Bienheureux Vincenz
Prennushi
Évêque albanais et ses 37
compagnons, martyrs d'Albanie, tués entre 1945 et 1974 (+ 1949)
- En italien, décret du 26 avril 2016 relatif au martyre de Vincenz Prennushi, OFM, évêque albanais et de ses 37 compagnons, tués entre 1945 et 1974.
- le 5 novembre 2016 à Shkodër, Albanie, béatification des Serviteurs de Dieu, Vincenz Prennushi, archevêque franciscain de Durres et primat d'Albanie, mort sous la torture en 1949, et de ses 37 compagnons, tués entre 1945 et 1974, marque une étape importante dans la reconstruction spirituelle de ce pays des Balkans... (Radio Vatican)
Vincenz Nikollë Prennushi (1885-1949) est né le 4 septembre 1885 et étudie en Autriche. Ordonné prêtre franciscain le 25 mars 1908, il s'intéresse à la culture et au folklore du nord de l'Albanie et écrit de nombreux articles. Il est provincial franciscain de 1929 jusqu'en 1936 quand il devient évêque de Sapa... puis en 1940 archevêque de Durrës. Homme vertueux et humble, respecté par la population catholique, arrêté après la guerre par les autorités communistes, torturé et envoyé aux travaux forcés par la cour militaire, il meurt harassé à 63 ans dans l'hôpital de la prison probablement le 19 mars 1949.
- Vers la béatification des martyrs d'Albanie, 26 avril 2016:
Le décret de la reconnaissance du martyre des Serviteurs de Dieu, Vincenz Prennushi, OFM, évêque albanais et ses 37 compagnons, tués entre 1945 et 1974, marque une étape importante dans la reconstruction spirituelle de ce pays des Balkans, qui a longtemps souffert d'un isolement extrême, et d'une dictature bien plus sévère encore que celle des autres nations d'Europe centrale et orientale.
Mgr Vincenz Nikollë Prennushi (1885-1949), archevêque albanais torturé par le
régime communiste, sera donc bientôt proclamé bienheureux, ainsi que 37
compagnons tués comme lui entre 1945 et 1974, sous le régime du dictateur
communiste Enver Hoxha. Selon le quotidien Avvenire, journal des évêques
d'Italie, un autre évêque, Mgr Fran Gjini, des prêtres diocésains, des
religieux franciscains et jésuites, un séminariste, une aspirante de 22 ans et
trois laïcs figurent parmi les martyrs reconnus.
À la fin de la Seconde Guerre mondiale, un régime communiste fermé au monde
s'est implanté en Albanie, proclamée en 1967 par Enver Hoxha "premier Etat
athée du monde". Primat d'Albanie, Mgr Prennushi avait refusé à Hoxha de
créer une Église albanaise distincte de Rome. Torturé, il est mort en prison en
1949. Au total, 7 évêques, 111 prêtres, 10 séminaristes et 8 religieuses sont
morts en détention ou ont été exécutés entre 1945 et 1985.
Dans le même temps, 1820 lieux de culte catholiques, orthodoxes et musulmans ont été détruits. Les lieux de culte qui restaient ont été affectés à d'autres usages.
Lors de sa visite en Albanie en septembre 2014, le pape François avait rendu hommage à la résistance catholique, visiblement ému par le témoignage d'une religieuse et d'un prêtre octogénaires ayant survécu à des décennies de persécutions. Pour l'occasion, il avait délaissé le texte préparé à l'avance pour confier sa consternation devant l'ampleur des persécutions antireligieuses sous le régime de Enver Hoxha. «Comment ont-ils pu résister ?», s'était-il interrogé à propos des martyrs.
Source: Zenit
SOURCE : https://nominis.cef.fr/contenus/saint/13096/Bienheureux--Vincenz-Prennushi.html
« Il
n’est pas anachronique de parler de martyrs de nos jours », Cardinal Amato
« Il n’est pas
anachronique de parler de martyrs de nos jours. Les événements dramatiques du
siècle dernier et de ce début de siècle confirment la signification profonde du
martyre, qui est une profession de foi, qui accompagne toujours l’Église du Christ
dans l’histoire ». C’est ce qu’a affirmé le cardinal Angelo Amato,
préfet de la Congrégation pour la cause des saints, le 8 mars 2017.
Le cardinal a participé à
une rencontre à l’Université pontificale Grégorienne, autour du livre
« Témoins de la foi » (Testimoni della fede, Gabrielli editori). Dans
des extraits de son intervention rapportés par L’Osservatore Romano en
italien, il a souligné que la « férocité diabolique des
persécuteurs » des chrétiens était « sans aucune justification
rationnelle ».
Il a salué la mémoire des
chrétiens, souvent « inconnus », qui « se sont opposés
aux systèmes totalitaires européens du siècle dernier » : « Ce
sont des chrétiens à la foi profonde et aux gestes courageux, prodigieuse actualisation
du comportement des premiers martyrs du christianisme ».
« L’Église n’oublie
pas ses fils courageux et beaucoup d’entre eux ont été élevés aux honneurs des
autels », a ajouté le cardinal. En hommage à ces figures, il a dressé la
liste des 64 martyrs appartenant aux pays européens qui ont souffert des
dictatures nazie et communiste, béatifiés dans la période 2008-2017 :
Les martyrs européens des
dictatures béatifiés entre 2008 et 2017
Francesco
Giovanni Bonifacio, prêtre de 34 ans du diocèse de Trieste (Italie) — né
dans la Slovénie actuelle — martyrisé en 1946. Torturé et jeté dans les
« foibe » – gouffres -, il a été béatifié à Trieste le 4 octobre
2008.
Zoltan
Lajos Meszlényi, évêque auxiliaire de Esztergom en Hongrie, martyr,
mort en camp de concentration en 1951. Béatifié le 31 octobre 2009 à Esztergom.
Jerzy
Popiełuszko, prêtre du diocèse de Varsovie (Pologne), martyr, assassiné par
le régime communiste en 1984. Brutalement torturé pieds et poings liés, il fut
abandonné dans la Vistule, peut-être encore vivant. Béatifié à Varsovie le 6
juin 2010 en présence de sa vieille maman. Le musée qui lui est dédié montre la
férocité inouïe de ses bourreaux, non pas des hommes mais d’infernales
incarnations du mal.
Le jeune slovène de 19
ans, Lojze
Grozde, martyr, torturé et tué simplement parce qu’il était
catholique. Béatifié à Celje en Slovénie le 13 Juin 2010. Ses uniques armes
étaient la couronne du chapelet et l’Évangile.
Gerhard
Hirschfelder, prêtre allemand appartenant au premier groupe du mouvement de
Schönstatt, mort martyr dans le camp de concentration de Dachau à 35 ans. Il a
été béatifié le 19 septembre 2010 à Münster, en Allemagne.
Szilard
Ignac Bogdanffy, évêque auxiliaire et martyr. Arrêté en 1949, il fut d’abord
envoyé aux travaux forcés dans une mine de plomb, puis dans un camp
d’extermination près de la Mer Noire, où il est mort le 2 octobre 1953. Il a
été béatifié le 30 octobre 2010 à Oradea Mare, en Roumanie. Le tribut des
Roumains au témoignage de l’Évangile a été extraordinaire.
Georg
Häfner, prêtre de Wurzbourg, martyr, mort au camp de concentration de
Dachau. Béatifié le 15 mai 2011 à Wurzbourg.
Alois
Andritzki, prêtre allemand du diocèse de Dresde. Mort à 29 ans au camp de
concentration de Dachau. Il a été béatifié le 13 juin 2011 à Dresde.
Johannes
Prassek, Eduard Müller et Hermann Lange, Allemands, appelés les
« martyrs de Lübeck », décapités par les nazis en 1943. Avec eux, fut
aussi tué le pasteur protestant Karl Friedrich Stellbrink. La béatification de
ces trois aumôniers chrétiens a eu lieu à Lübeck le 25 juin 2011. À la fin de
la célébration, l’évêque luthérien de Hambourg, invité au rite avec nombre de
ses fidèles, a lu le panégyrique du pasteur Stellbrink. On peut dire que cela a
été une béatification œcuménique.
Janos
Scheffler, Roumain, évêque de Satu Mare, martyr mort dans le tristement
célèbre prison souterraine de Jilava le 6 décembre 1952. Béatifié à Satu Mare
le 3 juillet 2011.
