń, która prowadziła
aż do szafarza Bożego przebaczenia oraz do życia nadnaturalnego. To, co on
robił samotnie, w pewnym okresie i sytuacji, w której instytucje zupełnie nie
interesowały sie głe bią tożsamości pacjentów, dzisiaj ponownie może być
zaproponowane na poziomie projektu.
W liście pełnym pochwał
dla jednego z uczniów, lekarza, który opuszczał go, aby podjąć pierwszą prace ,
Moscati pozostawił mu w spadku taką myśl:
"Nie nauka, lecz
miłosierdzie przemieniło świat... Mam w sercu zawsze żywe ubolewanie z powodu
tego, że odchodzicie, a pociesza mnie fakt, że zachowujecie w sobie coś ze
mnie; nie dlatego, żebym był coś wart, ale z powodu tego daru duchowego, który
umacnia mnie do przetrwania i do promieniowania wokoło. Jesteście we mnie
obecni, bądźcie pewni. Całuje was w Chrystusie!"
Teraz być może rozumiemy,
dlaczego kardynał Roncalli, gdy czytał opis życia Moscatiego, nazwał go Lumen
ecclesiae , światło Kościoła. Sobór Watykański II, zwołany przez niego,
powie potem, że zadaniem Kościoła jest "odbijać w świecie Światło Ludu (Lumen
Gentium), którym jest Chrystus".
Jednak Kościół be dzie
mógł uczynić to jedynie wtedy, gdy świeccy nauczą sie na swoich obliczach
rozsiewać na codzień takie światło.
W czasie, gdy w Wielki
Czwartek w roku 1927, poprzez ulice Neapolu rozwijał sie ogromną rzeszą
uczonych, studentów i prostych ludzi, kondukt pogrzebowy, pewien staruszek
zbliżył sie do stolika ustawionego w sieni domu Moscatiego i w książce
kondolencyjnej napisał drżącą re ką:
"Opłakujemy go,
ponieważ, świat utracił świe tego, Neapol - przykład wszelkiej cnoty, a biedni
chorzy stracili wszystko."
Antonio Sicari "Nowe
Portrety Świętych" - Święty Giuseppe Moscati
(tłumaczył Jerzy Kąkol)
© 1996-1997 Mateusz
SOURCE : http://www.mateusz.pl/ludzie/giuseppe.htm
Voir aussi : http://www.moscati.it/Fra.html