Marija
Jula Ivanisevic et quatre consoeurs, sœurs professes de l’Institut des
Filles de la divine Charité, martyrisée en 1941 en Bosnie-Herzégovine et
béatifiées à Sarajevo le 24 septembre 2011. Dans un pays à très grande majorité
musulmane, la béatification a vu une affluence extraordinaire de gens émus et
édifiés.
Carl
Lampert, prêtre diocésain autrichien, martyr, décapité par les nazis en
1944. Béatifié à Dornbirn, en Autriche, le 13 novembre 2011.
Odoardo
Focherini, Italien, père de famille, journaliste, martyrisé en 1944 dans le
camp de concentration de Hersbruck. Il a été béatifié le 15 juin 2013 à Carpi
en Italie. Le bienheureux Focherini fut assisté jusqu’au dernier moment par le
vénérable Teresio
Olivelli, laïc, mort lui aussi à Hersbruck le 17 janvier 1945, des suites
des coups mortels reçus d’un kapo. Son crime ? Avoir cherché à servir de
bouclier par son corps à un jeune prisonnier ukrainien qui était brutalement
tabassé.
Vladimir
Ghika, prêtre du diocèse de Paris,
Roumain, martyr (1946), béatifié à Bucarest le 31 août 2013. Il appartenait à
une famille noble et était diplomate. Et en tant que tel, il aurait pu se
sauver en s’expatriant. Il ne le fit pas, parce qu’il voulait aider ses
compatriotes à rester fermes dans la foi.
Miroslav
Bulesic, jeune prêtre diocésain croate, martyrisé en 1947 et béatifié à
Pola le 28 septembre 2013. Il fut un étudiant diligent en philosophie et en
théologie dans cette université.
Le séminariste italien de
quatorze ans, Rolando
Rivi, tué en haine de la foi en 1945 par des partisans communistes et
béatifié à Modène le 5 octobre 2013. Il fut tué parce qu’il ne voulut pas se
dévêtir de la soutane sacerdotale, à l’époque portée aussi par les élèves du
petit séminaire.
Etienne Sandor,
salésien hongrois, martyrisé en 1953 et béatifié à Budapest le 19 octobre 2013.
Giuseppe
Girotti, dominicain italien, mort martyr à Dachau en 1945 et béatifié à
Alba (Italie) le 26 avril 2014. Il est « Juste parmi les nations ».
Anton
Durcovici, évêque de Iasi en Roumanie, martyr, tué en 1951 dans la
tristement célèbre prison de Sighet (Bucarest) et béatifié à Iasi le 17 mai
2014.
Engelmar
Unzeitig, prêtre allemand des missionnaires de Mariannhill, mort martyr à
Dachau en 1945 et béatifié à Wurzbourg le 24 septembre 2016.
Vincenz
Prennushi, archevêque de Dürres (Albanie) et 37 compagnons martyrs,
tués en haine de la foi à l’époque de l’impitoyable régime communiste albanais.
Dans ce groupe, il y a 21 prêtres diocésains, 7 franciscains, 3 jésuites, un
séminaristes et 4 laïcs, parmi lesquels une aspirante à la vie consacrée. Ils
ont été béatifiés le 5 novembre 2016 à Shkodër. La description de leurs
souffrances et tortures est un effrayant et diabolique lexique de méchanceté,
créé par le prince du mal.
Ces derniers mois, a
aussi rappelé le cardinal Amato, ont été autorisés par le pape François les
décrets sur le martyre des serviteurs de Dieu suivants :
Josef
Mayr-Nusser, italien du Haut-Adige, laïc, martyrisé en 1945, parce qu’il
refusa de prêter serment de fidélité au Führer. Il sera béatifié le 18 mars
prochain à Bolzano. Son « non » ouvert et sincère au nazisme est
connu.
Teofilius
Matulionis, archevêque-évêque de Kaisiadoris en Lituanie, tué en haine de
la foi le 20 août 1962. Il sera béatifié le 25 juin prochain à Vilnius, en Lituanie.
Tito
Zeman, prêtre salésien slovaque, tué en haine de la foi le 8 janvier 1969,
dont la béatification est prévue pour le 30 septembre prochain à Bratislava.
Lu sur
Zénith
SOURCE : https://www.infocatho.fr/tag/cardinal-amato/
Vivre le jeûne
eucharistique avec les martyrs de l’Albanie communiste
Camille
Dalmas | 03 avril 2020
Les périodes de jeûne
eucharistique ont été nombreuses dans les régimes totalitaires, toujours très
anti-religieux. L’un des pires cas est peut-être celui de l’Albanie communiste
pendant la seconde moitié du XXe siècle.
Depuis 1945 jusqu’à la
fin des années 1980, un prêtre ne pouvait entrer en Albanie qu’illégalement.
Dans « le premier État totalement athée du monde », selon la formule
du dictateur Enver Hoxha, il ne fait pas bon être croyant. Dès l’après-guerre,
le séminaire et les lycées jésuites sont fermés, car considérés comme
contraires aux préceptes du marxisme-léninisme. Tous les membres non-Albanais
des ordres religieux sont expulsés. L’archevêque de Shkodrë, Mgr Gaspër Thaçi,
est envoyé en prison où il meurt de maladie en 1946. En 1948, c’est au tour de
Mgr Gjergj Volaj, évêque de Sapë puis de Mgr Frano Gjini, évêque de Rrëshen de
donner leur vie pour le Christ. Enfin le primat d’Albanie, Vincent Prenushi,
après avoir été longuement torturé par ses bourreaux,rejoint en 1949 la
trentaine de prêtres et de moines assassinés par le pouvoir albanais.
Sous la poigne implacable
de Hoxha, qui considérait que les régimes soviétiques puis maoïstes n’étaient
pas assez communistes, une société antireligieuse s’impose. Les évêques
titulaires et leurs vicaires sont envoyés se balader dans les rues de leur
diocèse avec inscrit sur leur front : ‘j’ai péché contre le peuple’. Le pire
advient entre 1967 et 1984 : les rites religieux sont alors tout simplement
interdits. Des punitions très sévères, souvent la prison ou la mort, sont
données à ceux qui transgressent ce règne de terreur. Les prêtres survivants
sont envoyés dans les ‘goulags’ locaux où ils travaillent dans des mines de
cuivre. Les lieux de culte sont détruits ou réaffectés. Les communautés
catholiques locales sont donc privées de toute Eucharistie et séparées de leurs
prêtres.
40 ans de jeûne
eucharistique
Pourtant, un catholicisme
souterrain se maintient. Le
cardinal Ernest Simoni, emprisonné pendant des années par le régime,
témoignait dans un entretien donné à Vatican Insider en 2016 :
« Pendant les années de prison je n’ai jamais dérogé à mon devoir. Je
disais la messe de mémoire, en latin, et distribuais la communion en cachette.
Je cuisais l’hostie dans des petits fours à essence qui servaient pour les
chantiers ou bien j’allumais un feu de bois. Le vin, je le substituais par la
pulpe de raisins que je pressais. En hiver, j’utilisais des flacons de vins que
m’apportaient mes parents. »
Certains payent pourtant
leur désobéissance de leur vie : Mgr Erns Coba, administrateur apostolique de
Shkodrë, est interrompu alors qu’il célébrait en secret une messe. Un groupe de
jeunes fanatiques le roue de coup et le laisse sans vie. En 1985, Enver Hoxha
meurt et son successeur Adil Carçani laisse les communautés religieuses
chrétiennes et musulmanes un peu plus libres tout en maintenant les
interdictions de culte, mais il faudra attendre 1990 pour que les religions
soient à nouveau autorisées. Le 4 novembre de cette année, le première messe
est célébrée.
Le cardinal Simoni
raconte ce grand moment de joie : « J’étais heureux. Je me souviens que ce
jour-là sont venues de nombreuses personnes. Elles n’avaient pas perdu
l’espérance, elles n’avaient pas perdu la foi : aucune dictature ne peut
arrêter Jésus. J’étais heureux de pouvoir parler de Lui aux fidèles et les
aider à Le suivre parce que ce n’est pas celui qui répétera “Seigneur,
Seigneur“ qui entrera dans le Royaume des cieux, mais celui qui applique la
volonté du Père. » En 1992, un nouveau primat d’Albanie et archevêque de
Tirana est nommé par le Saint-Siège. Le jeûne eucharistique aura duré pour
certains plus de 40 ans. Les saints martyrs d’Albanie ont été béatifiés en 2016
par le pape François.
Kel
Marubi (1870–1940), portrait photographique de Vinçens Prennushi,
2 avril 1936, Marubi Museum
Also
known as
Vinçenc
Profile
Nikollë entered the Franciscan Friars Minor
in 1900,
taking the name Vinçenc, and made his profession at Salzburg, Austria on 12
December 1904.
He studied theology and philosophy in Innsbruck, Austria,
and was ordained a priest in Salzburg on 19 March 1908.
He wrote, poetry,
books and articles for newspapers and magazines on political and international
topics, and collected Albanian folklore.
Chosen bishop of Sapë, Albania by Pope Pius
XI on 27
February 1936.
Chosen archbishop of Durrës, Alabania by Pope Pius
XII on 26 June 1940. Arrested by Communist authorities
on 19
May 1947 and
sentenced to 20 years in prison for
the crime of staying loyal to Rome and not turning everything over the national
church formed by the Communists.
After a show trial, he was sentenced to prison where
he was tortured,
abused and neglected to death. Martyr.
Born
4
September 1885 in
Shkodrë, Albania
20 March 1949 in prison in
Durrës, Albania of
abuse and repeated torture
26 April 2016 by Pope Francis (decree
of martyrdom)
5
November 2016 by Pope Francis
beatification celebrated
at the Square of the Cathedral of
Shën Shtjefnit, Shkodër, Albania,
presided by Cardinal Angelo
Amato
Additional
Information
other
sites in english
images
faqet
e internetit në gjuhën shqipe
webseiten
auf deutsch
sitios
en español
sites
en français
fonti
in italiano
Congregazione delle Cause dei Santi
strony
w jezyku polskim
MLA
Citation
“Blessed Nikollë
Prennushi“. CatholicSaints.Info. 23 March 2023. Web. 2 March 2024.
<https://catholicsaints.info/blessed-nikolle-prennushi/>
SOURCE : https://catholicsaints.info/blessed-nikolle-prennushi/
Another writer, and one
of the oldest from Shkodra, Vinçenc Prendushi [Vinçenc Prennushi],
died in Durrës prison in 1949. He was a highly respected figure in Albanian
literature, right after Gjergj Fishta and Ndre Mjeda. His verse, collected in
the volume Gjeth e lule (Leaves and Flowers), is that of a gentle
soul in tune with nature and gives proof of his love of all creatures and his
compassion for their sufferings, much in line with the teachings of the holy
man of Assisi who founded the order to which Prendushi belonged. At other
times, the patriotic sentiments of this Franciscan priest gave rise to appeals
to defend the country, to save Albanian land. Prendushi’s lyrics stem from the
people, from whom he derived his inspiration. In poems such as Vajza Shqiptare (The
Albanian Maiden) he is so in tune with oral verse that people knew them by
heart. Together with another Albanian Franciscan, Shtjefën Gjeçovi, Vinçenc
Prendushi is remembered for having initiated the systematic collection of
Albanian folklore. This material provided the basis for the Franciscan
periodical Hylli i Dritës (The Day-Star). In Sarajevo in 1911, he
published Kângë Popullore Gegënishte, one of the seminal volumes of
Albanian folklore. He devoted his life to writing, adapting plays such as E
Trathtuemja (The Betrayed One) and translating well-known novels such
as Quo Vadis and Le mie prigioni (My Prisons), and poems
such as Dreizehnlinden by Weber. None of this work was in the service
of communism and he refused to give them his support. This was his error, his
only error. Vinçenc Prendushi, as is well known everywhere, never had anything
to do with politics.
SOURCE : http://www.albanianhistory.net/1959_Pipa/index.html
Beato Vincenzo (Kolë)
Prennushi Vescovo e martire
>>>
Visualizza la Scheda del Gruppo cui appartiene
Scutari, Albania, 4
settembre 1885 – Durazzo, Albania, 19 marzo 1949
Kolë Prennushi, nato a
Scutari in Albania durante la dominazione ottomana, fu alunno del collegio
francescano della sua città. Entrò nell’Ordine dei Frati Minori il 12 dicembre
1904 col nome di fra Vinçenc e fu ordinato sacerdote il 19 marzo 1908. Scrisse
numerose opere di carattere letterario, politico e religioso. Dopo alcuni incarichi
di rilievo nella Provincia francescana della SS. Annunziata, fu consacrato
vescovo di Sappa e, il 26 giugno 1940, divenne arcivescovo titolare di Durazzo.
Mentre la persecuzione religiosa in Albania cresceva, cercò di essere uomo di
pace come già durante le insurrezioni contro i turchi, nella sua giovinezza.
Condotto al cospetto del presidente Enver Hoxha, rifiutò la sua proposta di
essere a capo di una Chiesa nazionale albanese, staccata dalla Santa Sede.
Arrestato e imprigionato a Durazzo, fu condannato a vent’anni di reclusione.
Morì nel carcere di Durazzo in seguito ai maltrattamenti e alle torture il 19
marzo 1949. Messo a capo dell’elenco dei 38 martiri albanesi, di cui fanno
parte altri sei frati francescani, è stato beatificato il 5 novembre 2016 a
Scutari.
Vocazione e prima
formazione
Kolë (albanese per
Nicola) Prennushi nacque a Scutari in Albania il 4 settembre 1885. Alunno del
collegio francescano di Scutari, professò i voti religiosi nell’Ordine dei
Frati Minori il 12 dicembre 1904, assumendo il nome di fra Vinçenc (Vincenzo).
In seguito venne inviato
dai superiori a frequentare i corsi teologici nel Tirolo. Fu ordinato
sacerdote il 19 marzo 1908 e celebrò la Prima Messa il 25 marzo seguente.
Dopo l’ordinazione, padre
Vinçenc tornò in Albania, dove, da neanche due anni, era stata costituita la
Provincia francescana della SS. Annunziata, sotto la guida del croato padre
Lovro Mihacevic.
L’Albania sotto l’impero
ottomano
Il Paese era ancora sotto
il dominio dell’impero ottomano, ma iniziavano a muoversi varie realtà
nazionali: dovunque venivano aperti circoli culturali albanesi e si cominciò a
pensare a un alfabeto di tipo latino per trascrivere la lingua locale.
Dal 1909, tuttavia, quei fermenti
non furono più tollerati dai “giovani turchi”, che avevano preso il potere a
Istanbul: proibirono la latinizzazione dell’alfabeto e organizzarono spedizioni
militari sulle montagne albanesi. La sollevazione di Scutari e del Kosovo, nel
1910, venne spenta dopo una resistenza durata oltre tre mesi.
Angelo di riconciliazione
Padre Vinçenc aveva fatto
pienamente sue le istanze patriottiche, ma aveva anche intuito che i turchi
miravano a dividere gli albanesi e di associare tra loro quelli di religione
islamica. Cominciò allora a visitare sia i quartieri musulmani, sia quelli cattolici,
inviando alla riconciliazione: così facendo, si meritò l’appellativo di “angelo
di Scutari”.
Mentre proseguiva il suo
apostolato in tal senso, gli ottomani sembravano accettare l’autonomia
albanese: dopo una nuova rivolta, nel luglio 1912, l’Albania poteva dirsi
libera, ma per poco, contesa com’era tra Grecia, Serbia e Montenegro.
Quest’ultimo assediò Scutari e saccheggiò le campagne dei dintorni.
Incarichi di
responsabilità e attività letteraria
Intanto, padre Vinçenc
predicava instancabilmente la concordia e soccorreva i poveri. Di pari passo,
ricevette incarichi di responsabilità in seno al suo Ordine: direttore della
stampa di Scutari, rettore di un collegio, guardiano del convento di Scutari.
Fu anche apprezzato predicatore e conferenziere.
Molte furono le sue opere
letterarie, da quelle di carattere religioso (ad esempio, un libro su san
Francesco e uno su sant’Antonio) a quelle su temi politici (come «Nel campo
della vera democrazia», edito nel 1922). Nella sua produzione ha ampio spazio
anche la poesia, basata sulle tradizioni popolari.
Vescovo di Durazzo
Nel 1926 padre Vinçenc
venne eletto padre provinciale e, dal 1943 fu anche amministratore apostolico
dell’Albania Meridionale. Mantenne l’incarico di provinciale fino al 19 marzo
1946, quando papa Pio XII lo nominò vescovo di Sappa. Quattro anni dopo, il 26
giugno 1940, fu trasferito alla sede episcopale di Durazzo, di cui prese
possesso in un’atmosfera festosa, non solo da parte degli abitanti cattolici.
Ogni estate, monsignor
Prennushi si recava in villeggiatura a Delbinist, sul Mar Adriatico, abituale residenza
dei vescovi di Durazzo. Tuttavia, a partire dal 1945, le sue non furono
semplici vacanze: i comunisti avevano iniziato a limitare la libertà di tutte
le religioni, per cui i contadini affluivano sempre di più da lui, così da
ascoltare qualche parola di speranza.
In ambito cattolico, le
persecuzioni si accanirono contro i francescani e i gesuiti, per le loro opere
di consolidamento dell’identità nazionale e della fede, specie dei montanari e
delle classi dirigenti. Nel 1945, il nunzio apostolico in Albania, monsignor
Leone Giovanni Battista Nigris, cercò di portare la questione da papa Pio
XII. Tuttavia, sul punto di rientrare, si vide impedito dal governo, in un
esilio di fatto.
Primate dell’Albania
martire
Alla morte
dell’arcivescovo di Scutari, monsignor Gaspër Thaçi, nel maggio 1946, monsignor
Prennushi divenne il Primate della Chiesa albanese. Intanto, mentre
cominciavano a giungere le notizie dei primi arresti e delle uccisioni di
sacerdoti, cresceva il suo rammarico: «È una vergogna per coloro che sono
ancora fuori di prigione», confidò a suo nipote Mikel.
Ben presto fu il suo
turno. Una sera, nel gennaio 1947, mentre si trovava insieme al nipote in
episcopio, venne raggiunto da alcuni emissari del governo: era convocato a
Tirana. Il mattino seguente partì e, da allora, né i suoi amici né i suoi
parenti lo videro più. Poco dopo che ebbe lasciato la residenza, gli agenti
della polizia segreta saccheggiarono l’ufficio, distruggendo il suo crocifisso
di legno; alcuni frammenti vennero conservati dal nipote, insieme ad altri
oggetti e a qualche libro.
Al cospetto del dittatore
Giunto a Tirana,
monsignor Prennushi venne condotto da Enver Hoxha in persona. Il capo di Stato
l’aveva convocato apparentemente per consultarlo sui problemi della Chiesa
cattolica in Albania, ma gli rivelò subito i suoi reali intenti: voleva
chiedergli di prendere il comando di una Chiesa nazionale, separata da Roma,
facendo leva sui suoi ideali patriottici.
Ma la fedeltà al Papa fu
più forte dell’amor patrio: l’arcivescovo rifiutò decisamente tutte quelle
proposte. A quel punto, il dittatore ordinò di metterlo in prigione e, nei suoi
discorsi, non mancò di calunniarlo pubblicamente.
Le accuse e la condanna
Le accuse che vennero
rivolte al vescovo furono le stesse mosse ad altri cattolici processati e
condannati a morte durante il regime comunista: collaborazionismo con i
fascisti, complicità col Vaticano, complotti ai danni del popolo.
Questa fu la sua difesa:
«Durante la mia esistenza, non ho mai pensato male o agito verso gli altri. Ho
sempre cercato di fare il bene verso tutti, senza discriminazioni». Non servì,
comunque, a evitargli la condanna: venti anni di lavori forzati.
Il comportamento in
carcere
Fu rinchiuso in una cella
di trenta per cinquanta metri quadrati circa, insieme ad altri prigionieri. Non
di rado, quando gli veniva chiesto, ascoltava le confidenze dei compagni di
cella. Con un profondo senso di fraternità, a volte raccontava episodi
personali, ma solo per confortare gli altri. Una pia donna gli consegnava del
cibo in più, che prontamente divideva con quanti lo circondavano.
Ad Arshi Pipa, scrittore
e saggista incarcerato con lui, raccontò le torture che dovette subire: lo
picchiavano con spranghe di legno, oppure lo appendevano, legato mani e piedi,
a un gancio che dava sulla porta dei bagni dell’ufficiale della Sigurimi; lo
staccavano solo quando era ormai svenuto, «come una mucca nell’affumicatoio»,
per usare una sua sarcastica espressione.
In un’altra circostanza,
fu obbligato a trasportare dei tronchi lungo la collina accanto alla quale si
trovava la prigione di Durazzo. Ormai era anziano, aveva sessantacinque anni, e
in più soffriva di ernia: eppure, si presentò lo stesso con gli altri detenuti
incaricati di quell’incombenza. Loro, per aiutarlo, fecero in modo di
lasciargli i tronchi più leggeri, ma faticò molto: cadde più volte e rimase
senza fiato, mentre i soldati lo prendevano in giro, usando l’epiteto “parroco”
come un’offesa.
La morte
Nel novembre 1948
monsignor Prennushi era grave per una malattia cardiaca: molto di rado lasciava
la cella quando gli veniva concesso di uscire nel cortile. Fu quindi mandato
nell’ospedale del carcere, che in realtà era una baracca vicina all’ospedale
centrale di Durazzo.
Oltre ai problemi
cardiaci, i medici riscontrarono che aveva delle crisi d’asma, che lo
lasciavano sfinito. Fino all’ultimo sperò di essere liberato, quando, in
seguito alla rottura del regime con la Jugoslavia, si diffusero voci di
un’amnistia.
Sempre più ammalato, una
notte fu udito mormorare: «Ora… posso… comprendere… il “Mehr Licht”… [Più
luce!] di Goethe… questa luce… che il poeta cercava all’ora della sua morte…
non era certamente la luce… che percepiamo con i nostri occhi di carne». Pochi
giorni dopo, morì: era il 19 marzo 1949, l’anniversario della sua ordinazione
episcopale.
Il suo corpo fu reso alla
famiglia: suo fratello Anton, aiutato da alcuni amici, fabbricò una bara dove
lo depose, per poi farlo seppellire di nascosto nella cattedrale di Durazzo.
Tuttavia, nel 1967, la sepoltura fu profanata prima di essere chiusa definitivamente;
le ossa dell’arcivescovo vennero disperse su una collina. Era una vera e
propria “damnatio memoriae”, riservata a chi non aveva voluto diventare uno
degli “uomini nuovi” cui mirava il regime.
La beatificazione
L’Ordine dei Frati Minori
ha dato altri martiri alla Chiesa in Albania: molti di essi sono compresi
nell’elenco dei 38 beatificati a Scutari il 5 novembre 2016. Oltre a monsignor
Prennushi, messo a capo del gruppo, si tratta dei padri Gjon Shllaku, Serafin
Koda, Bernardin Palaj, Mati Prendushi, Cyprian Nika, Gaspër Suma e Karl
Serreqi.
Autore: Emilia
Flocchini
SOURCE : http://www.santiebeati.it/dettaglio/95823
Imzot
Vinçens Prennushi O.F.M.
Arqipeshkëv
Lindi në Shkodër më
04.09.1885. Kushtet e Përjetshme i bëri në Salisburg (Austri) më 12.12.1904. U
shugurua meshtar po në Salisburg më 19.03.1908. U zgjodh Ipeshkëv i Sapës më
27.02.1936 dhe u shugurua në Shkodër më 19.03.1936. U transferua në selinë
arqipeshkvnore të Durrësit më 26.06.1940. U arrestua më 19.05.1947 dhe u dënua
me 20 vjet burg më 24.12.1947. Vdiq në burgun e Durrësit prej infarktit,
shkaktuar prej keqtrajtimeve, torturave dhe kushteve të këqija ku jetoi, më
19.03.1949. Trupi i tij pushon në kishën e Shën Luçisë në Durrës.
2017-11-05 16:14:00
Shqipëria kremton
kujtimin e të Lumit imzot Vinçenc Prennushi
Durrësi e mbarë dioqezat
e Shqipërisë kremtuan sot kujtimin liturgjik të të Lumit Vinçenc Prennushi,
ipeshkëv e martir, vdekur në burg më 1949, si dhe të 37 Shokëve të martirizuar,
si Ipeshkvi i madh, në kryevjetorin e lumnimit të tyre, kremtuar më 5 nëntor
2016.
Meshën solemne
përkujtimore e kremtoi imzot Giovanni Peragine, ipeshkëv i ri e
Administrator apostolik i Shqipërisë së Jugut. Jehuan edhe një herë, e do të
jehojnë pambarimisht në Kishë, emrat e 38 Martirëve, ndërmjet të cilëve: 2
ipeshkvij, 21 meshtarë dioqezanë, 7 françeskanë, 3 jezuitë, një seminarist e
katër laikë (duke përfshirë edhe një dëshirtare rregulltare, figurën e ndritur
të së Lumes Marie Tuci), të gjithë viktima të persekutimit komunist të
pas Luftës II Botërore.
“Në dritën e faqes së
Ungjillit të kësaj së diele – kujtoi imzot Peragine - në të cilën përkujtojmë
martirin Vinçenc Prennushi me 37 shokë, mund të vërejmë se ”mësuesit” janë të
aftë të bëhen vëllezër me vëllezërit, ‘etër’ që vihen në shërbim të më të
varfërve, prijës, pas Prijësit të madh, Krishtit, Sepse Martirët mishëruan
në jetën e tyre pikërisht stilin e jetës së Jezusit, duke u përpjekur t’i
përngjajnë deri në Kryq!”.
Me rastin e lumnimit, një
vit më parë, në Katedralen e Shkodrës, kardinali Angelo Amato, Prefekt i
Kongregatës për Çështjet e Shenjtorërve, pati nënvizuar: “Ndonëse në
ferrin e një persekutimi të tmerrshëm e të padrejtë, martirët shqiptarë iu
përgjigjen armiqve, ashtu si do t’u ishte përgjigjur vetë Krishti: me falje, me
ndershmëri, me qëndresë, me vëllazëri, me mëshirë. Ata janë dëshmitarë të
njerëzimit të ri, që nuk e mbjellin historinë me luftëra, përçarje e vrasje
njerëzish të pafajshëm, por me paqe, gëzim, vëllazërim, duke lartuar talentet e
vërteta të njeriut të krijuar – siç këndon Poeti i madh Dante: “Jo për të
jetuar si stihi, por për të ndjekur virtyt e dijeni”.
Ngjarje e madhe, ajo e një viti më parë, e shumëpritur, ditë historike, të cilën nuk deshi ta humbasë asnjë besimtar. Një vit më pas, e kujtojmë përsëri atë ditë të lumnueshme kur, për t’u dhënë të gjithëve mundësinë e përjetimit të saj, në sheshin përballë Katedrales, Sheshi Gjon Pali II, qenë instaluar ekrane të mëdhenj, që transmetuan gjithë kremtimin.
E në këtë kremtim solemn, përveç kardinalit udhëheqës, i dërguar i Papës
Françesku, Angelo Amato, ishin të pranishëm; Kardinali ynë, Ernest Troshani;
kryetari i Konferences Ipeshkvore të Italisë, Kardinali Angelo Bagnasco;
ipeshkvi i Kelnit, Kardinali Ranier Maria Woelki; Kardinali Salvatore de
Giorgi, nga Roma; Ipeshkvi i Napolit, Kardinali Crescenzio Sepe. Të pranishëm
në bashkëkremtim, 20 ipeshkvij nga vende të ndryshme të botës si dhe rreth 300
meshtarë nga Shqipëria, Kosova, Mali i Zi, diaspora dhe vende të tjera të
botës. Kjo ngjarje e paharrueshme u rikujtua sot, në kryevjetorin e saj.
Prof. Dr. Albert
Frashëri: Át Vinçenc Prennushi, martir i fesë dhe i demokracisë
JANUARY 9, 2013 BY PAFRAGJE
Ideja e këtij shkrimi
lidhet me qindvjetorin e Pavarësisë së vendit qe, fatmirësisht, na gjen tej
periudhës së totalitarizmit komunist, që çensuroi arbitrarisht shumë figura të
rëndësishme të Rilindjes Kombëtare e të periudhave të tjera historike.
Personalisht jam magjepsur nga hiri e madhështia e personaliteteve të shquara
që regjimi komunist dhunoi duke dashur të shpërfytyrojë thelbin e ideve te
tyre.
Ndër ta, nga më të
ndriturit, është padyshim Át Vinçenc Prennushi: personalitet i shquar i
kulturës dhe i kishës katolike, luftëtar i demokracisë së re që po lindte në
Shqipëri në gjysmen e parë të qindvjeçarit të shkuar dhe, për këte, i dënuar me
një vdekje në tortura çnjerëzore në burgjet e regjimit të shkuar. Át Vinçenci
nuk u mposht e nuk braktisi parimet demokratike që frymëzuan jetën e tij, por i
mbrojti ato me çmimin e një jete të vyer. Padrejtësia që iu ba figurave si
Fishta, Prennushi, Konica, etj. përbënte një njollë të zezë, të frymëzuar nga
obskurantizmi i totalitarizmit komunist. Ajo ideologji e privoi qytetarin nga
mundësia për të formuar personalitetin dhe vetëdijen e tij në detin e pafund të
ideve dhe veprave të njerëzve të shquar të vendit.
Është detyra jonë të
plotësojmë ato boshllëqe që dhuna dhe çensura komuniste krijoi ne vetëdijen e
kombit. Kjo aresye më shtyn të analizoj veprën e një patrioti, intelektuali dhe
personaliteti te shquar të kishës sonë dymijëvjeçare, siç është i Ndrituni Át
Vinçenci.Shumë e pasur e komplekse figura e Át Vinçencit për ta paraqitur në
pak radhë.
Ai u lind në Shkodër më 4
shtator 1885 e u pagëzua me emrin Kolë. Pas shkollimit të pare në vendlindje,
pranë kolegjës françeskane, plotësoi studimet në Itali, Poloni dhe Austri.
Kthehet në atdhe me një formim të përsosur e të shumanshëm dhe më 25 mars 1908
shugurohet meshtar i Urdhnit Françeskan e nga ajo ditë merr emrin Át
Vinçenci. Pati detyra të randësishme në saje të përkushtimit të madh ndaj
kultit fetar, por edhe ndaj kulturës dhe dashurisë për vendin e tij. Dy herë
provincial i françeskanëve; ipeshkëv i Sapës e më pas arqipeshkëv i dioqezës
Tiranë-Durrës. Me gjithë ngarkesën e madhe në këto detyra, ai iu kushtua me
mish e shpirt problemeve të kulturës të qytetit të tij dhe të mbarë vendit.
Veprimtaria e tij klerikale nuk mund të veçohet nga krijimtaria letrare, sepse
të dyja kanë një bosht të përbashkët: dashurinë për vendin, ndjenjë që në
personin e tij ndërthurej mrekullisht me parimet demokratike. Pra mund të themi
që në personalitetin e Át Vinçencit jeton e udhëheq trinomi “françeskan –
atdhetar – demokrat”. Shkruan historiani Át Marin Sirdani: “Françeskanët e
Shqypnís zhvilluen në dhén t’anë nji program të bazuem mbi “fé e atdhé” fort të
dobishëm për kombin shqyptár.” [“Vepra atdhetare e Françeskanvet në
Shqypní”, botuar në “Hylli i Dritës”, 1940 (XVI), nr. 12]. Át Vinçenci drejtoi
disa revista ndër të cilat “Hylli i Dritës”, vatër e botimeve letrare, pra një
kuvend i intelektualëve për kulturën e problemet shoqërore të vendit. Krijoi të
përjavshmen “Fletorja e së diellës” e të përkohshmen “Zani i Shna Ndout”
e, n’atë kohë, përktheu e botoi pjesë të Testamentit të Ri, veprat “Jeta e Shën
Françeskut”, “Jeta e Shna Ndout”, etj. Me të hyrë në atdhe nga Austria, iu
kushtua me shumë pasion mbledhjes e sistemimit të folklorit të pasur të vendit,
sepse mendonte që “çdo plak që vdes, merr me vehte edhe nji pjesë të
kulturës sonë, që ndoshta nuk do ta gjejmë ma. “. Në një kohë relativisht të
shkurtër mblodhi dhe botoi në Sarajevë me 1911 veprën “Kangë popullore
gegnishte”, që bëhet themeli mbi të cilin më pas do të ngrihej vepra madhore
“Visaret e Kombit”.Pasi falënderon, në parathënie, mikun e studiuesin e shquar
të kultures shqiptare, Karl Patsch, për ndihmën në kriteret e sistemimit te
“Kangëve”, Át Prennushi përvijon me një qartësi largpamëse, që rrjedh nga
dashuria e pakufishme për kombin e kulturën e tij, edhe piksynimet që, edhe
sot, mbas 101 vitesh, e ngrejnë këte figurë, të pastër si ari, në Panteonin e
Atdheut. Ja çfarë thotë në parathanien e vepres së vet. “Të vendosun mbi ket
mendim e t’pershkuem prej dashtniis së perparimit e gjytetnimit të kombit, kemi
perpjekë mendimin nja disa vetë me mbledhë e me botue kangët, kanunin,
prrallat, fjalët e t’moçmit, gojdhanat e besimet e hershme t’popullit tone, si
n’Gegni ashtu n’Toskni e nder shqyptarët të përjashtes, e ket vepër e kemi
quejtë “Visari Kombtar”, pse kjo do të vlejë per me perpilue historin e
Shqypnis e për me zhdrivillue e hijeshue gjuhen, pa të cillat s’mundet me
perparue kurrë nji komb, tuj kenë se historija asht msuesja e jetës e gjuha
asht vegla ma e para e t’perpjekunit të mendimeve tona e kryethemeli i
kombsis.”. Në “Visaret e Kombit” u botuan, më tej, vertetë thesare si Kanuni i
Leke Dukagjinit, Përrallat e At Donat Kurtit etj. Deri vone Instituti i
Kultures Popullore e ruante si sytë e ballit këtë vepër, por pa cituar
asnjëherë autorin e saj, Át Vinçencin. Sipas këtij instituti, “Visaret e
Kombit” përbajnë veprën e parë me kritere shkencore në studimin e
folklorit. Pikërisht këto kritere janë meritë e madhe edhe Át Vinçencit,
që në parathënien e Visareve shkruan: “Poezia popullore e, jo vetëm
s’do lanë m’anesh, por do ruejtë si nji visar i çmueshëm, si nji flakë prej së
cillës do të marrë dritë e nder kombi”. Dhe në fakt krijimtaria letrare e tij
“mori dritë” prej poezisë popullore ku aq shumë u mbështet. Krahas përkushtimit
në disa fusha, në vitin 1917 ai dha ndihmën e vet si anëtar i Komisisë
Letrare të gjuhës shqipe në Shkodër që donte të përcaktonte rregullat e para të
drejtshkrimit. Më 1918 botoi “Fjala e Zotit” dhe “Grueja shqyptare”. Më 1919,
botoi dhe shfaqi në Shkodër dramën “E tradhtuemja”, një përshtatje nga letërsia
e huaj. Në vitin 1921, në moshën 36 vjeçare, boton përmbledhjen e njohur
poetike: “Gjeth’ e Lule”. I ndrituri prof. E. Çabej e quante Át Vinçencin
poetin e qytetit të Shkodrës, ndërsa F. Konica ishte i magjepsur nga lirikat e
tij. Vlerën e poezisë se Át Vinçencit e dëshmon edhe fakti që mbas luftës, me
1945 e1946, në librat shkollore ishin edhe poezitë e njohura te Prennushit,
“Lulekuqja”, “Nanës”, “Ushtari i vogël”, deri në arrestimin e tij nga pushteti
komunist. Kur mësoi për vdekjen ndër tortura të Át Vinçencit, poeti
Lasgush Poradeci tha: “E vramë poetin . . . . e vramë me heshtjen tonë”.Poezia
e poemthit “Grueja shqyptare” e Prennushit, frymëzoi Át Martin Gjokën, i cili
e muzikoi poemthin dhe në prag të pushtimit fashist, në vitin 1939, në
mbledhjet publike këndoheshin ato vargje që u banë shkëndijë per demostratat që
shpërthyen në Tiranë e Shkodër kundër atij pushtimi. Vinçenc Prennushi ishte
konseguent me parimet e veta demokratike. Kjo shihet edhe në zgjedhjen e
veprave që përktheu në shqipen e tij elegante e të pasur. Përktheu dhe botoi
romanin “Fabiola – Kisha nëndhe” të kardinalit anglez Nicholas Wiseman
(1802-1865), romanin “Quo Vadis” (Ku po shkon?) të shkrimtarit polak Henryk
Sienkiewicz (1846-1916), romanin “Burgjet e mija” të italianit Silvio Pellico
(1789-1854) si dhe nëntë këngë të eposit gjerman te Nibelungeve. Babai i një
mikut tim shkodran më tregonte per respektin qe kishin myslimanet
për të: “Át Vinçencin ne myslimanët e quanim Melek”. Melek do të thotë
Ëngjell. Profesor V.Bala, autor i studimit “Historia e letërsisë së
pavarsisë”, permend Nolin, Konicën e Prennushin si perkthyesit më të
shquar te asaj periudhe. Vlerësimi i lartë si përkthyes ishte në logjikën e
kësaj figure poliedrike falë talentit, kulturës dhe njohjes së thellë të gjuhës
shqipe dhe shumë gjuhëve duke filluar nga gjermanishtja. Kjo e vërtetë
përkon me traditën e intelektualëve shqiptarë para, gjatë e pas Rilindjes
Kombëtare, nga jugu në veri të trojeve shqiptare. Ndoshta ata e ngritën në
piedestal rolin e gjuhës amtare dhe të gjuhëve në përgjithësi, sepse vetëm
gjuha u jepte lirinë për të vleresuar e adhuruar atë që ende sot quajmë Troje
Shqiptare. Kjo fjalë e lashtë i shkon për shtat të qenurit shqiptar dhe kush e
shqipton, provon nje fare ndjenje mes nostalgjisë dhe brengës. Brenga ishte pasoje
e mungeses se nje shteti unitar, qe ne nje fare menyre zavendesohej nga termi
“Trojet e te folmes shqip”, pra Trojet shqiptare. Sigurisht që njerëzit e
kishës gjatë katër qindvjeçarëve e kanë vuajtur më shumë atë ndjenjë e, bashkë
me të, edhe vakumin që solli në botën shqiptare humbja e lidhjeve me Europën
mëmë. Bëj mirë të kujtoj që edhe shkrimtari i madh i trojeve shqiptare,
Kadare, shprehet qartazi për nevojën jetike të lidhjeve me Europën, të cilës i
përket kombi ynë, sot si në të gjitha kohërat.Pjesë e rëndësishme e jetës së Át
Vinçencit është veprimtaria patriotike. Vitet me një herë pas
shpalljes së pavarësisë, ishin të vështira edhe për Shkodrën. Kjo, sepse qyteti
ishte i pushtuar nga forcat ushtarake të vendeve të ndryshme dhe qyteti ende
nuk bënte pjesë në shtetin shqiptar. Át Marin Sirdani, në studimin e cituar më
lart, shkruan: “Në ket kohë Át Gjergj Fishta e Át Vinçenc Prennushi mbajnë
ligjerata publike neper gjytete, mbi të drejta të Shqypnís.” Ne
1913 Át Fishta ngriti flamurin e shqipes në këmbanoren e KishësFrançeskane të
Shkodrës, por u detyrua të linte qytetin sepse ende për shumë shqiptarë ajo
shkaba e zezë dykrenare në sfondin e kuq të lirisë, nuk kish kuptim pas
katërqind vjet robërie. N’atë kohë, Át Vinçenci, më i ri se Fishta e me
marrëdhanie të mira me të gjithë qytetin, arriti me durim t’i bindi të gjithë
bashkëqytetarët për një miting të madh në kështjellën e Rozafës. Të gjithë së
bashku n’ate miting të paharruar të popullit të Shkodrës të shtunën e largët të
14 marsit 1914, lartësuan flamurin kombëtar pasi mposhten rrethimin e qytetit
prej malazezve. Madhështor dhe i paharrueshëm qe mitingu i shkodranëve, të
gjithë pa dallim feje. Më shumë se njëzet mijë vetë u tubuan në atë kështjellë
të lashtë, përpara të cilëve foli Vinçenc Prennushi 29 vjeçar. Ishte një fjalim
i zjarrtë, botuar disa herë nga shtypi i kohës e qe frymëzoi atdhetarët deri në
ardhjen e komunizmit. Prennushi ishte i vetëdijshëm për vështirësitë e
ndërtimit të një shteti modern, që duhet të kthente shikimin nga Lindja në
Perëndim, kah ai univers kulturor të cilit i përkiste që në agimin e vet.
I vemendshëm për fatet e shtetit të ri shqiptar, falë autoritetit dhe
patriotizmit të tij. Në periudhën 1923-24 ndjek me vemendjet ngjarjet plot
zhvillime të asaj kohe. Që në vitin 1910 At Vinçenci 25 vjeçar pati shkruajtur
dhe botuar essènë e famshme “Liri në mendime”. Kjo përsiatje e tij solli ajër
të freskët në universin kulturor shqiptar, të mrekulluar n’ato vite prej
mirazhit të lirisë e më pas të demokracisë. Këto ide i zhvilloi më gjërë
në vitin 1924 në broshuren “Ndër lamijet e demokracisë së vërtetë” – një
udhërrëfyes mbi kuptimin modern të demokracisë. Në këtë studim aishpreh
pikëpamjet e veta për një shtet demokratik të tipit perëndimor.Përkushtimi i
tij është i trefishtë: një personalitet i shquar i kishës katolike dhe qytetar
i rrallë i Shkodrës së tij, nga ana tjetër njeri i ndritur i letrave dhe i
kulturës në përgjithësi e së fundi në fushen politikë dallohet si luftëtar i
demokracisë dhe si një nga ideologët e saj. Kjo jetë e pasur e At Vinçencit më
19 mars 1936 i jep petkun e ipeshkvit të Sapës, detyrë të cilin e mban deri në
1940. Në këte vit ai emërohet arqipeshkëv metropolitan i dioqezës Durrës
– Tiranë.Me gjendjen e vështirë të krijuar nga regjimi komunist dhe ndëshkimet
e pashembullta ndaj fesë, vdiqën dhe u eliminuan pjesa ma e madhe e drejtuesve
të kishës katolike të vendit. Në vitin 1945 E.Hoxha, i kërkon një takim Át
Vinçenc Prennushit dhe ky paraqitet së bashku me Imzot Gaspër Thaçin. Hoxha kërkoi
prej tyre shkëputjen e kishës katolike nga Vatikani. Të dy prelatët e quajtën
të pamundur një hap të tillë. Katoliçizmi shqiptar kishte dhënë kontribute të
shquara në historinë e krishtërimit me shenjtorë, peshkopë e kardinalë të
shquar, mes tyre edhe disa kryetarë të kishes katolike. Pas këtij refuzimi,
persekutimi i klerikëve u ashpërsua edhe ma shumë me forma e dhunë të
pabesueshme. Në maj 1946 Imzot Thaçi vdiq i semurë në trup e i plagosur në
shpirt, thuajse i izoluar në banesën e tij, duke çuar në varr vetëm dëshpërim e
pesimizëm. Po ato ditë komunistat arrestuan Dom Mikel Koliqin, famulltar i
Katedrales Shën Stefani të Shkodrës, që e mbyllën në burgje dhe kampe të
punës së detyruar per 38 vjet. Kam patur fatin ta njoh ne vitin 1994 në
festimet e pavarësisë në Ambasadën shqiptare në Romë. Biseduam gjatë.
Njohatek kardinal Koliqi përunjësinë dhe diturinë, që së bashku me elegancën
fizike dhe mendore, i jepnin atij pamjen e një shenjtori të gjallë. Dhe
mendova: i tillë ka qenë dhe V. Prennushi). Pas këtyre ngjarjeve Át Vinçenc
Prennushi emërohet Primat Katolik i Shqipërisë. Kjo është periudha më e randë
që feja katolike ka patur në historinë e saj. Shkatërrime, burgime, vrasje pa
gjyq ose me proçese sa hap e mbyll syte e tortura të padëgjuara. Kjo dramë është
vetëm një nga pamjet e mënxyrës komuniste që errësoi si asnjëherë jetën dhe të
ardhmen e mbarë popullit. Pikërisht ky realitet i hidhur dhe ndjeshmëria
thellësisht njerëzore e Át Vinçencit, e vështirësuan detyrën e tij. Por ai u
gjend përhera krah qytetarëve dhe njerëzve të kishës, me fjalën e Perëndisë dhe
arsyen e tij të shëndoshë që nuk hiqte dorë nga shpresa te Zoti dhe tek mirësia
e njerëzve. Qëndresa e njerëzve të kishës, objekti kryesor i
ndëshkimeve komuniste, ishte e pashembullt. Edhe pse klerikët mënjanonin
provokimet, ata nuk braktisën asnjëherë misionin e tyre të shenjtë. Vranë
fretën të rinj e të moshuar, kalbën në burg e në kampet e punës fretën të
thjeshtë e prelatë. Kjo gjendje i krijoi një farë izolimi primatit të Kishës
katolike, Át Vinçencit, bashkëpuntorët e të cilët rralloheshin dhe frika
e njerëzve për pjesëmarrjen në ritet fetare shtohej. Kalvari i Át Vinçencit
fillon të hanën e tretë të majit 1947. Mbas kësaj date diktatori E.Hoxha foli
me shumë ashpërsi kundër Prennushit, sikur arrestimi arbitrar i tij të mos e
kish ngopur. Është 19 maj data e arrestit të tij. Me arrestin fillon dhe
kronika që nuk do të donim të shkruanim kurrë: torturohet çdo ditë. Të enjten
18dhjetor ‘47 gjykata e Durrësit e dënon me 20 vjet burg; të hënën e 23
shkurtit ‘48 dënimi konfirmohet nga gjykata e Tiranës; të shtunën e 19 marsit
’49, i plagosur në shpirt dhe i dobësuar në trup prej torturave më
mizore, shuhet në duart e Arshi Pipës, mik i qelisë së errët të këtyre
njerëzve të ndritun. U lind një të shtunë Át Vinçenci. Pra hyri në këtë
jetë e doli prej saj në prag të së djelës, për të hyrë po atë ditë në jetën e
amshuar. Gjithmonë pranë ditëve të shënuara, siç ishte e shënuar jeta e tij që
ia kushtoi njerëzve, kishës e vendit. Deri në çastin e fundit shërbeu si një Át
i mirë. Na e dëshmon miku i tij i qelisë Arshi Pipa. Tregon se në minutat e
fundit të vuajtjes, meshtari i Vlorës Dom Jul Bonati kërkoi bekimin e fundit
nga Át Vinçenci. Para se të kalonte në amshim, me mundim, Prennushi i vuri
dorën në kokë Dom Bonatit. Ishte bekimi dhe shërbesa e fundit e
tij. Pak çaste pasi bekoi një njeri, Át Vinçenci dha frymën e fundit.
Shkruan Pipa: “Shpesh nuk kishim dru zjarri në qeli. Kur fikeshin xixat e
fundme dhe errësina peshonte në birucë, ngriheshim prej shtrati dhe i rrijshim
të smundit te kryet. Tue folë, tue i dhanë zemër, tue e gënjye se do të bishim
dru ose se nata ishte në të sosun . . . . . Nji natë të tillë më tha
copa-copa: “Tash po kujtoj fjalët e Goethes: Mher Licht! (Dua dritë)”. Ajo dritë,
së cilës Poeti i kishte thirrë në pikë të mortjes, nuk ishte drita qi shohin
sytë tanë shqisorë. Dhe këte Imzoti e dinte mirë . . . .”Jemi më 8 maj 1993.
Përsëri e shtunë! Në prag të së dielës së dytë te majit 93, pas 43 vitesh nga
vdekja, Át Vinçenc Prennushi shpallet Martir i Demokracisë në qytetin e
Durrësit ku i shërbeu si Imzot, kishës e demokracisë. Le të kthehemi te
Át Vinçenci në kërkim të kuptimit ma të plotë të veprës së tij. Flijimi i tij
për kishën dhe demokracinë më sjell ndër mend flijimin e Jezù Krishtit në
misionin që i pati caktuar Perëndia. Át Vinçencin, dëshmon Arshì Pipa, e lidhën
në një hu druni porsi një dash dhe e lanë të varun në pritje të torturave të
mëtejshme e duke shprehur urrejtje e mizori me fjalë fyese të pafund. Kjo
figurë më ngjan me mundimin e fundit të Krishtit me kryqin në krah që shkon
drejt vendit të kryqëzimit. Unë do përpiqem të shpreh bindjen time që jeta dhe
akti i fundit i Át Prennushit na përket të gjithëve, sepse në thelb kishte të
bënte me idealin e demokracisë. Për veprën dhe aktin e fundit të ketij
biri të Shkodrës, ne duhet tu përulemi me nderim të gjithë qytetit dhe Malësisë
rreth Shkodrës për rolin e madh që ka patur në historinë tonë, për kulturën dhe
demokracinë. Ketë mirënjohje çdo qytetar i trojeve shqiptare duhet ta bajë të
vetën, sepse per 50 vite të diktaturës më të rreptë qe ky popull ka njohur,
partia e dhunës dhe e terrorit ka mohuar dhe çensuruar me paturpësi rolin e
Shkodrës, traditat, meritat e saja në të gjitha fushat dhe bujarinë e pafund të
saj. Me këtë përsiatje unë dua të theksoj që gjatë 45 viteve të totalitarizmit
komunist është mohuar roli i klerikëve dhe në përgjithësi i fetarëve në jetën e
vendit. Në çeshtjen kombëtare kanë konvergjuar të gjitha besimet fetare të
trojeve shqiptare. Kjo e vërtetë fisnike kadëshmuar shkallën e lartë të
emancipimit të shoqërisë shqiptare, që në artikuj të mëparshëm e kam analizuar
posaçërisht. Përse Át Vinçenc Prennushi është një martir i demokracisë po aq sa
dhe martir i fesë. (Komisioni pranë Selisë së Shejtë e ka shpallë të tillë
bashkë me 40 të tjerë). Trojet shqiptare, që nga koha e ilirëve, kanë shënuar
kufirin mes Lindjes e Perëndimit, mes katoliçizmit e ortodoksizmit. Me
shtrirjen otomane, këto troje u bënë qëndra ku konvergjonin (apo divergjonin,
sipas rastit) dy drejtime kryesore të krishtërimit dhe islamizmi, pra u formua
një realitet fetar tredimensional. Shkruan Át Sirdani në “Veprën
atdhetare të françeskanve” që popujt fqinjë të shqiptarëve e identifikonin
idenë e fesë me konceptin e shtetit. Asnjë prej tyre nuk kishte atë emancipim
kulturor, si vendet europiane, qe duke qenë të besimit katolik, nuk thonin që
gjermanët, francezët e spanjollët na qënkeshin italianë. Fan S. Noli, në
“Histori e Skënderbeut” [Boston, 1921, k. I, f. 32-33] shkruan “Për të këputur
çdo lidhje me Serbinë, Balsha I dhe të bijtë, qe ishin orthodoksë, u
kthyen katholikë duke hequn pas edhe nje shumicë të madhe prej subjekteve të
tyre. Idea prapa kësaj levisjeje ishte të bashkohej Shqiprija aq
politikisht, sa dhe fetarisht, dhe të kthente sytë prej Anadollit në
Prendim”.Është e qartë si drita e Diellit që krijimi i kishës ortodokse
autoqefale shqiptare nga Noli, ishte një vepër e madhe patriotike, në mbrojtje
të kombit shqiptar dhe identitetit kulturor të tij. Këto probleme, sikundër
dihet fare mirë, nuk kanë ekzistuar mes shteteve perëndimore europiane; ato
asnjë herë nuk kanë menduar të identifikojnë kombësinë me fenë. Shqipëria dhe
patriotët shqiptarë, përfshi vëllezërit Frashëri, Hasan Tahsini e te tjerë që
vinin nga sfera islamike, formalisht e jo në pikëpamje kulturore, ishin njerëz
të ndritur. Ata e panë të ardhmen e Shqipërisë kah perëndimi. Kujtojme vargjet
e Naimit: Jak’, o dit’ e bekuar/qe lind nga perendon/At’anì e ke ndriçuar/e ne
pse na harron?/ Per shqiptaret dita e bekuar lind nga perendimi. Ata nuk e kane
harruar fene te pareve. Në veprën e tij Naimi i referohet fesë të të parëve
tanë, fesë të stërgjyshërve tanë. Ja vargjet e tija: “Tani më kanë dërguar /
Nga fron i lart’i Perëndisë / Si ëngjëllin e Marisë / Me frymë të
shënjtëruar/”.Ismail Kadare i ka kushtuar vemendje problemeve të identitetit
dhe integrimit në Europë me shkrime dhe intervista të rëndësishme. Duke folur
për Rilindjen Kombëtare ai thotë: “Me programin e saj të qartë europianist, me
kthjelltësinë e mendimit, strategjinë burrërore dhe idetë iluministe, ajo e
mënjanoi si një rreckë atë kinse kulturë që po rrihte t’i zinte frymën
Shqipërisë.” Është detyra jonë të ruajmë respektin e rilindasve per të
gjitha besimet fetare, sepse kjo është një çeshtje personale e qytetarit. Ai
ekuilibër dhe paqe mes besimeve fetare të ndryshme në jetën shqiptare, duhet të
na japë krenari. Duke folur për rolin e botes katolike duhet te shpreh bindjen
per rolin e madh të të gjithë popullit pa dallim feje, sepse të gjithë kanë
vuajtur dhe janësakrifikuar gjatë robërisë otomane dhe asaj komuniste e
secili ka kontribuar sipas idesë dhe mundësisë vetiake. Vemendja e sotme
kah katolikët rjedh nga fakti që regjimi dëmtoi më shumë të krishterët;
kjo sepse ata ishin ne shekuj shprehje e qarte e botës europiane permes
kultures dhe fesë. E.Hoxha i shihte myslimanët si të ambjentuar me botën
otomane, si më te mësuar me diktaturen. Natyrisht ai gaboi, si në shumë gjëra
të tjera. Intelektualë dhe patriotë si vëllezërit Frashëri, Tahsini, Murat
Toptani, Konica, Boletini, etj. janë vetëm disa nga emrat e shquar të tyre.
Jeta shqiptare, idetë dhe qëndrimi i rilindasve e bëjnë unikal
shembullin shqiptar për bashkëjetesën dhe harmonine ndërfetare, sikunder
theksoi ne 5 maj 2012 papa Benedikti XVI në takimin me Presidentin
shqiptar. Flijimi i Át Vinçencit ishte heroik dhe i lidhur si me veprën
fetare ashtu edhe me ate patriotike të tij. Ajo duhet interpretuar kryesisht me
vlerën që ka kisha katolike e vendit tonë si urë mes nesh e familjes së vendeve
perëndomore, të cilës Shqipëria i përket që nga lindja e krishtërimit, madje
dhe më pare se vetë Europa. Ai u flijua për të mos ndarë kishën katolike nga
Vatikani, sepse vetëm kështu do ta mbante vendin në orbitën e kulturës
perëndimore dhe ideali i lirisë do të ishte i pranishëm në ndërgjegjen e
popullit edhe gjatë robërisë komuniste. Kjo e lartëson figurën e
jashtëzakonshme të Vinçenc Prennushit, së pari si patriot në kuptimin laik të
fjalës, pastaj edhe për aktin e fundit të jetës, që ka rrënjën në traditën e
lashtë të kishës shqiptare. Martiri Vinçenc Prennushi natyrshëm na kujton
martirin e Shën Astit. Asti i Durrësit u lind dhe vdiq në Durrës rreth viti 100
dhe ishte një katolik shqiptar. Peshkop i dioqezës së Durrësit, themeluar në vitin
58 e.r., nderohet nga kisha katolike në datën 5 korrik, si shenjtor dhe me
atributin Palma e Martirit. Shën Asti u arrestua me urdhër të prefektit të
Ilirisë, Agricolao. I kërkuan të adhurojë ritin e Dionisit, por ai
refuzoi. E rrahën barbarisht, i lyen trupin me mjaltë dhe e lidhën në kryq duke
e braktisur në vapë deri sa dha shpirt. Të nesërmen një grup kristianësh
që u kishin shpëtuar ndëshkimeve, shkonin drejt Durrësit. Ndeshën në kufomën
e Shën Astit martirizuar në kryq. Të frymëzuar nga flijimi i peshkopit të
Durrësit, hynë në qytet dhe nuk patën frikë të deklarohen si kristianë, gjë që
shkaktoi edhe vrasjen e tyre. Kjo është tradita e kishës antike shqiptare, të
cilës i përket Át Vinçenc Prennushi. Ky peshkop i kohëve moderne, në krye
të dioqezës më antike të Europës e që dikur e drejtonte Shën Asti, u flijua për
kishën dhe demokracinë e popullit të tij, për bindjen që ky popull nuk mund të
kuptohet jashtë Europës dhe traditave të vyera te saj. Për këtë arsye ne
i përulemi me respekt të thellë veprës së këtij njeriu të madh, këtij Martiri
të Kishës dhe demokracisë shqiptare. Ylli i Àt Vinçenc Prennushit le të ndrisi
nga hera horizontin e botës së rilindur shqiptare, për të cilën ai u flijua 63
vjet më parë.
Voir aussi : http://newsaints.faithweb.com/martyrs/East03.htm
